ایلیا پیرولی
خبرنگار

سه ماهه نخست امسال بازار کار، شاهد رکوردشکنی در تعداد اشتغالزایی بود، بطوری که پس از چندین سال در این فصل برای نخستین بار تعداد شاغلان به مرز 24 میلیون و 800 نفر رسیدند. این در حالی بود که میزان نرخ بیکاری نیز کاهشی و روند نرخ مشارکت افزایشی شده بود. به زبانی دیگر در بهار امسال رکورد اشتغالزایی پس از فصل بهار سال 98 شکسته شد.
در فصل اول سال‌جاری نسبت به فصول بهاری اواسط دهه ۷۰، ۸۰ و ۹۰، نرخ بیکاری به کمترین میزان خود رسیده است. دراین فصل از مجموع ۲۶ میلیون و ۸۲۰ هزارنفر که جمعیت فعال کشور را تشکیل می‌دهند، ۲۴ میلیون و ۷۴۵ هزار نفر را شاغلان تشکیل می‌دهند که معادل 3/92 درصد از جمعیت فعال، شاغل و تنها 7/7 درصد ازآنها بیکار بوده‌اند.

روایتی از گذشته
طبق داده‌های آماری، مرکز آمار ایران، در سال 97 شمار افرادی که موفق به پیدا کردن شغل شده‌اند، بالغ بر 23 میلیون و 800 هزار نفر بود. این جمعیت در سال 98 با رشد 8/1 درصدی مواجه شده و از مرز 24 میلیون نفری عبور کرد. البته این روند فزاینده ادامه‌دار نبود.
در سال 1402 جمعیت شاغل در کشور با رشد 2/3 درصدی مواجه شده و خالص اشتغال کشور به 774 هزار و 371 نفر رسید. خالص اشتغال نشان می‌دهد در هر سال نسبت به سال قبل، چند نفر به جمعیت شاغلین اضافه و یا از آن کاسته شده است. به این ترتیب، مجموع جمعیت شاغل در کشور در پایان سال 1402 به 24 میلیون و 490 هزار و 182 نفر رسیده است.
اما در بهار سال‌های ۸۴ تا ۱۳۹۷ یک روند تقریباً نوسانی را از سال ۸۴ تا ۹۰ و یک روند صعودی را از سال ۹۱ تا ۹۷ نشان می‌دهد. به بیانی دیگر رشد شاغلان در بهار سال 97 بالاتر از همه فصول بهاری پیش از خود بوده است. در سه ماهه نخست سال‌جاری 54 میلیون و 500 هزار نفر شاغل وجود داشته است.
رشد تعداد شاغلان در بهار سال ۹۷ بیشتر از تمامی بهارهای پیش از خود از سال ۸۴ بوده است. لذا به طور کلی می‌توان گفت وضعیت نیروی کار شاغل تا نیمه دهه ۹۰ مناسب بوده و تعداد شاغلان به طور قابل توجهی افزایش یافته است. البته باید بخشی از این افزایش در تعداد شاغلان را نیز به افزایش جمعیت در سن کار کشور نسبت داد.

تحقق بالاترین اشتغالزایی
در سال ۹۸ معیار حداقلی سن شاغل از ۱۰ سال به ۱۵ سال تغییر کرد و با وجود این انتظار می‌رفت تعداد شاغلان در سال ۹۸ با کاهش مواجه شود اما این اتفاق رخ نداد و تعداد شاغلان با وجود تغییرات سنی مرکز آمار با افزایش همراه بود. به طوریکه تعداد شاغلان بر اساس شیوه آماری جدید به حدود ۲۴ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر یعنی بیشترین سطح خود از سال ۸۴ رسید.
در سال 1399، به دلیل همه‌گیری کرونا، تعداد شاغلان بشدت کاهش یافت. به طوریکه بیشترین میزان کاهش در تعداد شاغلان در این سال بوده و یک میلیون و ۵۰۰ هزار فرصت شغلی از دست رفت. این رقم نسبت به سال گذشته خود بیش از ۶ درصد کاهش را در تعداد شاغلان نشان می‌دهد.
پس از شوک کرونا، ظرفیت خالی زیادی در مشاغل ایجاد شد. اما با اقدامات صورت گرفته و مهار همه‌گیری کرونا، بار دیگر محیط کسب و کار بهبود پیدا کرد و فرصت‌های شغلی یکی پس از دیگری احیا شدند، بطوری که دیگر ظرفیت‌های خالی فرصت‌های شغلی تکمیل شدند؛ نشان به آن نشان که دراین فصل از مجموع ۲۶ میلیون و ۸۲۰ هزارنفر که جمعیت فعال کشور را تشکیل می‌دهند ۲۴ میلیون و ۷۴۵ هزار نفر را شاغلان تشکیل داده‌اند. یعنی نسبت به بهار سال 98، یک درصد بوده است یعنی 245 هزار نفر بالاتر از تعداد شاغلانی که پیش از این به عنوان رکورد اشتغالزایی ثبت شده است.

برش

کاهش تعداد بیکاران
ارقام اشتغالزایی وقتی واقعی‌تر می‌شود که نرخ مشارکت اقتصادی پس از وقفه، روند روبه رشدی را طی کرده است؛ بر این اساس نسبت جمعیت فعال به مجموع افراد در سن کار نرخ مشارکت نامیده می‌شود. داده‌ها بیانگر این است که نرخ مشارکت اقتصادی از سال ۱۳۹۹ کاهش نیافته و با رشد مواجه شده، بنابراین ارقام ارائه شده نشان از کاهش تعداد بیکاران بوده است. نرخ مشارکت بهار امسال نیز 2/41 درصد اعلام شده و نسبت به بهار سال گذشته تغییری نکرده است.