نگاهی به سومین قسمت اثر جنایی و اکشن «تعدیل‌کننده»
توفیق تازه دو قطب متضاد
مشخصات فیلم عنوان: «تعدیل کننده 3» (یا «متوازن‌کننده 3») کارگردان: آنتوان فوکوا سناریست: ریچارد ونک بازیگران: دنزل واشینگتن، داکوتا فانینگ، دیوید دنمن، سونیا امار، رمو جیرونه، اوژینو ماسترانریا، گایا اسکودلارو و اندریا دودرو مدیر فیلمبرداری: رابرت ریچاردسون تدوینگر: کانرد باف موسیقی متن: مارچلو زارووس تهیه‌کنندگان: تاد بلک، جیسن بلومنتال و استیو تیش محصول: کمپانی‌های کلمبیا و ایگل پیکچرز
«تعدیل‌کننده 3» (یا «متوازن‌کننده 3») فیلم سوم از سری آثار پلیسی - جنایی موسوم به «تعدیل‌کننده» است که بر پایه مهارت‌های کارگردانی آنتوان فوکوآ پرتجربه و هنر بازیگری دنزل واشینگتن کهنه‌کار، به آرامی تبدیل به یک فرانچایز پرسود شده است و اگر از حالا حدس بزنیم که به طور مثال تا سال 2030 قسمت‌های چهارم و پنجم از این سری آثار هم رو خواهد شد و گیشه‌ای پربار هم خواهند داشت، چندان پربیراهه نگفته‌ایم. این در حالی است که کلمبیا و ایگل پیکچرز، کمپانی‌های اصلی تولید‌کننده قسمت سوم، مدعی شده‌اند که آخرین قسمت این فرانچایز است ولی فروش زیاد فیلم و عبور آن از مرز 470 میلیون دلار به روشنی می‌گوید که قصه، تمام نشده و ادامه‌ای قطعی بر این سری فیلم‌ها متصور است و چنین چیزی در دستور کار کلمبیا و شرکای آن قرار دارد. این قطعیت زمانی نمود بیشتری می‌یابد که متذکر شویم، بودجه تولید فیلم به‌رغم گران بودن نرخ دنزل واشینگتن و داکوتا فانینگ از 70 میلیون دلار فراتر نرفته است.
اگر این هنرپیشه خاص در صحنه حاضر نبود
منتقدان فیلم و سینما همواره در توصیف ژانر و رده فیلم‌های «تعدیل‌کننده» از واژه‌های «اکشن» و «حادثه‌ای پربرخورد» سود جسته‌اند. اما دنزل واشینگتن به رغم نزدیک شدن تدریجی به سن 70 سالگی، به گونه‌ای نقش کاراکتر اول را که یک کارآگاه باهوش و برنامه‌ریز و آرام و در عین حال مردی قاطع و قاتلی بی‌رحم است، هنرمندانه و سرحال ایفا می‌کند که کلمات «اکشن جنایی» یا پلیسی پرآشوب توصیف‌های بامسماتری برای این سری آثار از جمله قسمت سوم به حساب می‌آید. واشینگتن ابتدا در فیلم نخست به سال 2009 در نقش رابرت مک کال، یک افسر بازنشسته نیروی دریایی که به مأمور مخفی و کارآگاه خصوصی تبدیل شده، ظاهر گشت و سپس این کار را در قسمت دوم (محصول 2018) تکرار کرد. او در سومین مرتبه ظهورش در این قالب همان مرد ویژه‌ای است که خیلی‌ها معتقدند اگر فردی بجز واشینگتن، مأمور ایفای این نقش می‌شد، فرانچایز «تعدیل‌کننده» هرگز به موفقیت‌هایی نمی‌رسید که در 15 سال اخیر به چشم دیده‌ایم.
نه نیسون و نه استالونه
تقریباً تمامی ستارگان فیلم‌های اکشن 50 سال اخیر و حتی لیام نیسون که از وادی یک هنرپیشه فیلم‌های دراماتیک به عرصه اکشن‌های آکنده از سبک‌سری نقل مکان کرد، در درجه اول نقش‌های سرراست و محکم و فاقد قوه تفکری را ایفا کرده‌اند که بدون از دست دادن حتی یک ثانیه به هر چیزی می‌تازند و ریشه آن را می‌زنند. واشینگتن در تضاد با این طرز برخورد، قهرمانی را در دنیای اکشن پیش رو می‌گذارد که ابتدا فکر و برنامه‌ریزی می‌کند و فقط زمانی خشاب اسلحه‌اش را پر می‌کند که بخش نهایی و اصلی رویارویی او با تبهکاران است و چاره‌ای جز گشودن آتش به روی آنها نیست. حتی در این مرحله نیز رابرت مک‌کال قهرمان پرقدرت، اما تهی‌مغزی نیست که بسان سیلوستر استالونه همه چیز را با خشونتی هولناک درهم بکوبد و یا مثل آرنولد شوارتزنگر، تراکتوروار از روی تبهکاران بگذرد و چنان حساب‌شده آدم‌ها را حذف و خلافکاران را هلاک می‌کند که انگار این یک حرفه نظیف و باکلاس است!
