آخرین وضعیت اجرای راه‌آهن ترانزیتی گرمسار-اینچه برون تشریح شد
سرمایه‌گذاری روسیه در توسعه ریلی ایران
سال ۱۳۹۷ طرح برقی کردن مسیر ریلی ترانزیتی گرمسار-اینچه‌برون با مشارکت روسیه آغاز شد، اما به اجرا نرسید؛ با روی کار آمدن دولت سیزدهم، مذاکرات ایران و روسیه برای اجرایی کردن آن و عبور ۱۰ میلیون تن بار ترانزیتی آغاز شده است.
قرارداد طرح برقی کردن خط آهن گرمسار-اینچه برون (میان ایران و روسیه) با تأمین مالی به صورت وام صادراتی روسیه به ایران بعد از گذشت بیش از ۳ سال در دولت قبل اجرایی نشد. با راهبرد برنامه رشد ترانزیت در دولت سیزدهم، یکی از طرح‌هایی که برای افزایش حمل کالا میان ایران و کشورهای آسیای میانه و روسیه، مورد توجه قرار گرفت، اجرایی شدن راه‌آهن برقی خط گرمسار-اینچه‌برون بود.
قرارداد طرح برقی کردن خط ریلی گرمسار-اینچه برون به طول ۴۹۵ کیلومتر با هدف افزایش توان حمل در مسیر و افزایش ظرفیت حمل از ۲.۸ میلیون تن به ۱۰ میلیون تن در سال، میان ایران و روسیه با رقم یک میلیارد و ۱۷۶ میلیون یورو با سهم ۸۵ درصد از محل فاینانس روسیه به ایران (وام صادراتی) و مابقی از منابع داخل ایران منعقد شد اما اجرایی نشد و این طرح اکنون در دولت سیزدهم در حال پیگیری است.
برقی کردن خط آهن گرمسار-اینچه‌برون در راستای افزایش ظرفیت مسیر به ۱۰میلیون تن تعریف شده است؛ این مسیر با هدف اتصال سه کشور ایران، قزاقستان و ترکمنستان با خط ریلی برقی و اتصال روسیه و کشورهای آسیای میانه به خلیج‌فارس طرح‌ریزی شده است.
به گفته فعالان حوزه حمل و نقل مسیر ریلی شرق خزر نسبت به مرز سرخس دارای مزیت‌هایی مانند مسافت کوتاه‌تر (برای رسیدن بارهای روسیه به مرزهای ایران) و مجاورت با دریای خزر و وجود بندر امیرآباد است. این بندر دارای اتصال ریلی به خط اینچه‌برون-گرمسار است و امکان اتصال مستقیم روسیه به ایران بدون حضور کشورهایی مانند قزاقستان و ترکمنستان را فراهم می‌کند که یک مزیت قابل توجه برای ترانزیت کالا است. در حقیقت کالاهای مورد نظر می‌تواند از طریق دریای خزر، از روسیه به بندر امیرآباد منتقل شده و از آنجا با استفاده از ریل به جنوب کشور منتقل شود؛ از طرفی برای افزایش ظرفیت خط به ۱۰ میلیون تن چاره‌ای جز برقی کردن آن نیست. در دولت سیزدهم، مذاکرات میان ایران و روسیه برای طرح مذکور و اجرایی کردن آن در حال انجام بوده و با اینکه قرار بود قرارداد از اوایل ۱۴۰۲ اجرا شود اما همچنان اجرای آن با تأخیر همراه است. فعالان حوزه حمل و نقل تأکید دارند که با توجه به جایگاه مهم شرق خزر، باید برای فعال‌سازی محور ریلی آن برنامه‌ریزی و اقدام لازم انجام شود و در اجرای پروژه‌ها تعلل جایز نیست. بر اساس این گزارش میزان ترانزیت کشور در سال گذشته حدود ۱۷.۵ میلیون تن بود که ۱۴.۵ میلیون تن آن جاده‌ای و حدود ۱.۶ میلیون تن ریلی است یعنی سهم ترانزیت ریلی از کل ترانزیت نزدیک به ۱۰ درصد است در حالی که بر اساس برنامه‌های بالادستی این سهم باید به ۳۰ درصد برسد. تکمیل کریدورهای ریلی در مسیر کریدور ترانزیتی شمال-جنوب و شرق به غرب نقش مهمی در دستیابی به اهداف ترانزیتی دارد. با بررسی روند ۱۰ ساله ترانزیت مشخص می‌شود که بیشترین میزان ترانزیت در سال ۱۳۹۳ و به میزان ۱۲.۳ میلیون تن ثبت شده است. بنابراین آمار نشان می‌دهد اجرای برنامه‌های دولت در حوزه ترانزیت و همچنین افزایش انتقال بار روسیه از مسیر ایران در رشد ترانزیت کشور نقش داشته است که در این میان تکمیل زیرساخت‌های حمل ریلی و تکمیل خطوط مهمی مانند راه‌آهن چابهار، رشت-آستارا، ایران-عراق و همچنین برقی شدن خط گرمسار-اینچه‌برون در شرق دریای خزر، برنامه رشد ترانزیت در کشور را به اهدافش نزدیک‌تر می‌کند.