مهسا قوی قلب/ به مناسبت سالروز ازدواج حضرت علی(ع) و دخت گرامی پیامبراکرم (ص) ، حضرت فاطمه(س) هفته ای با عنوان «ازدواج» در کشور ما نامگذاری شده است. چند سالی است که برای افزایش نرخ ازدواج در کشور،  سازمان‌ها و نهادهای مختلف دولتی و غیردولتی در تلاش هستند اما مدتی است که در خصوص نرخ ازدواج و افزایش یا کاهش آن،  گزارش های متعددی ارائه می شود که اتفاقاً برخی از آنها با یکدیگر همخوانی ندارند. درباره به دست آوردن یک نرخ درست باید شاخص صحیحی نیز انتخاب شود . در کشور ما سه شاخص برای تعیین این نرخ وجود دارد، باید ببینیم کدام یک از آنها نتیجه بهتری را ارائه می دهد.
 سینا کلهر، معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان  با اشاره به این‌که  ازدواج یکی از مهم‌ترین مسائل جامعه است، در آغاز هفته ازدواج گفت: رصد و ارزیابی ازدواج به صورت مداوم و فصلی انجام و به ارگان‌ها و دستگاه‌های مرتبط ارسال می شود.
او با بیان این‌که سه شاخص وضعیت ازدواج برای سنجش وجود دارد، افزود: یکی از آنها، شاخص تعداد ازدواج است که نسبت به سال۱۴۰۱ حدود ۴۰ هزار واقعه کاهش را نشان می دهد، یعنی  از ۵۲۶ هزار واقعه ازدواج به ۴۸۰ هزار واقعه رسیدیم  البته این شاخص گویا و کافی نیست، چرا که جمعیت جوان کشور کاهش پیدا کرده است و نمی‌توان به آن استناد کرد. در یک دهه گذشته جمعیت جوان کشور حدود ۷ میلیون نفر کاهش پیدا کرده است.
کلهر، درباره دومین شاخص توضیح داد: مبنای هر هزار نفر، شاخص دیگری برای تعیین نرخ ازدواج است.  سال گذشته از هر هزار نفر ۶ واقعه ازدواج داشتیم ، این هم شاخص دقیقی نیست،  چون هزار نفر از جمعیت کل،  لحاظ شده نه افراد در معرض ازدواج . در شاخص سوم  اگر هزار نفر زن مجرد هرگز ازدواج نکرده  را لحاظ کنیم ۴۴ واقعه داریم. در سال ۱۴۰۱ هم همین عدد را داشتیم یعنی افزایش و کاهشی نداشتیم ، به نظر می آید این شاخص می تواند نسبت به سایر شاخص‌ها دقیق تر باشد.

حدود ۱۲ میلیون نفر در سن ازدواج قرار دارند
معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان درباره تعداد  افراد در سن ازدواج بیان می کند:  این یک  مقوله عرفی است، برای دختران ۱۵ تا ۴۹ سال و پسران ۲۰ تا ۴۹ سال در نظر گرفته شده  و در این بازه حدود ۱۲ میلیون نفر در سن ازدواج قرار دارند و ۱۲ درصد در این سنین هر ساله ازدواج می کنند. این رقم بدین معناست که  نیازمند تحول و برنامه‌ریزی جدی برای افزایش نرخ ازدواج هستیم.  دراین زمینه، فعالیت معاونت جوانان در حوزه ازدواج ، تدوین نقشه آمایش ازدواج و طلاق کشور است، بدین معنا که هر استان و هر شهرستان به لحاظ ازدواج مورد بررسی قرار گرفته و آنهایی که وضعیت مطلوب و آن دسته که بحرانی هستند مشخص شده اند و به صورت ویژه  در استان‌های پرخطر فعالیت‌ها را متمرکز کرده‌ایم .
او در ادامه با اشاره به این‌که فعالیت های معاونت در سه بخش انجام می شود، توضیح داد:  پیش از ازدواج ، حین و پس از ازدواج فعالیت های ویژه ای انجام می شود.  مهارت های زندگی مشترک در بخش پیش از ازدواج دیده شده و در این رابطه  ۹ هزار کارگاه ازدواج در سال گذشته برگزار شده است. دوره تربیت راهنمای خانواده نیز از دیگر گام‌هایی است که در حوزه پیش از ازدواج برداشته شده است، درحال حاضر هزار نفر در کشور به‌عنوان راهنمای خانواده در حال فعالیت هستند.  فرهنگ‌سازی با تمرکز ازدواج آسان و به موقع نیز کاری است که در مرحله اجرا قرار دارد. درخصوص تولیدات رسانه‌ای هم نزدیک به هزار اثر با محوریت ازدواج آسان و به موقع به انجام رسیده است.

