سمیه افشین‌فر
خبرنگار

مدیرکل دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی بهزیستی کشور از اجرای طرح رایگان شناسایی اختلالات شناختی- دمانس  برای سالمندان 60 تا 75 سال خبر داد. این پروژه به صورت پایلوت در مناطق روستایی و شهری استان‌های یزد و قزوین در 4 مرحله اجرا شده است.
افروز صفاری فرد در گفت‌وگو با «ایران» با اشاره به افزایش رشد سالمندی در کشور گفت: طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی به تمامی افراد بالا‌ی 65 سال سالمند گفته می‌شود. به طور متوسط میزان رشد جهانی جمعیت سالمندان بالای 65 سال هر ساله 2.5 درصد است. در ایران میزان رشد از 4.3 درصد در سال 1375، به 5.2 درصد در سال 1385 افزایش یافته است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی تا سال 2050 جمعیت سالمندان ایران، 26 درصد کل جمعیت کشور را تشکیل خواهد داد. وی با بیان اینکه دمانس، بیشتر در افراد بالای ۶۵ سال دیده می شود، افزود: با توجه به رشد جمعیت سالمندی در کشور در آینده‌ای نه‌چندان دور با بیماری‌های شایع دوران سالمندی مواجه خواهیم شد. مدیر کل دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی بهزیستی کشور با تأکید بر توجه ویژه به مشکلاتی که بر اثر رشد جمعیت سالمندی ایجاد خواهد شد، درباره غربالگری اختلالات شناختی- دمانس در سالمندان گفت: با توجه به رشد جمعیت سالمندی در کشور و لزوم پرداختن به این مقوله، غربالگری افراد در محدوده سنی 60 تا 75 سال به صورت پایلوت در استان‌های یزد و قزوین در دستور کار قرار گرفت.
وی با بیان اینکه طرح مذکور دارای چهار مرحله آگاه‌سازی، غربالگری، تشخیص مداخلات درمانی و توانبخشی است، گفت: غربالگران، آموزش‌های لازم را دیده‌اند و تست‌های غربالگری برای‌شان تعریف شده است. آگاه‌سازی به صورت استفاده از پمفلت، جزوه، پوستر، بروشور آموزشی و برگزاری کلاس‌های آموزشی انجام می‌شود. آزمون‌های غربالگری بر اساس الگوریتم‌های پیش‌بینی شده در طرح انجام خواهد شد و در صورت شناسایی موارد پرخطر، برای تشخیص دمانس پیش‌رونده به متخصصین ارجاع داده می‌شوند تا بر اساس پروتکل تشخیصی مندرج در سند ملی دمانس، اقدامات تشخیصی انجام شود. درصورت لزوم این افراد برای دریافت مداخلات درمانی و توانبخشی به مراکز تخصصی ارجاع داده خواهند شد.

تشخیص زودهنگام از افت عملکرد افراد جلوگیری می‌کند
صفاری‌فرد گفت: پس از انجام فراخوان در این دو استان برای جذب کارشناسان و پزشکان واجد شرایط، در مجموع تعداد 219 نفر کارشناس دارای مدرک روانشناسی و 19 پزشک با تخصص‌های مغز و اعصاب، اعصاب و روان و طب سالمندی انتخاب شدند و در کلاس‌های آموزشی ویژه طرح دمانس شرکت کردند. دوره آموزشی ویژه کارشناسان غربالگر و پزشکان شامل آموزش‌های تئوری و عملی، انجام تست‌های مشخص روی سالمندان و آشنایی با سامانه ویژه طرح برای وارد کردن اطلاعات و داده‌ها در نرم‌افزار مربوطه بود.
وی هدف از اجرای این طرح را تشخیص بموقع این بیماری (دمانس) دانست و گفت: تشخیص بموقع دمانس و آلزایمر می‌تواند از افت عملکرد فرد جلوگیری کند و هر یک سالی که این بیماری زودتر شناسایی شود، می‌توان افت عملکرد فرد را پنج سال به تعویق انداخت. با آزمون‌هایی که بتوانند غربالگری دقیق‌تری را در سنین پایین‌تر انجام دهند می‌توان به درمان بیماری و پیشگیری از ورود بیماران به مراحل بالای بیماری کمک کرد. این در حالی است که فشار بار مراقبتی ناشی از ابتلا به دمانس، چالش بزرگی برای اقتصاد، بهداشت و آینده جوامع ایجاد می‌کند.

سالمندان برای انجام غربالگری چه کنند؟
مدیر کل دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی بهزیستی کشور گفت: در حال حاضر طبق دستورالعمل ویژه طرح دمانس- وفق برنامه کشوری دمانس در نظام سلامت ایران- مراحل آگاه‌سازی، اطلاع‌رسانی، فراخوان و جذب نیروهای کارشناسی و پزشکان واجد شرایط و آموزش‌های کامل ایشان انجام شده است. غربالگری سالمندان توسط کارشناسان غربالگر آموزش‌دیده در مجموع در 92 پایگاه در دو استان یزد و قزوین در حال انجام است. این پایگاه‌ها شامل مراکز روزانه سالمندی توانبخشی، کانون بازنشستگان، مراکز سالمندی شهرداری و ... است.
صفاری‌فرد افزود: سالمندان مشکوک به ابتلا به دمانس، بر اساس نتایج حاصله از انجام 4 تست ویژه غربالگری توسط غربالگران آموزش‌دیده، به پزشکان متخصص آموزش‌دیده ارجاع می‌شوند و در نهایت سالمندان با تشخیص نهایی دمانس، برای مداخلات درمانی و توانمندسازی ارجاع می‌شوند.
وی تأکید کرد: تمامی هزینه‌های غربالگری تا مرحله تشخیص بر عهده دفتر پیشگیری از معلولیت‌ها و تلفیق اجتماعی سازمان بهزیستی کشور است و اقدامات لازم برای تسهیل دسترسی سالمندان با تشخیص دمانس برای دستیابی به خدمات توانمندسازی مراکز روزانه سالمندی تحت نظارت سازمان بهزیستی کشور با معاونت توانبخشی انجام شده است.
به گفته مدیر کل دفتر پیشگیری از معلولیت‌های سازمان بهزیستی کشور تا کنون برای 54 هزار سالمند در دو استان یزد و قزوین، غربالگری دمانس انجام شده است.