نیلوفر منصوری
خبرنگار

زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های استان خوزستان در کنار آمار بالای بیکاری، شرایط نامتوازنی را ایجاد کرده؛ شرایطی که دولت سیزدهم تا حدودی آن را تغییر داده، اما با وجود این، استان خوزستان همچنان درگیر شرایط بیکاری دو رقمی است. وجود ظرفیت‌ها و زیرساخت‌های متنوع در این استان با توجه به برخورداری از سواحل و مرزهای دریایی و خاکی می‌تواند نقش بسزایی در رونق اقتصادی و اشتغالزایی داشته باشد و موجب بهبود وضعیت معیشت و اشتغال مردم بومی و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی شود. در این گفت‌وگو دکتر محمد راضی‌جلالی، معاون اقتصادی استاندار خوزستان نگاهی به وضعیت اشتغال و ظرفیت‌های موجود در استان خوزستان انداخته است. او معتقد است که بر اساس سامانه آمار رصد اشتغال، 15 درصد بیش از تعهد استان برای اشتغالزایی، اشتغال ایجاد شده است. با وجود این او می‌گوید که کماکان نرخ بیکاری در خوزستان دو رقمی است و این در شأن استان خوزستان که زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های زیادی برای سرمایه‌گذاری خارجی و داخلی دارد، نیست.
  با توجه به اینکه استان خوزستان همچنان از نرخ بیکاری رنج می‌برد، چه ظرفیت‌ها و توانمندی‌هایی در این استان وجود دارد که بتواند این مشکلات را مرتفع کند؟
ظرفیت‌های بزرگی در حوزه‌های مختلف در استان خوزستان وجود دارد و استانی است که از نظر صنعت در سطح کشور پیشرو است. در حوزه‌های کشاورزی و صنایع مرتبط با کشاورزی از جمله شیلات، دامداری‌ها، کشت گلخانه‌ای، صنایع تبدیلی و صنایع تکمیلی کشاورزی و حوزه صنعت از جمله صنایع میان‌دست و صنایع پایین‌دست فعال است. می‌توان گفت این استان یکی از بزرگ‌ترین استان‌هایی است که بیشترین صنایع بالادست را عمدتاً در خودش جای می‌دهد. در حوزه خدمات هم در زمینه گردشگری، صنایع دستی و واحدهای صنعتی مرتبط با صنایع دستی و مجتمع‌های خدمات رفاهی بین‌راهی و در سایر مجموعه‌ها مانند دانش‌بنیان‌ها و حوزه‌های فناوری اطلاعات ظرفیت‌های بسیار خوبی وجود دارد.
* اما هنوز هم اشتغال در این استان یکی از دغدغه‌ها محسوب می‌شود.
بله همین‌طور است. با توجه به مزیت‌ها و فرصت‌هایی که در این استان وجود دارد، اما به دلایل مختلفی خوزستان جزو استان‌هایی بوده که از مشکل بیکاری رنج می‌برده خصوصاً در سال‌های گذشته که متأسفانه به دلایل زیادی کماکان این مشکل باقی مانده است. یکی از راهکارهایی که دولت سیزدهم مدنظر دارد، موضوع ایجاد تعهد اشتغال است، به همین دلیل با حمایت‌های مالی و ارائه تسهیلات لازم، این امکان را فراهم می‌کند که در رده‌ها و رسته‌های مختلف توسط دستگاه‌های مختلف، اشتغال جدید و پایداری تعریف شود و به تناسب وضعیت هر منطقه‌، تعهد اشتغالی نیز برای آن منطقه ابلاغ می‌شود.
 تحولات اشتغالزایی و درآمدزایی در سه سال اخیر از منظر آماری چگونه بوده است؟
رونق اشتغال در خوزستان از جمله شاخص‌های توسعه‌‍‌ای است که در دولت سیزدهم مورد توجه ویژه قرار گرفته و اقدامات مؤثری در راستای کاهش نرخ بیکاری انجام شده است. با توجه به سهمیه ابلاغی استان خوزستان در سال 1402، 63 هزار و 185 نفر فرصت شغلی ایجاد شده بود که این استان را در رده پنجم بالاترین سهمیه‌های ابلاغی قرار داد، به عبارتی خوزستان جزو استان‌هایی بود که تعهد اشتغال بالایی داشت و طبیعتاً هم باید این‌گونه می‌بود چون نرخ بیکاری در این استان نسبتاً نرخ بالایی داشت.
