مزرعه خورشیدی که به وسیله زنان کاشانی اداره می‌شود
زنان روستای پنداس نور می‌کارند
یوسف حیدری
خبرنگار
آفتاب زندگی زنان روستای پنداس کاشان این روزها از ابتدای روستا طلوع می‌کند. همان جایی که پنل‌هایی خورشیدی با نام هر کدام از آنها کنار هم چیده شده است تا هم گرمابخش زندگی‌شان باشد هم چراغ خانه‌های روستاهای اطراف را برای همیشه روشن نگه دارد. این بار آنها پا پیش گذاشتند تا با گرفتن وام و نصب پنل خورشیدی در کنار فروش برق و کسب درآمد، زمینه مهاجرت معکوس به روستا را فراهم کنند. حالا جوانانی که به امید پیدا کردن کار راهی شهر شده بودند دوباره به روستا برگشته‌اند تا با گسترش مزرعه خورشیدی زندگی‌شان را رونق بدهند.
85 کیلومتر که از کاشان به طرف اصفهان بروید در سراشیبی دهستان گلاب از توابع بخش بزرگ، روستای زیبای پنداس خودنمایی می‌کند. همان جایی که خانه‌های خشتی آن همراه با قلعه تاریخی طایفه پنداس جلوه‌گری می‌کند. اهالی روستا کشاورز هستند و با خوشرویی به استقبال مسافران می‌آیند. می‌گویند از آنجایی که روستای پنداس در بین کوه‌ها محصور شده و مانند پناهگاه است در زمان قدیم به نام پناس پنا به معنی پناه نامیده می‌شد و به مرور زمان به پنداس تغییر پیدا کرد. قلعه تاریخی طایفه پنداس، از آثار باستانی 400 ساله روستاست که به دوره صفویه تعلق دارد و در ساخت آن از سنگ، خشت و گل استفاده شده است. دراین قلعه تاریخی چهار برج با ارتفاع 15متر در چهارسوی قلعه خودنمایی می‌کند.
همان ورودی روستا، مزرعه خورشیدی و نور آفتابی که پنل‌های خورشیدی آن را منعکس می‌کنند چشم‌ها را خیره می‌کند. مزرعه‌ای در دل کوه و جایی که مردم روستا آن را مثل مزرعه گندم دوست دارند و می‌گویند محصول این مزرعه هم برایشان نور دارد هم گرما هم پول. 43 پنل 5 کیلوواتی کنار هم ردیف شده‌اند. پنل‌هایی که روی هر کدام از آنها نام یکی از زنان روستا حک شده و این یعنی مزرعه خورشیدی روستا متعلق به زنان است. سمیه اسماعیلی با دست یکی از پنل‌ها را نشان می‌دهد و می‌گوید: این پنل من است و مثل فرزندم از آن مراقبت می‌کنم. اگر تا دیروز از مرزعه محصول کشاورزی برداشت می‌کردیم اما از امسال قراراست از این مزرعه برق برداشت کنیم. می‌گوید: «از 365 روز سال 300 روز هوای این روستا آفتابی است و آفتاب گرم و سوزان آن هم معروف است. اینجا 54 خانوار با جمعیتی نزدیک به 170 نفر زندگی می‌کنند. مردم روستا کشاورزی می‌کنند و زنان هم محصولات خانگی درست می‌کنند و می‌فروشند و در کار کشاورزی هم کمک می‌کنند. سال گذشته وقتی دهیار روستا پیشنهاد داد که مزرعه خورشیدی راه بیندازیم زنان روستا اولین کسانی بودند که از این طرح استقبال کردند. البته روزهای اول کسی باور نمی‌کرد این طرح به اجرا برسد اما همه ما به دهیار و شورای روستا اعتماد کردیم و گفتیم پای کار هستیم. زمین مزرعه را بخشداری در اختیار روستا قرار داد. بنیاد برکت هم پای کار آمد و با وام 150 میلیون تومانی زمینه راه‌اندازی این مزرعه را فراهم کرد. هر کدام از زنان روستا با این وامی که گرفتند یک پنل خورشیدی 5 کیلوواتی خریدند و در زمینی که ابتدای روستا اختصاص داده شده بود، نصب کردند. به این ترتیب 43 پنل خورشیدی که همه آنها متعلق به زنان روستاست، راه‌اندازی شد و 24 فروردین ماه هم با حضور مسئولان استان اصفهان و شهر کاشان افتتاح شد. روز افتتاح همه حس و حال خوبی داشتیم. ازاینکه با تلاش ما زن‌ها علاوه بر اینکه برق روستای خودمان و چند روستای دیگر تأمین می‌شود خوشحال بودیم. علاوه بر آن اداره برق اعلام کرد برق تولیدی پنل‌های خورشیدی را از ما می‌خرد و قراردادی هم با وزارت نیرو در این زمینه منعقد کردیم. قرار شد هر دوماه سود آن را واریز کنند. از 12 اسفند سال گذشته هم برق تولیدی این پنل‌ها به شبکه برق روستای ما و 3 روستای اطراف وصل شد و خدا را شکر دیگر خبری از قطعی برق نیست.»
