با هدف توسعه مهارت افزایی صورت گرفت
ریل‌گذاری برای ایجاد معاونت جدید آموزش فنی و حرفه‌ای
غزل رضایی ثانی
خبرنگار
با توجه به اهمیت مهارت آموزی، بر اساس آیین‌نامه مهارت‌آموزی آموزش و پرورش بزودی معاونت آموزش فنی و حرفه‌ای در آموزش و پرورش ایجاد خواهد شد اما جزئیات آن همچنان قابل بررسی است. عباس بیات، مدیرکل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره ضرورت راه‌اندازی معاونت مستقل برای حوزه فنی و حرفه‌ای اظهار داشت: در حال حاضر این بخش یک اداره کل فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در ذیل معاونت متوسطه است. سابق بر این، ما یک زمانی معاونت فنی و نظری داشتیم، پس این موضوع در چارت وزارت آموزش و پرورش هم سابقه‌دارد. بیشتر از اینکه ما عنوان یک معاونت یا عنوان یک سازمان را داشته باشیم؛ تفویض اختیار و اعطای اختیار برای انجام وظایف و سازکارهایش مهم است. وقتی در یک مجموعه‌ای، برای تحقق یک هدف، ابزارهای تحقق آن هدف در ساختارهای اداری پخش می‌شود کار دشوار خواهد بود.
وی ادامه داد: بعضاً برای تحقق یک هدف، ابزارهای تحقق آن هدف در ساختار اداری پخش می‌شود، مثلاً شما مسئول هستید که یک هدفی را محقق کنید اما ابزارهای تحقق هدف در دست شخص دیگر و بخش دیگری است. این موضوع رسیدن به هدف را بسیار سخت می‌کند. به همین خاطر شخصی که مدیر یک بخش است به جای اینکه تمرکزش را بر تحقق هدف بگذارد باید تمرکز و وقت خود را در راستای هماهنگی ابزارهایی که در بخش‌های مختلف توزیع شده، بگذارد. این یک اشکال ساختاری در وزارت آموزش و پرورش است، یعنی به جای اینکه ساختار سازمانی بر اساس اهداف باشد، بر اساس وظایف چیده می‌شود.
فضا، تجهیزات و معلم سه رکن
آموزش فنی و حرفه‌ای
بیات با اشاره به تمایز آموزش فنی و حرفه‌ای نسبت به سایر حوزه‌های آموزشی گفت: در حوزه آموزش فنی وحرفه‌ای همانقدر که معلم و آموزگار مؤثر و مهم هستند، فضا و تجهیزات نیز مؤثر است. به تعبیر دیگر ممکن است یک مدرسه معلم خوبی داشته باشد اما اگر تجهیـــــــزات منــــــاســبــــی نداشـته باشد اهـــداف برنامه درسی در فنی و حرفه‌ای محقق نمی‌شود. همچنین ممکن است یک مدرسه تجهیزات و معلم خوب داشته باشد اما فضای مناسب نداشته باشد؛ در اینجا باز هم اهداف فنی و حرفه‌ای محقق نخواهد شد. بنابراین اهداف آموزش‌های فنی و حرفه‌ای به گونه‌ای است که فضا، تجهیزات، نیروی انسانی و محتوا برای تحقق اهداف هم وزن هستند.
مدیرکل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش افزود: بنابراین، این ابزار‌ها نباید در اختیار سایر بخش‌ها قرار بگیرد به عنوان مثال ما برای تأمین فضا و تجهیزات مدارس باید سراغ سازمان نوسازی مدارس برویم. یا در حوزه آموزش فنی و حرفه‌ای به خاطر اینکه با بحث‌های روز درگیر هستیم تغییر محتوا خیلی بسرعت اتفاق می‌افتد، اگر قرار باشد که اجرا در یک بخش و تعیین محتوا درسی در یک بخش دیگری مانند سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی باشد، رسیدن به هدف را کند و کار را با تأخیر مواجه می‌کند.