عملیات کوتاه و حساب‌شده
ذمک کال در دو قسمت قبلی فیلم‌های «تعدیل‌کننده» با دسته‌ای از تبهکاران روسی و سایر کشورهای شرق اروپایی درافتاده بود که امنیت و آسایش مردمان معمولاً متوسط الحالی را سلب کرده بودند که حتی در صورت کشیده شدن به وادی تخلف، ذات سیاه و اندیشه‌های پلیدی نداشتند و ویژگی‌های یک روزگار کج‌مدار آنها را به سوی پلشتی‌ها سوق داده بود. در فیلم سوم نیز مک‌کال زمانی وارد صحنه می‌شود که اطلاع می‌یابد شماری از دوستان تازه‌اش در شهری کوچک در جنوب ایتالیا، که همواره مهد مافیایی‌ها بوده، دائماً توسط دسته‌های گانگستری موسوم به کامورا تحت آزار و تهدید قرار می‌گیرند و سرکیسه می‌شوند و از ترس به هلاکت رسیدن نمی‌توانند دم بزنند. این‌چنین است که مک‌کال برخلاف میل باطنی‌اش که به وی حکم می‌کند در ایام بازنشستگی‌اش ماجراجویی‌های تازه نکند و جانب آرامش را بگیرد، به شهر مورد بحث سفر می‌کند و در سلسله عملیاتی کوتاه و حساب‌شده نسخه گانگسترها را می‌پیچد.
بازگشت از مرز مرگ
برای اینکه همه چیز در فیلم «تعدیل‌کننده 3» حقیقی‌تر باشد، فیلمبرداری در خود ایتالیا و در سواحل منطقه آمالفی که در جنوب این کشور قرار دارد و مشرف به دریاست، صورت پذیرفت و تعدادی از سکانس‌ها هم در ناپل که دیگر مأمن قدیمی مافیایی‌هاست و همچنین رم پایتخت ایتالیا تهیه شد و مجموعاً 3 ماه زمان برد. فرق مهم و بزرگی که فیلم سوم با دو قسمت قبلی دارد، این است که مک‌کال در جریان برخورد خود با لورنزو ویتالی سرکرده مافیایی‌های مستقر در سیسیلی و گماشته‌های وی، بر اثر شلیک گلوله‌ای توسط پسر ویتالی از ناحیه پشت و کمر بشدت مجروح می‌شود و در عین نا‌امیدی و لمس کابوس مرگ توسط یکی از پلیس‌های محلی نجات یافته و به شهر کوچک دیگری در این منطقه جنایت‌خیز منتقل و آنجا توسط پزشکی محلی و دلسوز و مبارز درمان می‌شود تا پس از دو ماه استراحت توانش را بازیابد و گانگسترهای باقی‌مانده از تشکیلات ویتالیا را هم به درک واصل کند.
قاطعیت به چکشی‌ترین شکل آن
نه تنها مردم عادی با پر کردن سالن‌های محل نمایش قسمت سوم «تعدیل‌کننده» بر این فیلم مهر تأیید زده‌اند، بلکه اکثر منتقدان فیلم نیز آن را اثری تماشایی و قابل قبول توصیف کرده‌اند. این هفتمین فیلم مشترک فوکوا و واشینگتن است که فیلم پلیسی «روز تمرین» و بازسازی وسترن کلاسیک «هفت دلاور» را هم دربر می‌گیرد و هماهنگی کامل این دو عنصر اصلی تشکیل دهنده «تعدیل‌کننده 3» نمی‌تواند در توفیق این نسخه بی‌تأثیر بوده باشد.
کلاریس لافری، سینمایی‌نویس روزنامه پرتیراژ ایندیپندنت انگلیس با تأکید بر همین موضوع آورده است: «یک‌بار دیگر دو قطب ظاهراً متضاد همچون فکوکوا و واشینگتن به شکلی مثبت یکدیگر را جذب و کامل کرده‌اند و جواب دادن قصه محصول همین یکی شدن است.
این در حالی است که در آیین کاری فوکوا خونریزی بی‌رحمانه و قاطعیت به چکشی‌ترین شکل آن یک الزام گریزناپذیر است، ولی واشینگتن این را به گونه‌ای به اجرا می‌گذارد که انگار در کمال آرامش و متانت روی یک مبل نشسته و مشغول نوشیدن قهوه است.» کایل اسمیت منتقد سینمایی روزنامه وال‌استریت ژورنال هم نوشته است: «شاید قسمتی از خشونت‌های به تصویر کشیده شده در این فیلم افراطی باشد اما کلاس بالای کار واشینگتن و آرامش حیرت‌انگیز او فیلم را همچون عنوانش تعدیل و کاریزمای ماندگار این بازیگر را بر سایر وجوه آن غالب می‌کند. البته موسیقی هراس‌آور مارسلو زارووس، هیجانات و التهاب‌ها را بیشتر و این اثر سینمایی را کامل‌تر می‌سازد.»