محدثه جعفری
خبرنگار

دکتر فرشید رضایی در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به هشدارهای سازمان جهانی بهداشت نسبت به آبله میمونی می‌گوید: شرایط ویژه کشورهای آفریقایی گرفتار همه‌گیری آبله میمونی و تغییرات ویروس، بعد از جهشی که سال گذشته داشت منجر به آن شد که در عرض کمتر از دو سال برای دومین بار سازمان جهانی بهداشت اعلام وضعیت اضطراری بهداشتی در خصوص این بیماری داشته باشد تا شاید با همکاری بیشتر بین ظرفیت‌های علمی، کمک‌های فنی، مالی، همسویی و هم‌افزایی کشورها بتواند بر خطرات احتمالی ناشی از گسترش تدریجی این ویروس فائق آید. وی با توجه به تجربه دو سال قبل در جهانگیری «شیوع» آبله میمونی زیرخوشه ۲ توضیح می‌دهد: آبله میمونی نشان داد می‌تواند کشور به کشور منتشر شود و این بار با افزایش ۱۶۰درصدی موارد بیماری در برخی کشورهای آفریقایی، بالاخره پس از چند روز بررسی آخرین اطلاعات از وضعیت آبله میمونی زیرخوشه b1 در آفریقا، گزارش‌های آزمایشگاهی از تغییرات ویروس بعد از جهش سال قبل و همچنین تخمین سطح خطر برای گسترش احتمالی ویروس در کشورهای جهان، متخصصین و کارشناسان کمیته اضطراری جهانی تصمیم گرفتند برای آبله میمونی مجدداً اعلام وضعیت هشدار جهانی دهند.
 
۱۷هزار بیمار فعلی آبله میمونی ساکن آفریقا هستند
دکتر رضایی می‌افزاید: دو سال پیش زیرخوشه ۲ ویروس آبله میمونی از آفریقا خارج شد و بیماران از طریق ارتباطات جنسی خارج از خانواده، بهداشت ناکافی ملحفه و حوله‌های هتل‌های مقصد به آبله میمونی با ضایعات پوستی خاص آن مبتلا شدند. در همه‌گیری جدید نیز تا کنون فقط کشور«سوئد» مورد قطعی با تأیید آزمایشگاهی از آبله میمونی زیرخوشه b1 را در خارج از آفریقا گزارش کرده است و تمام ۱۷هزار بیمار مشکوک و قطعی فعلی آبله میمونی b1 در آفریقا ساکن هستند و عموم‌شان در جمهوری دموکراتیک کنگو شناسایی شده‌اند. ناگفته نماند، فرد آلوده در منطقه استکهلم تحت درمان قرار گرفته اما این لزوماً به معنای خطر برای جمعیت عمومی در سوئد نیست و در صورتی که سیستم بهداشتی سوئد خوب عمل کند، جمعیت عمومی کشورش در خطر قرار نخواهند گرفت.
 
به اخبار جعلی توجه نکنید
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت با بیان اینکه متأسفانه در عرض ۴۸ ساعت اول بعد از صدور هشدار جهانی، شاهد اخبار ساختگی و بعضاً دروغین به‌صورت عمدی و غیرعمدی در فضای مجازی هستیم، می‌گوید: این خبرهای عموماً جعلی مانند قارچ رشد کرده و از آن بدتر آنکه برخی رسانه‌های قابل اعتماد بین مردم، بعضی از آنها را بدون مطالعه و کسب تأیید از وزارت بهداشت در فضای رسانه‌ای خود منتشر کرده‌اند.
دکتر رضایی با اشاره به چند شایعه که در روزهای گذشته منتشر شد و بازتاب بسیاری داشت، بیان می‌کند: به طور مثال، شناسایی ۳ بیمار آبله میمونی در پاکستان، شناسایی یک مورد قطعی آبله میمونی آفریقایی در پاکستان، مرگ یک مورد آبله میمونی در پاکستان و البته ویدیوی جوان امریکایی از ضایعات آبله میمونی‌اش در فضای مجازی بسیار بازتاب داشت. وقتی می‌بینیم این شایعات و انعکاس آن در شبکه‌های مجازی تا نیمه‌شب ادامه دارد، یعنی ما باید برای افزایش سواد رسانه بیشتر تلاش کرده و با اطلاع‌رسانی صحیح و بموقع اعتماد جامعه را حفظ کنیم.
 
