وصال روحانی
روزنامه نگار

امریکا روز گذشته به اطلاع دولت نیجر رساند که با درخواست این کشور غرب آفریقا مبنی بر خارج کردن هر چه سریع‌تر نیروهای نظامی‌اش از خاک نیجر موافقت کرده است. این اقدام پیش از این با نظر منفی جو بایدن همراه شده و به خواسته وی از اجرای آن خودداری شده بود اما حالا که کاخ سفید تغییر رویه داده، آثار تبعی آن در مورد مسائل امنیتی خاورمیانه می‌تواند قابل ملاحظه باشد.
به گزارش واشینگتن پست، توافق امریکا موجب خروج بیش از هزار سرباز ویژه این کشور از خاک نیجر خواهد شد اما سؤال مهم‌تر منتج از این جابه‌جایی این است که سرنوشت پایگاه هوایی تعبیه شده امریکا در خاک نیجر چه خواهد شد. اهمیت این موضوع زمانی بیشتر می‌شود که در نظر بگیریم بودجه احداث این پایگاه نظامی برای امریکا از 110 میلیون دلار هم فراتر رفته و فقط 6 سال از ساخت این پایگاه می‌گذرد. سال گذشته در پی یک کودتای نظامی دولتی که براساس انتخاباتی سراسری در نیجر سر کار آمده بود، ساقط شد و یک کابینه نظامی سر کار آمد که بلافاصله استقرار نیروهای نظامی امریکا در این کشور را غیرقانونی اعلام کرد و خواستار خروج هر چه سریع‌تر این سربازان از خاک نیجر شد؛ مسأله‌ای که پنتاگون ابتدا وقع چندانی بر آن نگذاشت.
 
تشدید موضعگیری‌های تند
یک مقام ارشد وزارت خارجه امریکا که خواستار افشا نشدن نامش بود، دیروز (شنبه اول اردیبهشت) به نیویورک تایمز گفت: «نخست‌وزیر نیجر یک بار دیگر از ما درخواست کرده بود به حضور نظامی‌مان در خاک این کشور پایان بخشیم و این مرتبه ما پذیرفتیم.» این موضوع در جریان گفت‌وگوی کرت کمپبل، معاون وزیر خارجه امریکا و علی لامین زینه، نخست‌وزیر نیجر مصوب و اجرایی شد. این مقام ارشد وزارت خارجه امریکا افزود: «مذاکرات ما درباره چگونگی این خروج آغاز شده و طرف نیجری با ایده‌هایی که ما در این زمینه داریم، موافقت کرده است. توافق‌هایی نهایی در جریان گفت‌وگوهای تکمیلی ما در پایتخت نیجر (شهر نیامی) حاصل خواهد شد.»
نیجر در دو سه سال اخیر از منظر محافل غربی تبدیل به خاستگاهی برای بروز مخالفت‌هایی اساسی با امپریالیسم امریکا شده و در این راه تشابه‌هایی آشکار با مالی و بورکینافاسو که کشورهای همسایه نیجر هستند، یافته است. در سال‌های قبل از این تعارضات هم پنتاگون با گسیل مکرر نیروهای هوایی خود به منطقه و کوبیدن آنجا کوشیده بود فعالیت کماندوهای «چپی» مستقر در منطقه را محدود و آنها را وادار به عقب‌نشینی کند. با این حال به گزارش «یو.اس.آ.تودی» از ماه گذشته تنش در مذاکرات امریکا- نیجر برای کنترل آنچه غربی‌ها آن را خیزش سازمان‌های تندرو از جمله نهادهای مبارز مسلمان توصیف کرده‌اند، فزونی گرفت و به موضعگیری‌های تند دو طرف علیه یکدیگر منجر شد. با ورود بیش از 100مستشار نظامی روسیه به شهر نیامی طی هفته گذشته این تشنج‌ها شدت گرفت و با توجه به شرایط حاصله ادامه حضور سربازان امریکایی در منطقه غیرممکن‌تر از هر زمانی شده است.
 
لغو قول و قرارهای قبلی دو طرف
دولت نظامی نیجر که کاخ سفید آن را همچنان غیرقانونی برمی‌شمرد، از این بابت اطمینان خاطر دارد که اکثر مردم این کشور با رویکردهای این کابینه همسو هستند و با برپایی تظاهرات متعدد، خواستار خروج فوری نیروهای امریکایی از خاک کشور خود شده‌اند. با اینکه خروج اجتناب ناپذیر سربازان امریکایی از خاک نیجر یک شکست تازه سیاسی برای پنتاگون و برنامه‌ریزان جنگی آن به حساب می‌آید اما وزارت خارجه امریکا مدعی شده قطع همکاری‌های نظامی دو کشور لزوماً به معنای مسدود شدن راه روابطشان در سایر زمینه‌ها نیست. این در حالی است که «خونتا»ی نظامی حاکم بر نیجر به هیچ وجه مایل به تحمل نیروهای غربی در خاک این کشور نیست. به گزارش سایت الجزیره، مالی و بورکینافاسو هم پس از بیرون راندن نیروهای معارض خارجی مستقر در خاک خویش مشغول ساماندهی مجدد امورات داخلی خود هستند و در این راه روسیه را به عنوان راهنما و شریک اصلی خویش برگزیده‌اند. نیجر هم با شرح و اوصافی که آمد، مشغول انجام مراحل اولیه چنین اقدامی و نزدیک‌تر ساختن زمان اجرای مراحل پایانی آن است. کرملین دیروز در تأیید این موضوع تأکید کرد که مستشاران نظامی متعدد خویش چه در حوزه عملیات زمینی و چه در گستره‌های هوایی را راهی شهر نیامی کرده و توسط آنها به کارآزموده‌تر کردن هر چه بیشتر سربازان نیجر اهتمام ورزیده است. تلویزیون دولتی نیجر هم روز شنبه اعلام کرد تمام مانورهای نظامی مشترک طراحی شده برای امریکا و نیجر به کلی لغو و سفر هفته آینده چند مقام پنتاگون به این کشور هم منتفی شده است.