محدثه جعفری
خبرنگار

هر ساله 24جولای مصادف با سوم مردادماه را به موضوع خودمراقبتی اختصاص دادند تا به مردم یاد‌آوری کنند «خود مراقبتی» چقدر در ارتقای کیفیت زندگی، پیشگیری از بیماری‌ها و مدیریت بیماری‌های مزمن اهمیت دارد. امروزه با توجه به گذر بیماری‌ها از واگیر به غیر واگیر، نقش مـردم در مراقبت از سلامت خود و اعضای خانواده برای سالم زیستن، مدیریت ناخوشی‌های جزئی، مـدیریت بیمـاری‌هـای مزمن و حاد روز به روز در حال افزایش است به گونه‌ای که سهم عمده‌ای از تمـام مراقبـت‌هـا را خودمراقبتی تشکیل می‌دهد به همین دلیل در برنامه تحول نظام سلامت، برنامه ملی خودمراقبتی به عنوان پنجمین برنامه ملی تحول نظام سلامت در حـوزه بهداشت طراحی شد و بسته خودمراقبتی در حال اجرا است. حال برای خود‌مراقبتی چه مواردی را باید مد نظر قرار داد؟
دکتر مرتضی مجاهدی، متخصص طب ایرانی و سرپرست تدوین راهنماهای بالینی طب ایرانی در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به اینکه خودمراقبتی به عنوان سنگ بنای سلامتی در نظر گرفته شده است، می گوید: نام‌گذاری این روزها سبب می‌شود افراد تشویق شده مراقبت از خود را بخشی از برنامه‌های روزمره قرار دهند و آن را به یک اولویت تبدیل کنند. روزجهانی خودمراقبتی نقطه عطف و فرصتی برای افزایش آگاهی بیشتر و مؤثر برای حفظ سلامت است. آنچه امروزه در جامعه پزشکی و حوزه بهداشت به آن توجه شده است بحث خودپایشی در علائمی است که هر فردی ممکن است در جسم یا روح خود ببیند.
وی با بیان مثالی توضیح می‌دهد: زمانی که بدن دچار بیماری می‌شود، علائمی از خود نشان می‌دهد که اگر جدی گرفته شوند، می‌تواند سبب تشخیص بهنگام بویژه در بیماری‌های صعب العلاج و مزمن شوند. در ابتدای بیماری ظهور این علائم خللی در فعالیت‌های روزانه مان ندارد به همین دلیل در افراد جدی گرفته نمی‌شود، اینجاست که «خودمراقبتی» نقش مهمی ایجاد می‌کند. اگر فرد چند علامت را همزمان در خود دید، نباید غفلت کند و فوراً برای پیگیری وضعیت سلامتی‌اش به پزشک مراجعه کند.
دکتر مجاهدی می‌افزاید: انجام چکاپ‌های سالانه نوعی خودمراقبتی است به طوری که در مواجهه با بیماری‌ای همچون دیابت، فشارخون و انواع سرطان‌ها این چکاپ‌ها نقش مهمی دارد و تشخیص بهنگام می‌تواند روند درمان و کنترل بیماری را برای فرد آسان‌تر سازد.

چکاپ‌های مهم سالانه
به گفته وی، خود مراقبتی در بانوان در سنین مختلف متفاوت است اما به طورکلی هر ساله برای معاینه سینه، غدد لنفاوی زیر بغل و هر سه سال برای تست پاپ اسمیر باید مراجعه کنند. در این میان همه افراد، فارغ از جنسیت باید به نکات ریزی همچون تغییر رنگ در ادرار، مدفوع، تعریق بیش از حد، بثورات پوستی، کاهش وزن ناگهانی و... توجه داشته باشند چرا که هر کدام از این تغییرات می‌تواند نشانه ظهور یک نوع بیماری بویژه در بحث سرطان‌ها در بدن باشد.
دکتر مجاهدی با اشاره به نوع دیگر خودمراقبتی برای پیشگیری از بیماری می‌گوید: داشتن سبک زندگی سالم از اهمیت بالایی برخوردار است اگر سبک زندگی سالم را انتخاب کنیم و مراقب نوع غذایی که می‌خوریم، آبی که می‌نوشیم و دیگر موارد باشیم و البته زمان خواب مناسبی داشته باشیم همچنین از استرس و اضطراب تا جای ممکن دوری کنیم در پیشگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری‌ها موفق عمل کرده‌ایم.

نقش مادر در سلامت خانواده
این متخصص طب ایرانی با اشاره به نقش مادر برای ایجاد فضای مناسب و سالم برای اعضای خانواده هم بیان می‌کند: مادرهمیشه نقش ستون و نگهدارنده را در خانواده ایفا می‌کند وهمواره مراقب سلامتی دیگر اعضای خانواده هست به همین دلیل آگاهی داشتن از نکات «خودمراقبتی» در این گروه بسیار حائز اهمیت است چرا که در طبخ غذا، آرام نگه‌داشتن محیط خانه و توجه به علائم ظاهری «جسمی و روحی»،نقش مؤثری دارند.
بازار مکاره مجازی تهدید بزرگ سلامتی
وی بیان می‌کند: با گسترش فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی سیل عظیمی از اطلاعات درست و غلط به خورد مردم داده می‌شود و افراد بویژه مادران خانواده باید مراقب باشند فریب برخی شیادی‌ها در فضای مجازی را نخورند؛ اینکه برخی توصیه می‌کنند نمک رنگی مصرف کنید چون مفید است، فلان نمک برای افراد فشار خونی مناسب است یا دارویی گیاهی را می‌فروشند که معجزه قرن است و دیابت را درمان می‌کنند همه و همه جز شیادی با عنوان‌های اغراق‌آمیز چیز  دیگری نیست. به طور کلی سلامت مردم را بازار مکاره‌ای که در بستر شبکه‌ای اجتماعی شکل گرفته به خطر می‌اندازد. مردم باید هوشیار باشند و فقط از اطلاعات با منبع موثق بهداشتی و درمانی بهره‌مند شوند.