تمرکز در دوسالانه و نیز بر هنرگردانی است
سعیده احسانی‌راد
خبرنگار
پاویون رسمی ایران در دوسالانه هنر ونیز ۲۰۲۴ پس از شهادت رئیس‌جمهور و همراهانش حال و هوای دیگری به خود گرفته است. این پاویون که به مدت 4 روز به احترام شهید جمهور تعطیل بود، حالا بعد از آغاز کار رسمی خود تغییرات زیادی را در فضای این مجموعه ایجاد کرده است. مهم‌ترین این تغییرات اضافه شدن دفتر یادبود شهدای خدمت به این مجموعه است که یادبود شهید رئیسی در قالب تصویر در آن قرار گرفته و توانسته است توجه گسترده هنرمندان و هنرپژوهانی را که به ونیز می‌آیند، جلب کند. محمد خراسانی‌زاده، مدیر کل دفتر هنرهای تجسمی در سفر به ونیز از حال و هوای غرفه ایران در بی‌ینال ونیز این‌طور گفت: شهر ونیز به دلیل توریستی بودن، در زمینه گردشگری آمار بسیار بالایی دارد. همه گردشگران فقط برای بی‌ینال ونیز وارد این شهر نمی‌شوند بلکه بنا شدن شهر روی آب و قابلیت‌های خاص موزه‌ها بر ظرفیت گردشگری آن افزوده است.
وی به ظرفیت گردشگری بی‌ینال ونیز نیز اشاره کرد و گفت: بخش قابل‌توجهی از گردشگران هم به فضای بی‌ینال وارد می‌شوند و از این اتفاق بزرگ هنری بازدید دارند. نکته بسیار مهم در بی‌ینال ونیز جدا از نمایش تک‌اثر هنری از هنرمندان شاخص، ماجرای نمایشگاه‌گردانی و کیوریتوری است، مسأله هنرمند امری ثانویه و ماجرای کیوریتور مسأله اصلی است.
وی ادامه داد: کیوریتوری در غرفه‌های بزرگ که محلهای ثابت رویداد بی‌ینال ونیز هستند به خوبی نمایان است مثل منطقه جیاردینی و آرسناله، جیاردینی مجموعه‌ای از چند باغ در شرق ونیز است که از سال 1895 تاکنون میزبان جشنواره هنر دوسالانه ونیز شده است.(جیاردینی در زبان ایتالیایی به معنای باغ‌هاست.) این منطقه شامل 30 آلاچیق دائمی است که هر غرفه به یک کشور اختصاص داده می‌شود تا بهترین آثار هنری و معماری خود را در نمایشگاه دوسالانه ونیز به نمایش بگذارد و البته یکی از این آلاچیق‌ها با معماری ویژه خود مختص ونیز است. تعدادی از این غرفه‌ها توسط معماران برجسته قرن بیستم از جمله کارلو اسکارپا اهل ایتالیا و آلوار آلتو، معمار فنلاندی طراحی شده‌اند. همچنین دو کتابفروشی با معماری خاص هم در این منطقه دیده می‌شود. در این نمایشگاه دوسالانه، کشورهای استرالیا، اتریش، امریکا و کشورهای نوردیک دارای غرفه‌هایی با معماری‌هایی خاص هستند. خراسانی‌زاده تأکید کرد: دوسالانه ونیز هیچ‌گاه تمام نمی‌شود؛ به این معنا که در حال حاضر تا حدود هفت ماه دیگر، دوسالانه هنرهای تجسمی برپاست و همزمان با این رویداد در زمان‌های مشخصی دوسالانه موسیقی و نمایش نیز برگزار خواهد شد. پس از آن بلافاصله بی‌ینال معماری و بعد سینما و بعد از آن دوباره دوسالانه هنر برپا می‌شود. بنابراین شهر ونیز همیشه محل برگزاری دوسالانه‌های معتبر جهانی است مگر آنکه در برخی از فصل‌ها، این فضا برای آماده‌سازی رویداد بعدی خالی از رویداد هنری باشد. این رویداد، چند منطقه اصلی دارد.
30 سالن نمایشگاهی در جیاردینی
خراسانی‌زاده جیاردینی را به یک سالن نمایشگاهی بسیار بزرگ تشبیه کرد که دارای 30 سالن است و بیش از 300 هنرمند از سراسر دنیا آثارشان را در این فضا به نمایش گذاشته‌اند. در این بین دو اثر از هنرمندان ایرانی به چشم می‌خورد؛ اثر استاد سید محمد احصایی و دیگری اثر مرحوم بهمن محصص که از یک گنجینه خصوصی خارجی به بی‌ینال ارسال شده است.
وی گفت: جیاردینی دارای ساختمان‌ها و نگارخانه‌های متعدد است بیش از 20 کشور در این منطقه دارای ساختمان و فضای ثابت نمایشگاهی است که ورود به محوطه مجموعه آرسناله که بعداً اضافه شده نیازمند تهیه بلیت و هزینه‌اش 30 یورو است. وی درباره مجموعه آرسناله گفت: به فاصله 10 دقیقه از محوطه جیاردینی، محلهای به نام آرسناله وجود دارد که یک محدوده بسته با دیوارهای حائل است. گفته شده روزی این محوطه کارگاه کشتی‌سازی بوده و امروز تبدیل به فضای نمایشگاهی شده است. 30 کشور در این فضا دارای غرفه‌های ثابت و استیجاری هستند و آثارشان را به نمایش می‌گذارند. کشورهای دیگر نیز آثارشان را در فضاهای مختلف شهر یا در اطراف آرسناله و جیاردینی به نمایش گذاشته‌اند.
خراسانی‌زاده محل استقرار فضای نمایشگاهی جمهوری اسلامی ایران را ایستگاه «سن ساموئل» نزدیکی آبراه اصلی ونیز اعلام کرد و اظهار داشت: در هفته‌های گذشته به واسطه حادثه دلخراش و جانگداز شهادت آیت‌الله رئیسی و همراهان عزیزش چند روزی غرفه جمهوری اسلامی ایران را تعطیل کردیم. این تعطیلی فرصتی شد تا فضای نمایشگاهی بازسازی و بهسازی شود که از جمله آن ایجاد دیوار حائل برای پوشاندن دیوارهای قدیمی، رنگ‌آمیزی و تغییر چیدمان بود که تأثیر بسیار زیادی در بالا بردن کیفیت ارائه داشت.
وی درباره نتیجه سفربه بی‌ینال ونیز برای هنرمندان ایرانی گفت: در این سفر ملاقات و جلسه‌ای با رئیس دوسالانه آقای پیتر آنجلو بوتوفاکو که به تازگی ریاست این مجموعه را به عهده گرفتند داشتیم، جلسه بسیار ارزشمندی بود، در خصوص اینکه جمهوری اسلامی ایران چه چالشی برای حضور در این رویداد داشته صحبت شد و اینکه ما نیاز به یک فضای دائمی در محیط رویداد داشته باشیم و در مورد مساعدت برای صدور ویزای هنرمندان و عوامل برنامه‌ریزی رویداد نیز از ایشان درخواست کمک کردیم.