«ایران» از تأثیر هدایت تحصیلی بر آینده دانش‌آموزان گزارش می‌دهد
سرنوشتی روشن در گرو یک انتخاب درست
غزل رضایی
خبرنگار
در همین راستا امیر تجلی‌نیا مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت دربرابر آسیب‌های اجتماعی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌و‌گو با «ایران» با اشاره به روند هدایت تحصیلی و تأثیر انتخاب رشته درست در سرنوشت دانش‌آموزان اظهار داشت: انتخاب رشته تحصیلی دانش‌آموزان پایه نهم با توجه به تغییرات صورت گرفته در روند پذیرش دانشگاه‌ها و تأثیر معدل و سوابق تحصیلی دانش‌آموزان در کنکور از اهمیت مضاعفی برخوردار است به عبارت دیگر چنانچه دانش‌آموز در این مرحله انتخاب آگاهانه و درستی نداشته باشد تغییر رشته و تبعات ناشی از آن برای دانش‌آموز، والدین و حتی نظام آموزش و پرورش هزینه‌هایی درپی خواهد داشت.
وی تأکید کرد: در حوزه مشاوره وزارت آموزش و پرورش برای کمک به دانش‌آموزان در دستیابی به شایستگی‌های لازم برای انتخاب رشته آگاهانه و متناسب با استعدادها، علایق، توانایی همچنین نیازهای حال و آینده کشور گام‌هایی در فرایند هدایت تحصیلی برنامه‌ریزی شده است. به عنوان مثال یکی از محورهای اصلی انتخاب آگاهانه بحث خودشناسی است. برای کمک به دانش‌آموزان در دستیابی به خودشناسی ابتدا دو آزمون استاندارد به نام رغبت و توانایی به صورت الکترونیکی انجام می‌شود. این آزمون‌ها از سال ۱۴۰۲ شخصی‌سازی و هوشمند شده‌اند و می‌تواند در شناخت ویژگی‌های شخصیتی به دانش‌آموزان و حتی والدین آنان کمک کند.
تجلی نیا ادامه داد: پس از تأیید آزمون بلافاصله در سامانه هدایت تحصیلی کارنامه آزمون به صورت مشروح و شخصی‌سازی شده برای دانش‌آموز و والدین قابل مشاهده است. در این کارنامه تیپ شخصیتی غالب دانش‌آموز براساس نظریه هالند و استرانگ (تست رغبت‌سنجی شغلی) تشریح می‌شود، پس حوزه‌های شغلی متناسب با تیپ شخصیتی دانش‌آموز پیشنهاد می‌شود. در نهایت مشاغل و رشته‌های تحصیلی متناسب با ویژگی‌های دانش‌آموز پیشنهاد می‌شود.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی گفت: در گام بعدی از محور خودشناسی، محتواهایی جهت آشنایی بیشتر دانش‌آموزان با تیپ شخصیتی خود و ویژگی‌های افراد دارای آن تیپ به صورت آبجکت موشن و همچنین فیلم‌های تهیه شده به صورت گفت‌و‌گوی کارشناسانه دراختیار دانش‌آموزان قرار می‌گیرد. برای مثال دانش‌آموزی که تیپ شخصیتی غالب او قراردادی و جست‌و‌جوگر است محتواهای مربوط به این دو تیپ برایش در ابتدا به نمایش درخواهد آمد و در ادامه می‌تواند محتواهای مربوط به سایر تیپ‌های شخصیتی را نیز مشاهده کند.
سه ماه دوم سال تحصیلی زمان شناخت شغل مناسب دانش‌آموزان است
وی تأکید کرد: در محور بعدی برای کمک به دانش‌آموز جهت دستیابی به شایستگی انتخاب آگاهانه، شناخت حرفه‌ها، مشاغل و فرصت‌های شغلی مطرح است. در سه ماهه دوم سال تحصیلی تمرکز مشاوران مدارس همچنین سامانه هدایت تحصیلی بر شناخت حرفه‌ها و مشاغل دانش‌آموزان است.
تجلی‌نیا گفت: در نهایت دانش‌آموزان براساس شناخت خود و رشته‌ها و مشاغل با دریافت خدمات راهنمایی و مشاوره از مشاوران مدارس پس از صدور نمون‌برگ هدایت تحصیلی، انتخاب رشته خواهند کرد. مشاوران مدارس به مدت ۲ هفته پس از صدور نمون‌برگ تحصیلی در مدارس حاضر بوده و خدمات مشاوره تحصیلی رایگان به دانش‌آموزان و والدین ارائه خواهد شد. وی با اشاره به ارائه مشاوره تلفنی به دانش‌آموزان گفت: خط ملی ۱۵۷۰ به صورت تلفنی در ۲ شیفت صبح و عصر (۸ صبح تا ۸ شب) به دانش‌آموزان و والدین آنان خدمات مشاوره تحصیلی تلفنی ارائه خواهند داد.