صحبت‌های سمیه که به اینجا می‌رسد لامپ تیرهای برق روستا روشن می‌شود و بچه‌ها زیر نور لامپ مشغول بازی می‌شوند. سمیه از قطعی برق و اینکه این‌گونه طرح‌ها می‌تواند به آبادانی روستاها کمک کند، می‌گوید و ادامه می‌دهد: «تابستان‌ها خیلی برق ما قطع می‌شد و گرمای هوا هم کلافه‌کننده بود. برای تولید محصولات خانگی به برق نیاز داریم و از وقتی پنل‌ها نصب شد نگرانی از بابت قطع برق نداریم. برق تولید شده این پنل‌ها می‌تواند برق بیش از 230 خانه را تأمین کند. از طرف دیگر همین مزرعه خورشیدی باعث مهاجرت معکوس به روستا شد. خیلی از جوانان روستا و خانواده‌های‌شان به امید پیداکردن کار و زندگی به شهرهای کاشان یا اصفهان رفتند. به هر حال اینجا زمینه کسب درآمد آنقدر زیاد نیست، اما با طرح مزرعه خورشیدی و نصب این پنل‌ها کم‌کم آنها به روستا برگشتند و خودشان هم در این طرح سهیم شدند. می‌خواهیم این مزرعه را گسترش بدهیم و خیلی از جوانانی که از روستا رفته‌اند را دوباره به خانه‌شان برگردانیم.»
سمیه باقری‌راد یکی دیگر از زنان روستای پنداس که پنل خورشیدی‌اش در اولین ردیف مزرعه خورشیدی روستا قرار گرفته از اینکه با این مزرعه روستای‌شان در رسانه‌ها و فضای مجازی بارها معرفی شده، خوشحال است و می‌گوید: «این مزرعه مثل خورشید در زندگی همه ما تابید و امیدواریم با برکت آن محرومیت روستای ما کم شود. روستای مادورافتاده است و مردم آن هم درآمد زیادی ندارند. این کار هم با پشتیبانی و حمایت شورا و دهیاری آغاز شد و از آنجایی که همیشه قطعی برق داشتیم همه قبول کردیم که در آن مشارکت کنیم. طرحی که می‌دانیم در صورت موفقیت، خیلی از عزیزان ما را که از روستا رفته‌اند، برمی‌گرداند. زنان روستای پنداس همیشه در کارهای جمعی بیشتر مشارکت دارند واین بار هم آنها پیشقدم شدند و مشتاق و حامی جلو آمدند. با وامی که دراختیارمان قرارداده شد پنل خورشیدی خریدیم و آن را نصب کردیم. خانه پدری‌ام در این روستاست و معمولاً اواخر هفته به اینجا می‌آییم. هر بار هم قبل از اینکه به خانه پدری‌ام بروم به مزرعه می‌آیم تا سری به پنل خورشیدی‌ام بزنم. حس خیلی خوبی دارد از اینکه با تلاش زنان روستا همه کارگاه‌ها و خانه‌های روستای ما و اطراف برق دارند و می‌توانیم با فروش این برق، بخشی از هزینه‌های زندگی‌مان را تأمین کنیم. اجرای این طرح‌ها در روستاهای مختلف و محروم می‌تواند علاوه بر محرومیت‌زدایی باعث اشتغال و همچنین رونق روستاها شود.»
صدای اذان که از بلندگوی مسجد روستا پخش می‌شود چند نفر از اهالی راهی مسجد می‌شوند. مسجدی که نور چراغ‌های گلدسته آن را می‌شود از کیلومترها دورتر هم دید. سجاد میرزایی مجری طرح‌های اشتغالزایی بنیاد برکت در اصفهان از طرح‌های آسمان که با تمرکز بر کار جمعی باعث رونق روستاها می‌شود برای ما می‌گوید: «در این مدل‌های حمایتی به جای اعطای تسهیلات به شخص عموماً بر کار مجموعه‌ای تمرکز می‌کنیم. دراین طرح، روستاهای هدف انتخاب می‌شوند و با کمک دهیاری و شورایاری‌ها زمینه اجرای آن را فراهم می‌کنیم. در این طرح اولویت با زنان سرپرست خانوار است و در روستای پنداس بیش از 40 نفر از زنان روستا در اجرایی شدن آن مشارکت کردند. ما به جای اینکه پنل‌های خورشیدی را در پشت بام‌های آنها نصب کنیم همه آنها را در مزرعه خورشیدی تجمیع کردیم. مردم روستا مشارکت بسیار خوبی در اجرای این طرح داشتند و زنان نیز با این کار به معیشت خانواده کمک می‌کنند. قراراست هر دوماه مبلغی بر اساس قرارداد منعقد شده با وزارت نیرو برای هر کدام از صاحبان پنل‌های خورشیدی واریز شود و بر اساس برآورد ما در سال اول بیش از یک و نیم میلیارد تومان به حساب زنان روستا واریز خواهد شد. همچنین وزارت نیرو برق تولیدی این پنل‌های خورشیدی را تحت عنوان طرح‌های حمایتی هر کیلو وات به قیمت 3 هزار تومان می‌خرد. همچنین در پیک مصرف برق، اولویت برق تولیدی این پنل‌های خورشیدی به روستای پنداس و روستاهای اطراف و کارگاه‌های تولیدی و بخش کشاورزی اختصاص پیدا می‌کند.