 مورد ابتلای قطعی گزارش نشده است
وی درخصوص شرایط کشور پاکستان هم می‌گوید: پاکستان در سال گذشته به دنبال گسترش زیرخوشه ۲ که از سال ۲۰۲۲ از آفریقا به جهان گسترش یافت، چندین مورد مسافر مبتلا به آبله میمونی را با تأیید آزمایشگاهی شناسایی و گزارش کرد به‌طوری‌که از بهار تا پاییز ۲۰۲۲ دو مورد در اسلام‌آباد و دو مورد در کراچی تشخیص داده شد. توجه کنید تأیید آزمایشگاهی مهم است و هر ضایعه پوستی تبداری را نمی‌توان با قاطعیت آبله میمونی اعلام کرد، زیرا بیماری‌های ویروسی فراوانی داریم که تب و بثورات پوستی می‌دهند مانند ادنو ویروس‌ها، کوکساکی ویروس‌ها و هرپس‌ها. اما بیماران آبله میمونی پاکستان همگی مسافر و متعلق به قبل از جهش ویروس اخیر بودند و در زیر خوشه 2 قرار داشتند که نسبت به زیرخوشه 1 در همه‌گیری جدید، بیماری خفیف‌تر ایجاد می‌کند.
به گفته دکتر رضایی، در حال حاضر مسئولان بهداشت کشور پاکستان هیچ مورد مرتبط با همه‌گیری جدید آفریقا را تأیید نکرده و در واقع خطای جست‌و‌جوی اینترنتی در کار بوده است که سبب می‌شود برخی رسانه‌ها خبرهای نادرست و درست سال‌های قبل را از وقایع جدید تفکیک نکنند و متأسفانه به ‌عنوان خبر داغ و جدید منتشر کنند، به‌طوری‌که ویدیوی منتشرشده میهماندار امریکایی هم متعلق به ۱۳ آگوست ۲۰۲۲ بوده و نمونه جدیدی نیست.
  مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در خصوص نمونه شناسایی و تأیید‌شده در سوئد بیان می‌کند: مسافری که در سوئد شناسایی شده در زمان اقامت در آفریقا به آبله میمونی زیرخوشه b1 مبتلا شده است. آبله میمونی زیرخوشه ۲ کمتر از یک درصد مرگ و میر دارد، اما زیرخوشه جهش‌یافته جدید آفریقا تا کنون ۳ درصد کشندگی از خود نشان داده است.
وی با بیان اینکه در همه‌گیری جدید حداقل ۴۵۰ نفر در موج اول طغیان این بیماری در جمهوری دموکراتیک کنگو جان باخته‌اند، می‌گوید: در اثر مسافرت و جابه‌جایی بیماران، مناطق مرکزی و شرقی آفریقا نیز موارد جدید آبله میمونی زیرشاخه b1 را شناسایی کرده‌اند.
 
 توجه به بهداشت در اماکن عمومی و هتل‌ها
 به گفته دکتر رضایی با تماس نزدیک یعنی بیش از ۴ ساعت در کنار هم بودن، رابطه جنسی یا استفاده از ملحفه و حوله مشترک، وقتی ضایعه پوستی تاولی می‌ترکد، خشک می‌شود و ریزش می‌کند، این پوسته‌ریزی‌ها ویروس را به لباس یا ملحفه بیمار منتقل می کند و این واگیری ممکن است ۲ تا ۴ هفته طول بکشد، لذا بهداشت هتل‌ها و اماکن عمومی بین‌المللی موضوع مهمی است. نمونه آن ابتلای کودک هلندی در هتلی در ترکیه بود که سال گذشته در موج قبلی آبله میمونی احتمالاً در اثر حوله و ملحفه آلوده بیمار شده بود.
وی با اشاره به راه‌های انتقال این بیماری از انسان به انسان هم می‌گوید: آبله میمونی (Mpox) از طریق تماس نزدیک؛ مانند رابطه جنسی، تماس پوست به پوست، بوسیدن، در آغوش گرفتن یا استفاده از حوله حمام یا ملحفه رختخواب بیماران به افراد سالم دیگر منتقل می‌شود.
 
از هر 100 مورد ابتلا 4 مورد فوتی
مدیر دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت در خصوص نشانه‌های بیماری آبله میمونی هم عنوان می‌کند: علائم بیماری معمولاً یک تا دو هفته پس از تماس نزدیک با بیمار تظاهر پیدا می‌کند و می‌تواند شامل تب و سردرد باشد و پس از چند روز ضایعات آبدار پوستی یا زخم روی قسمت‌های مختلف بدن بویژه کف دست و پاها ایجاد می‌شود. در موارد شدیدتر بیماری، حتی می‌تواند کشنده باشد به طوری‌که از هر ۱۰۰ مورد ابتلا به بیماری 4 مورد منجر به مرگ می‌شود.
دکتر رضایی در پایان می‌گوید: هنوز اطلاعاتی از تعداد بیماران بدون علامت در آفریقا در دست نیست، هرچند احتمال می‌رود تعداد این حالت محدود و نقشی در گسترش همه‌گیری نداشته باشد. البته اکنون به قطعیت نمی‌توان نظر داد و گذر زمان و مطالعات بیشتر در این خصوص لازم است.