وی با اشاره به اینکه هدف، توسعه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای است، گفت: از آنجا که ما یک هدف با عنوان توسعه فنی و حرفه‌ای و کار و دانش در کشور داریم و می‌خواهیم میزان دانش‌آموزان در این رشته‌ها را به ۵۰ درصد برسانیم بهترین کار این است که ابزارهای آن در اختیار حوزه آموزش فنی و حرفه‌ای و کارودانش قرار بگیرد.
بیات گفت: همچنین ما در بخش آموزش فنی حرفه‌ای و کارودانش بشدت بر این مسأله تأکید داریم که دانش‌آموزان باید با بازار کار ارتباط داشت باشند و کار تولیدمحور کنند. اما ضوابط بودجه و پرداخت‌های مالی در اختیار دفتر بودجه آموزش و پرورش است. وقتی تأکید بر آموزش همراه با تولید داریم باید دانش‌آموزان نیز از این تولیدات نفع ببرند از این رو ما نیاز به سازکارهای خاص داریم اما وقتی سازکارهای مالی در اختیار دفتر بودجه قرار بگیرد طبیعتاً نمی‌توان با آن چابکی کارها را دنبال کنیم. مدیرکل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش بیان کرد: در گام اول لازم است اختیاراتی که به آن اشاره شد در یک حوزه متمرکز شود. گام دوم برای این است که می‌خواهیم سطح اداره کل به معاونت ارتقا پیدا کند زیرا مهم‌ترین بخش وزارت آموزش و پرورش که با سایر نهادها و دستگاه‌ها ارتباط دارد دفتر فنی و حرفه‌ای است. زیرا ما به ازای اکثر وزارتخانه‌ها رشته تحصیلی داریم. مثلاً در ذیل وزارت راه و شهرسازی چندین رشته از جمله دریانوردی، هواپیمایی، راهداری، ساختمان و... داریم. یا مثلاً در تعامل با وزارت گردشگری و میراث فرهنگی گردشگری، صنایع دستی، هتلداری و... را به دانش‌آموزان آموزش می‌دهیم.
تعامل کارآمد از اهداف آموزش فنی و مهارتی
وی با بیان تعامل کارآمد گفت: تعامل کارآمد برقرار کردن با این وزارتخانه‌ها، نیاز به سطح سازمانی دارد؛ تا دیگر نیازی نباشد برای تعاملات از چند لایه عبور کرد. تعاملات در سطح وزیر، معاون وزیر و مدیرکل‌ها پیچیده خواهد بود و معمولاً اینها تعامل‌های کارآمدی نخواهد شد.
بیات در پاسخ به این سؤال که چه زمانی معاونت فنی و حرفه‌ای به طور مستقل کار خود را آغاز خواهد کرد؟ گفت: یکی از بندهایی که در برنامه هفتم آمده و مصوب شده این است که وزارت آموزش و پرورش باید ساختار سازمانی خود را مطابق سند تحول بنیادین بازآرایی کند، طبیعتاً این زمان بهترین زمان برای شروع کار معاونت فنی وحرفه‌ای است. ما پیگیر این کار هستیم و این به سیاست‌های دولت جدید ربط دارد که ان‌شاءالله همین موضوع برایشان اهمیت داشته باشد.
مدیرکل آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش در پاسخ به این سؤال که آیا بودجه مستقل به معاونت فنی وحرفه‌ای تعلق خواهد گرفت؟ گفت:بله، ما همین الان هم جز معدود اداره کل‌ها و سازمان‌هایی هستیم که دو ردیف بودجه مستقل داریم؛ یک ردیف بودجه طرح تجهیزات است که امسال حدود دو هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بودجه داشته است. توزیع و مدیریت همین بودجه نیاز به استقلال و قدرت عمل بیشتری دارد. همچنین یک بودجه دیگر نیز مربوط به برون‌سپاری و خرید خدمات کارگاهی از بخش خصوصی داریم. طبیعتاً وقتی سازمان شویم اینها تجمیع می‌شوند. به علاوه اینها سرانه هنرستان‌ها یا بودجه تعمیر و نگهداری تجهیزات هنرستانی است که می‌تواند تجمیع شوند و کارایی آن نیز افزایش پیدا کند.