 در این مدت چه تعداد فرصت شغلی ایجاد شد؟
پیگیری‌ها و برنامه‌ریزی‌های خوبی در این زمینه صورت گرفت و با هدایت شخص آقای استاندار و برنامه‌ریزی‌هایی که توسط مدیران مختلف دستگاه‌های اجرایی صورت گرفت، توانستیم بیش از این ظرفیتی که عرض کردم فرصت شغلی در سامانه رصد اشتغال توسط استان خوزستان ثبت کنیم. تعداد اشتغال ثبت شده 72 هزار و 696 فرصت شغلی بود که معادل 115 درصد سهمیه ابلاغی می‌شد، به عبارتی 15 درصد بیش از آنچه تعهدمان بود توانستیم شغل ایجاد کرده و در سامانه رصد ثبت کنیم.
آیا این اشتغالزایی راستی‌آزمایی شد و تا چه اندازه اشتغال پایدار انجام گرفت؟
در این زمینه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به سه صورت راستی‌آزمایی انجام داد؛ نخست با پیگیری‌های میدانی و حضور افرادی به عنوان بازرس در محل‌های اعلام شده تا بررسی و راستی‌آزمایی انجام شود. مدل دوم از طریق تلفن پیگیری و رصد می‌شد و مدل سوم تلفیقی از بررسی میدانی و بررسی تلفنی، صحت‌سنجی انجام می‌شد. در صحت‌سنجی میدانی 84.9 درصد حدود 85 درصد از فرصت‌های شغلی استان تأیید شد و از این حیث استان خوزستان در رتبه اول قرار گرفت. از حیث صحت‌سنجی تلفیقی (تلفنی و میدانی) رتبه استان خوزستان به لحاظ تأیید فرصت‌های شغلی ایجاد شده در جایگاه دوم قرار گرفت.
با صحت‌سنجی‌های انجام شده، نرخ بیکاری در این استان به چه نحوی بود؟
طبق راستی‌آزمایی و صحت‌سنجی‌های صورت گرفته که در سامانه و مرکز آمار ایران اعلام شد، نرخ بیکاری استان خوزستان در سال 1401، 12.6 درصد اعلام شد. این آمار در پایان سال 1402 به 10.8 رسید، به عبارتی کاهش حدود 1.8 درصدی را به خودش اختصاص داد. با وجود این، کماکان نرخ بیکاری در استان خوزستان دو رقمی است و به همین دلیل باید بیشتر تلاش کرده و از این طریق بتوانیم با انجام تعهدات اشتغال نرخ بیکاری در سال‌های آینده را کم کنیم. تعهد اشتغال در سال 1403 نیز 69 هزار نفر پیش‌بینی شده است که اگر محقق شود بخش مهمی از بیکاری این استان مرتفع می‌شود.
 برای کاهش   تعداد بیکاران در استان چه برنامه‌هایی پیش‌رو دارید؟
در این زمینه تحقیقات و فعالیت‌های زیادی صورت گرفت. نتیجه‌ای که از این تحقیقات به دست آمد این بود که شاید بهترین مسیر برای حل مشکلات اشتغال توسعه سرمایه‌گذاری‌های مختلف در استان خوزستان باشد. شاید کمتر استانی را بتوانیم در کشور پیدا کنیم که به لحاظ وجود فرصت‌ها، امکانات و زیرساخت‌های مناسب، شرایط استان خوزستان را داشته باشد. به عنوان نمونه دارا بودن منابع آبی خوب که به یکی از چالش‌های بزرگ در بسیاری از استان‌های کشور تبدیل شده از مزیت‌های این استان است. داشتن پر‌آب‌ترین رودهای کشور، وجود عمده‌ترین سدهای کشور در استان، دارا بودن حدود 300 کیلومتر مرز دریایی، دارا بودن مناطق ویژه اقتصادی، پتروشیمی، بزرگ‌ترین صنایع مثل فولاد و نیشکر، منطقه آزاد اروند، چندین فرودگاه، دسترسی خاکی و مرز خاکی با کشور عراق و فرصت‌های دیگری که در استان وجود دارد، می‌تواند موضوع سرمایه‌گذاری‌ها را در اقتصاد دریامحور تأمین و این استان را به یکی از کانون‌های جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی تبدیل کند.
