ایلیا پیرولی
خبرنگار

«جوجه‌ها را آخر پاییز می‌شمارند.» مَثَلی که مصداقش افزایش جمعیت فعال کشور در پاییز سال 1402 بود که به میزان سه میلیون نفر به این جمعیت افزوده شد که نتیجه آن رشد نرخ مشارکت اقتصادی در پاییز پارسال و تسری آن به زمستان همین سال بود. آنجا که عرضه نیروی کار در بیش از
 61 درصد از استان‌های کشور افزایش یافت و همین امر باعث شد تا تمایل نیروی انسانی برای یافتن کار بیشتر شود. به طور کلی نقطه عطف رونق بازار کار در سال 1402 را باید به رشد نرخ مشارکت اقتصادی آن نسبت داد.
ارزیابی داده‌های مرکز آمار از تغییرات بازار کار در زمستان سال 1402 که در واقع چکیده آماری از همین سال است نشان می‌دهد که بازار کار به پویایی بیشتری رسیده، بطوری‌که دسترسی به فرصت‌های شغلی افزایش یافته است. این را می‌توان براساس افزایش جمعیت فعال یا نرخ مشارکت اقتصادی کشور مشاهده کرد که در استان‌ها نمود عینی بیشتری داشته است.
نرخ مشارکت یا همان نرخ فعالیت، از نسبت جمعیت فعال (شاغل و بیکاران در جست‌و‌جوی کار) به کل جمعیت در سن کار بدست می‌آید. به زبان ساده نرخ مشارکت نیروی کار بیان می‌کند که چه درصدی از کل جمعیت در سن کار، از نظر اقتصادی شاغل و یا به دنبال شغل هستند؛ از این نرخ به عنوان یک نماگر برای عرضه نیروی کار نیز یاد می‌شود.
از نرخ مشارکت نیروی کار برای تدوین سیاست‌های اشتغال و تحلیل بازار کار، وضعیت بازار کار در آینده، وضعیت بازنشستگی و خروج از بازار کار و برنامه‌ریزی برای انواع مشاغل استفاده می‌شود. از این رو است که نرخ بیکاری به تنهایی شاخص قابل اعتمادی برای ارزیابی بازار کار نیست چرا که نرخ بیکاری واقعیت بازار کار را نشان نمی‌دهد. بنابراین هر چه نرخ مشارکت همزمان با کاهش نرخ بیکاری افزایشی شود، نشان از پویایی بازار کار دارد.
کاهش نرخ بیکاری زمستان سال گذشته و قرار گرفتن آن در ایستگاه 8.6 درصد و روند افزایشی نرخ مشارکت اقتصادی در این فصل از سال و ورود آن به کانال 40.8 درصد نشان می‌دهد که بازار کار در سال 1402، دسترسی بیشتری به فرصت‌های شغلی فراهم کرده است چرا که عرضه نیروی کار نیز افزایش یافته است.
از مجموع 64.8 میلیون نفر فرد در سن کار (15 ساله و بیشتر) در کشور، 26 میلیون و 462 هزار و 540 نفر در بازار کار مشارکت داشته‌اند. شواهد آماری حکایت از افزایش 0.3 واحد درصدی این گروه در مقایسه با زمستان 1401 دارد.
این گزاره را می‌توان با داده‌های پاییز سال 1402 نیز تطبیق داد جایی که تعداد جمعیت غیرفعالی که از پاییز سال ۱۴۰۱ به پاییز سال ۱۴۰۲ تغییر وضعیت داده و در مشارکت اقتصادی فعال شده‌اند، حدود سه میلیون و ۱۰۰ هزار نفر برآورد شده است؛ همچنین۲۱ میلیون و ۲۳۰ هزار شاغل، جابه‌جایی کاری نداشته و شغل خود را حفظ کرده‌اند.
این موضوع به بازار کار کشور در زمستان سال گذشته رونق داد که نتیجه آن را می‌توان در کاهش نرخ بیکاری به کمترین میزان طی 26 سال اخیر یافت و اینکه در 61 درصد از استان‌های کشور نرخ مشارکت اقتصادی نیز افزایشی شد.

افزایش بیش از یک درصد نرخ مشارکت اقتصادی 12 استان کشور
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد که در زمستان سال گذشته میزان نرخ مشارکت اقتصادی 19 استان کشور با افزایش مواجه شده که از این میان 12 استان بالای یک درصد نرخ مشارکت‌شان با رشد مواجه شده است و یک استان نیز نرخ مشارکت ثابتی نسبت به زمستان سال 1401 داشته است.
این آمار نشان می‌دهد که میزان تمایل برای یافتن کار در این استان‌ها با افزایش مواجه شده و میزان فرصت‌های شغلی در این استان‌ها نیز بیشتر شده است.

افزایش نرخ مشارکت با کاهش همزمان نرخ بیکاری
نکته قابل توجه اینکه استان‌هایی که نرخ مشارکت اقتصادی‌شان با افزایش مواجه شده است، بازار کار آنها نیز شاهد کاهش نرخ بیکاری بوده است. موضوعی که رونق فرصت‌های شغلی در این استان‌ها را نشان می‌دهد و از طرفی این گزاره بیانگر آن است که دولت توانسته با اقدامات مناسب عرضه و تقاضا را در بازار کار گسترش بدهد که باعث رشد جمعیت فعال شده است.
زنجان، اردبیل، خراسان شمالی، گیلان، اصفهان، بوشهر، لرستان، همدان، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، خوزستان، آذربایجان غربی، البرز، تهران، کرمان، قم، گلستان، سمنان و سیستان و بلوچستان، استان‌هایی بوده‌اند که نرخ مشارکت اقتصادی‌شان در زمستان سال گذشته نسبت به زمستان سال 1401 با افزایش مواجه شده است. در این میان استان آذربایجان شرقی نرخ مشارکتش ثابت بوده است. همچنین استان‌های زنجان، اردبیل، خراسان شمالی، گیلان، اصفهان، آذربایجان شرقی، بوشهر، لرستان، چهارمحال و بختیاری، کرمانشاه، خوزستان، آذربایجان غربی، البرز، کرمان، قم، گلستان، سمنان و سیستان و بلوچستان نسبت به میانگین کشوری رشد بالاتری را تجربه کرده‌اند. در زمستان سال 1402 نرخ مشارکت در استان‌های مختلف در بازه 31.4 تا 50.5 درصد نوسان داشته است. زنجان با کسب نرخ مشارکت 50.5 درصدی بیشترین میزان مشارکت ثبت شده در زمستان 1402 را داشته است.
بیشترین رشد نرخ مشارکت اقتصادی در بین استان‌های کشور را خراسان شمالی داشته است که به میزان 8.1 درصد بوده است. چهارمحال و بختیاری دومین استانی است که رشد بالایی را به لحاظ نرخ مشارکت اقتصادی داشته و آن هم به میزان 4.3 درصد بوده است.
آنچه مشخص است، افزایش نرخ مشارکت اقتصادی به همراه کاهش نرخ بیکاری به معنای رونق بازار کار است؛ گزاره‌ای که در زمستان سال 1402 در اغلب استان‌های کشور رخ داد.