محدثه جعفری
خبرنگار

غربالگری بیماری‌های نوزادان به آزمایشاتی گفته می‌شود که در چند روز اول زندگی نوزاد (3 تا 5 روزگی) انجام می‌شود و نوزادانی که ممکن است بیمار باشند را از نوزادانی که بیمار نیستند، جدا می‌کند که یکی از موفق‌ترین برنامه‌های غربالگری، کم‌‌کاری مادرزادی تیروئید در نوزادان است که با پوشش بالای 99.4 درصد در کشور اجرا می‌شود. انجام غربالگری نوزادان، نه‌تنها موجب تشخیص زودرس بیماری، درمان بموقع و پیشگیری از بروز عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود، بلکه از هدررفت سرمایه‌های انسانی و مالی در خانواده و جامعه نیز پیشگیری می‌کند. به گفته مدیر گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران سالانه حدود60 هزار نوزاد سه تا پنج روزه، به‌منظور شناسایی بیماری کم‌کاری تیروئید بدو تولد، غربالگری شده و از این میان، بیماران شناسایی شده، تحت مراقبت و درمان تا سه سالگی، قرار می‌‌‌گیرند. دکتر فرانک رحیمی در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه پس از غربالگری و شناسایی نوزادان مشکوک به بیماری‌های مورد بررسی، حتماً باید آزمایشات تأیید تشخیص انجام شود، می‌گوید: لیست بیماری‌هایی که در کشورهای مختلف مورد غربالگری قرار می‌گیرند، از یک تا بیش از 50 بیماری متغیر است و نشان داده شده است که انجام غربالگری نوزادان، نه‌تنها موجب تشخیص زودرس بیماری، درمان بموقع و پیشگیری از بروز عقب‌ماندگی ذهنی و دیگر عوارض مهم بیماری‌های مورد غربالگری می‌شود، از هدررفتن سرمایه‌های انسانی و مالی در خانواده و جامعه نیز پیشگیری می‌کند.
مدیر گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: با شروع غربالگری بیماری‌های نوزادان، افق جدیدی در ارتقای سلامت نوزادان و کودکان باز شد و در 30 سال اخیر، این فعالیت به‌عنوان یک فعالیت بسیار مهم بهداشتی در اغلب کشورهای پیشرفته دنیا به اجرا درآمده است.

شناسایی بیش از سه هزار نوزاد مبتلا به هیپوتیروئیدی
دکتر رحیمی با اشاره به اینکه برنامه غربالگری بیماری‌های نوزادان در دانشگاه علوم پزشکی ایران از سال 1384 با غربالگری بیماری کم‌کاری تیروئید بدو تولد اجرایی شد، می‌گوید: برنامه‌های غربالگری نوزادان دو سال بعد با غربالگری دو بیماری فنیل کتونوری «نقص متابولیکی مادرزادی نادر» و کمبود آنزیم PD6G «نوعی بیماری ارثی است که در نتیجه کمبود آنزیمی در بدن ایجاد می‌شود» گسترش پیدا کرد و صرفاً در طول 19 سال غربالگری کم‌کاری تیروئید بدو تولد یعنی از سال 1384 تاکنون حدود سه هزار و 476 بیمار در سطح دانشگاه علوم پزشکی ایران شناسایی شده‌اند که رهاورد آن پاسداشت متوسط 105 هزار نمره ضریب هوشی به‌عنوان ذخایر انسانی و میلیون‌ها دلار ارز در کشور است.
به گفته وی غده تیروئید در ناحیه جلو گردن یکی از مهم‌ترین غدد درون‌ریز بدن است. این غده با تولید هورمون‌های تیروئید، سوخت‌و‌ساز بدن را کنترل می‌کند. حال بیماری‌های متعددی که در این غده بروز می‌کند، باعث اختلال در عملکرد آن شده و منجر به بروز علائم و نشانه‌های بالینی متعدد می‌شود، بنابراین آگاهی از بیماری‌های غده تیروئید که به‌طور مستقیم بر سلامت تأثیر دارد، ضروری است.
مدیر گروه پیشگیری و کنترل بیماری‌های معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه بیماری کم‌کاری تیروئید نوزادان در بدو تولد معمولاً علامت مشخصی ندارد، تصریح می‌کند: بهترین روش برای پیدا کردن بیماران، انجام غربالگری پاشنه پای نوزادان است که اگر بیماری تشخیص داده نشود، درمان دیر شروع شود یا کنترل بیماری مناسب نباشد، موجب عوارض جدی و غیرقابل برگشت همچون عقب‌ماندگی ذهنی، کوتاهی قد و کم‌شنوایی خواهد شد. دکتر رحیمی با بیان اینکه از سال 1399 با همت و تلاش دست‌اندرکاران معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، بیش از 90 درصد نوزادان منطقه یعنی سالانه حدود 60 هزار غربالگری تحت پوشش غربالگری 50 بیماری متابولیک ارثی علاوه بر دو بیماری کم‌کاری تیروئید بدو تولد و کمبود آنزیم PD6G قرار گرفته‌اند.