در زمینه جذب سرمایه‌گذاری اعم از خارجی و داخلی در استان تا چه اندازه موفق بوده‌اید؟
براساس پایش صورت گرفته از سوی وزارت کشور، در خصوص جذب سرمایه‌گذاری خارجی، استان خوزستان بین 31 استان کشور در سال 1402 رتبه اول را از آن خود کرده است. اگر اقدامات جذب سرمایه‌گذاری در استان با برنامه‌های مختلف مثل نمایشگاه اکسپو که «هشتم تا دوازدهم اردیبهشت‌ماه در نمایشگاه دائمی ‌تهران برگزار شد» و موضوعات دیگر توسعه پیدا کند، می‌توان فرایند جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی را در این استان تسهیل کرد. با این اقدامات و برنامه‌ها، رتبه استان خوزستان در همه شاخص‌های اقتصادی بهبود می‌یابد و می‌توانیم چالش‌های عمده مانند اشتغال را مرتفع کنیم.
با توجه به صحبت‌های شما و وضعیت استان خوزستان، در دولت سیزدهم چه نگاه ویژه‌ای به این استان وجود داشته است؟
برنامه‌ریزی‌ها در استان بر مبنای توسعه برنامه‌های اقتصادی اشتغالزا و صادرات‌محور است. استان خوزستان یکی از مراکز صنایع بالادست و صنایع دولتی و ملی است ولی برنامه‌ریزی‌هایی مانند صنایع پایین‌دست را که اشتغال بیشتری می‌توانند ایجاد کنند و هم اینکه ارزآوری و درآمدزایی بسیار خوبی برای کشور داشته باشند، مثل صنایع پایین‌دست پتروشیمی، صنایع پایین‌دست فولادی و صنایع پایین‌دست کشاورزی را در دستور کار داریم. برای مثال توسعه فاز دوم منطقه ویژه پتروشیمی ماهشهر را به گونه‌ای با همکاران پتروشیمی ‌توافق کرده‌ایم که اولویت را به صنایع پایین‌دست و صنایع میان‌دست بدهند تا بتوانند اشتغالزایی داشته باشند. پیگیری طرح‌هایی که مردم‌محور باشد، مثل طرح زراعت چوب که 290 هزار هکتار زمین منابع طبیعی برای آن در نظر گرفته شده است که در بازه زمانی چهار ساله (چهار بخش یک‌ساله) انجام می‌شود. پیش‌بینی شده است هر سال حدود 72 هزار هکتار از طرح زراعت چوب، اکالیپتوس کاشته شود. اکالیپتوس می‌تواند منبع تولید کاغذ، چوب، زغال بریکت و کربن اکتیو، تولید اسانس طبیعی از برگ اکالیپتوس برای مصارف بهداشتی و آرایشی و بسیاری از محصولات دیگر باشد.
در حال حاضر عمده‌ترین صنایع MDF‌ سازی کشور در استان خوزستان وجود دارد و بخش مهمی از چوب مورد نیاز واحدهای تولیدی MDF متأسفانه از خارج از استان و خارج کشور وارد می‌شود که هزینه زیادی را به دوش تولیدکنندگان می‌گذارد. اجرای طرح زراعت چوب می‌تواند استان خوزستان را در چهار سال آینده به قطب تولید صنایع چوبی در کشور و حتی منطقه تبدیل کند.