بازدید از هنرستان‌ها قبل از انتخاب رشته
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی با اشاره به فرهنگ‌سازی جهت سوق دادن دانش‌آموزان به رشته‌های مهارتی بیان کرد: در راستای هدایت دانش‌آموزان مستعد و علاقه‌مند به کارهای فنی به سمت هنرستان‌ها در هفته مشاغل همچنین در ایام صدور نمون‌برگ هدایت تحصیلی، بازدید از هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای و کاردانش انجام شده است و بسیاری از دانش‌آموزان از طریق همین بازدید‌های حضوری به تحصیل در هنرستان‌ها علاقه‌مند خواهند شد. برنامه‌ریزی دفتر مشاوره برای آینده اجرای نظام جامع استعدادیابی و هدایت تحصیلی فرایندی از پایه اول ابتدایی تا پایان متوسط دوم است.
وی در پاسخ به این سؤال که چه نوع فرهنگ‌سازی برای خانواده‌ها برای استقبال از رشته‌های فنی و حرفه‌ای باید انجام شود؟ گفت: برای این امر مهم‌ترین و اولین گام ارائه اطلاعات به آنان است در همین راستا دفتر مشاوره وزارت آموزش و پرورش با کمک دفتر آموزش‌های فنی‌و‌حرفه‌ای و کاردانش اقدام به تهیه فیلم‌های معرفی رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای کرده است که در اختیار دانش‌آموزان و والدین قرار خواهد گرفت.
تجلی‌نیا گفت: همچنین تولید برنامه تلویزیونی برو پی کارت که در ۳ فصل تهیه شده است یکی از اقداماتی است که در ایجاد فرهنگ‌سازی می‌تواند کمک‌کننده باشد. این برنامه که از شبکه امید پخش و بازپخش آن بعد از دهه اول محرم از شبکه ۲ آغاز می‌شود، می‌تواند در گفتمان‌سازی و هدایت دانش‌آموزان به سمت رشته‌های فنی‌و‌حرفه‌ای متناسب با شرایط و ویژگی‌های شخصیتی دانش‌آموزان کمک کند.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی گفت: معرفی رشته‌ها و آینده شغلی و بازار کار رشته‌های فنی و حرفه‌ای همچنین معرفی افراد موفق هر رشته می‌تواند به فرهنگ‌سازی در بین خانواده‌ها کمک کند که این امر توسط مشاوران مدارس در قالب جلسات راهنمایی گروهی برای والدین دانش‌آموزان انجام شده است.
رشته علوم تجربی همچنان
در صدر
وی در پاسخ به این سؤال که آیا همچنان رشته تجربی بیشترین متقاضی را دارد؟ گفت: رشته تجربی همچنان بیشترین متقاضی را در بین دانش‌آموزان دارد، البته با توجه به برنامه‌ریزی صورت گرفته در دفتر مشاوره سال گذشته به مجموع ۴ درصد از گرایش به سمت رشته‌های تجربی و انسانی کم و به رشته‌های فنی و حرفه‌ای اضافه شده که امسال نیز براساس اقدامات صورت‌گرفته شاهد گرایش به سمت هنرستان‌های فنی و حرفه‌ای خواهیم بود. مسأله مهمی که تأثیرگذار است، بحث تجهیزات و امکانات هنرستان‌های فنی‌و‌حرفه‌ای است که چنانچه به‌خوبی امکانات این هنرستان‌ها به‌روز شود، می‌تواند در جذب دانش‌آموزان مستعد کمک شایانی داشته باشد.
تجلی‌نیا در پاسخ به این سؤال که تعیین رشته چه تأثیری بر سرنوشت دانش‌آموزان دارد؟ گفت: با توجه به اینکه دانش‌آموز با انتخاب رشته تحصیلی به نوعی مسیر زندگی تحصیلی و شغلی خود را مشخص می کند و گام در مسیر تحصیلی شغلی خود می‌گذارد، بنابراین شغل آینده همچنین جایگاه اجتماعی و کیفیت زندگی وی از همین انتخاب تأثیر می‌پذیرد.
مدیرکل امور تربیتی، مشاوره و مراقبت در برابر آسیب‌های اجتماعی اظهار داشت: انتخاب شغل می‌تواند جایگاه اجتماعی، وضعیت اقتصادی، وضعیت سلامت جسمی و روانشناختی حتی ازدواج و انتخاب همسر و به‌طور کلی وضعیت زندگی دانش‌آموز در آینده را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین سرنوشت آینده دانش‌آموزان در گرو انتخاب آگاهانه رشته تحصیلی است.