فعالیت ۸۸۰ مرکز تخصصی مشاوره ازدواج در کشور
کلهر درباره  اموری که در حین ازدواج در دستور کار قرار گرفت ، نیز گفت: پایه گذاری مراکز تخصصی مشاوره و خانواده از جمله اقدامات دراین حوزه است ، دراین حوزه بیش از ۵ هزار مشاور در دوره های مرتبط شرکت کردند تا مراکز مشاوره ما در کشور به صورت تخصصی به ازدواج بپردازند ، ۸۸۰ مرکز تخصصی مشاوره ازدواج در کشور داریم. سامانه «وصال شیرین» هم مشغول به کار شده که متمرکز بر کاهش هزینه‌های جشن ازدواج است. دراین سامانه ۳۰ درصد هزینه‌ها کاهش می یابد، تاکنون هم هزار خدمت بارگذاری شده است.  کسانی که در حوزه ازدواج خدمت ارائه می کنند، در این سامانه میزان تخفیف خدمت خود را ارائه می دهند و زوجین از این تخفیف‌ها بهره‌مند می شوند. نام این سامانه «همراه» است . در زمینه جهیزیه هم در این سامانه تلاش شده که هزینه‌های جهیزیه  5 قلم کالای اساسی کاهش یابد.   
کلهر در زمینه فعالیت‌های سازمان جوانان بعد از ازدواج بیان کرد: تمرکز ما بر تحکیم خانواده و تعمیق روابط زوجین است و در این راستا مراکز مشاوره با تمرکز بر مشاوره رایگان راه‌اندازی شده است. در سال گذشته نیز ۴۰ هزار نفر از این خدمات بهره‌مند شدند.

150 مرکز واسطه‌گر ازدواج در کشور
کلهر درباره مراکزی که واسطه گر ازدواج هستند نیز گفت: مجوز مراکز واسطه گری برای ۱۵۰ مرکز صادر شده که واسطه انتخاب همسر هستند ، تهران با ۲۰ مرکز و خراسان رضوی با ۱۷ مرکز بالاترین آمار را  در این بخش دارند. معاون سازمان جوانان وزارت ورزش و جوانان در زمینه پیگیری وام ازدواج نیز توضیح داد: سال گذشته ۱۵۷ هزار میلیارد تومان وام ازدواج پرداخت شد و ۹۰ درصد درخواست کنندگان این وام را دریافت کردند. امسال هم تا پایان اردیبهشت ۴۵ هزار وام ازدواج داده شده و ۱۷۴ هزار نفر در صف انتظار هستند که دراین خصوص ،  بیش از سه بار به نهادهای مختلف نامه پیگیری زدیم و ان‌شاءالله از خردادماه به روال طبیعی پرداخت بازمی گردیم و وعده رفع اختلال‌ها داده شده است. درحال حاضر میانگین زمان انتظار به یک ماه کاهش پیدا کرده است.

لزوم افزایش الگوسازی در ازدواج آسان

دکترفهیمه نظری
جامعه شناس و استاد دانشگاه

با توجه به اینکه در هفته ازدواج هستیم، این موضوع بهانه ای است، برای تبیین و ترویج فرهنگ ازدواج آسان، چرا که ازدواج موجب تحکیم بنیان خانواده است و واقعه‌ای حیاتی از نظراجتماعی است. با ازدواج، پایه و بنیادی ساخته می شود که سبب ارتقای روحیه زوجین شده و ایشان را به سطح آرامش می‌رساند و درعین حال هم، حس مسئولیت پذیری را در طرفین بالا می‌برد. آنچه که اهمیت بالایی در مقوله ازدواج آسان دارد، این است که تعریف درستی از آن داشته باشیم. هرچه ازدواج ساده تر باشد، آن ازدواج باعث افزایش تحکیم خانواده نیز می شود. در یک ازدواج آسان، شأن افراد در نظر گرفته می شود و شأنیت و عرف مطرح است، درعین حال هم مراحل قبل از ازدواج مانند شناخت زوجین و خانواده‌ها هم باید لحاظ شود. دراین حوزه فقط نباید به نام و نامگذاری‌ها اکتفا کرد و بهتر است که برنامه‌ریزی‌ها در سال‌های گذشته نیز مورد بررسی دقیق و منطقی قرار گیرد. باید اذعان داشت که میل به ازدواج در آمار بالایی از پسران و دختران مجرد بالاست اما موانعی بر سر راه این افراد وجود دارد .
سختگیری خانواده ها یکی از این موانع است، به عنوان نمونه برخی خانواده ها سختگیری های غیرمنطقی دارند و یا دختران خود را باوجود داشتن میل باطنی ایشان به ازدواج، مجبور به ادامه تحصیل می کنند. همین امرهم موجب شده، در حال حاضر با خیل عظیمی از دختران تحصیلکرده ازدواج نکرده مواجه باشیم. از جمله سختگیری‌های دیگر خانواده‌های دختران، می توان به سختگیری نسبت به پسران اشاره کرد، به عنوان نمونه گرفتن عروسی‌های پرهزینه در تالارهای بزرگ یا داشتن مسکن و خودرو و دقیقاً همین موارد می تواند فرصت‌های ازدواج را از ایشان سلب کند. هرچند پسران ما هم به دلیل برخی از این سختگیری‌ها میل به ازدواج کمتری پیدا کرده‌اند. صرف نظر از اینکه خانواده‌ها باید در این حوزه ها سختگیری های کمتری داشته باشند، مسئولان و نهادهای برنامه‌ریز و سیاستگذاران حوزه ازدواج باید طرح اختصاص مسکن زوجین و بحث شغل را در اولویت کارهای خود قرار دهند و خدمات بیشتری را در این دو مورد ارائه دهند. در نهایت از مهم‌ترین گام‌هایی که می تواند آمار ازدواج را در کشور بالا ببرد، الگوسازی و فرهنگ‌سازی است که به اعتقاد من باید از مسئولانی همچون فرزندان نمایندگان مجلس یا وزرا شروع شود.
با برگزاری ازدواج‌های ساده و آسان در محلات و مناطق مختلف توسط این افراد ، قطعاً فرهنگ ازدواج‌های آسان با سرعت بیشتری در کشور ترویج  پیدا خواهد کرد.