پیاده‌روی، اقتصادی ترین و پویاترین شکل جابهجایی در شهر
علی صارمی، معاون فنی و طراحی شهری سازمان زیباسازی شهر تهران با بیان اینکه حضور مداوم و پیوسته تمامی گروه‌های شهروندان در فضاهای عمومی شهری، روح شهر است به «ایران» می‌گوید: این حضور نیازمند ایجاد شرایطی است که همه افراد بدون نیاز به کمک دیگران بتوانند در فضاهای شهری تردد کنند. فضاهای شهری همواره بستری برای تعاملات اجتمـاعی مـردم و برگزاری رویدادها بـوده است. هر چنـد ویژگـی‌های کمـی و کیفـی فضاهای شهری در گذر زمـان هیچ‌گاه ثابت و پایدار نبوده است، اما همـواره شهروندان برای هر نوع کاری که به نحوی از شهر عبور یا استفاده می‌کنند، به فضاهای سهل‌الوصول نیازمند بوده‌اند. حضور در فضای شهرمستلزم جابهجایی بین مبدأها و مقصدهای گوناگون است. حرکت پیاده، طبیعی‌ترین و ضروری‌ترین شکل جابهجایی انسان در محیط است و پیاده‌روی هنوز مهم‌ترین امکان برای مشاهده مکان‌ها، فعالیت‌ها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزش‌ها و جاذبه‌های نهفته در محیط است؛ حرکتی که ساده‌ترین نوع جابهجایی بین مبدأ و مقصد و تنها گونه‌ای از حملونقل است که به صورت مستقل و غیروابسته به هیچ‌گونه ابزار یا وسیله‌ای بوده و صرف اراده فرد امکان‌پذیر است.
در شهرهای بزرگ، 50 درصد سفرها پیاده انجام می‌شود
به گفته این مقام مسئول شهری، اگرچه امروز میزان سفرهای پیاده در جوامع مختلف برحسب توسعه‌یافتگی هر یک متفاوت است، اما طبق آمار ارائه شده، در شهرهای بزرگ ایران 50 درصد و در شهرهای کوچک و متوسط 75 درصد سفرها پیاده انجام می‌شود. به علاوه این حقیقت که پیاده‌روی برترین شکل ایجاد تعامل با محیط شهری است، مورد پذیرش همگان است. فضاهای پیاده‌مدار، ترکیبی از فرم‌ها، فضاها و عملکردهای پرتنوعی هستند که در پیوند بسیار نزدیک با یکدیگر در خدمت تأمین دامنه وسیعی از نیازهای انسانی شهری، کل واحدی را در مرکز شهرها به وجود آورده و به آن هویت بخشیده‌اند. همچنین یکی از راه‌های تجدید حیات مدنی مراکز شهری، محورهای پیاده هستند که نقش مؤثری در کشف و ادراک محیط کالبدی و اجتماعی شهر دارند و مظهر تمدن، هویت و مدنیت شهر هستند.
صارمی معتقد است که امروزه ضرورت رویکرد مجدد به حرکت پیاده به عنوان سالم‌ترین، اقتصادی‌ترین و پویاترین روش جابهجایی و حملونقل شهری مورد توجه جدی کارشناسان و مدیران امور شهری قرار گرفته است. تفاهم بر سر اهمیت فضای پیاده در مقابل پیامدهای سرعت و ماشینیزم در فضای مدرن شهری، از اوایل قرن بیستم و به دنبال آن تحول رویکردهای نظری در زمینه فضاهای مطلوب شهری، افکار عمومی را متوجه اصلاح و تعبیه پیاده‌راه‌های امن و قابل کنترل برای تردد پیاده‌ها کرد. این در حالی است که تفکر مدرنیته در ایران، توسعه خیابان‌های عریض و توجه به ماشین به جای انسان و به تبع آن مکان‌های نامناسب پیاده را به همراه داشته است. این امر کمرنگ شدن زندگی جمعی در شهرها را به دنبال داشته و با وجود آگاهی مسئولان امر و اقدامات مقطعی و گاه مستمر صورت پذیرفته در راستای بهبود و بازآفرینی، هیچ یک منجر به ایجاد رضایتمندی و احیای کامل آن نشده است.
رضایتمندی اندک ساکنان شهرها از طراحی معابر
غفلت از ساماندهی و برنامه‌ریزی منسجم و هدفمند برای حرکت پیاده یکی از نقایص شهرسازی معاصر است که موجب از دست دادن کیفیت فضاهای شهری امروز شده و به تبع آن گسترش حضور اتومبیل در شهرها و مسائل و مشکلات ناشی از حضور آن، باعث کاهش رضایتمندی و کیفیت زندگی ساکنان شهرها شده است. معاون فنی و طراحی شهری سازمان زیباسازی شهر تهران با اشاره به این نکته، اظهار تأسف می‌کند که اکثر معابر که عنصر شکل‌دهنده بافت شهری هستند، برای استفاده اتومبیل‌ها طراحی شده و توجه به پیاده‌مداری در آنها در اولویت دوم قرار دارد.
صارمی خاطرنشان می‌کند: نداشتن توجه به پیاده‌مداری، کاهش تعاملات اجتماعی و در نهایت کاهش سرزندگی در شهرها را در پی داشته است. توجه به موضوع پیاده‌مداری زمانی اهمیت می‌یابد که دریابیم حرکت عابرین پیاده در پیاده‌راه‌ها، به واسطه طراحی مناسب و شناخت مبتنی بر منظر شهری، موجب افزایش ادراک، ارتقای هویت و احساس تعلق به محیط نیز خواهد شد. تقویت پیاده‌مداری که از اصول اساسی نوشهرگرایی است در شهرهای ایرانی- اسلامی با ایجاد مسیرهای سرپوشیده با هدف آسایش اقلیمی برای عابر پیاده مورد تأکید قرار گرفته است. ویژگی دیگر پیاده‌مدار بودن در شهرها، قرارگیری بیشتر کاربری‌ها در فاصله قابل دسترس و نزدیک خانه و محل کار است که با تعریف مراکز محله فعال و مکانیابی مناسب کاربری‌های مورد نیاز در آن، می‌توان این اصل را جامه عمل پوشاند.
به اعتقاد او، توسعه پیاده‌روی به لحاظ ایمنی و راحتی، نیاز به ملاحظات دقیقی دارد. هر چه تجزیه و تحلیل دقیق‌تر و کامل‌تری در این خصوص انجام شود، طراحی تجهیزات عابر پیاده ایمن‌تر و مفیدتر خواهد بود. همچنین توجه به پیاده‌مداری در راستای کاهش ازدحام خودرو معمولاً در مراکز شلوغ شهر صورت می‌گیرد.
