امین محمودی
خبرنگار

زمانی که دولت سیزدهم بر سر کار آمد، ذخایر کشور از گندم و آرد نان خالی بود و فقط برای مدت زمان اندکی دولت می‌توانست با آن ذخایر کشور را تأمین کند. این در حالی ‌است که در پایان دولت دوازدهم بخش عمده گندم مورد نیاز کشور از محل واردات تأمین می‌شد؛ تاحدی میزان خرید تضمینی گندم در دولت دوازدهم کاهش پیدا کرده بود که در آن سال‌ها بخشی از نیاز کشور در حدود هفت میلیون تُن گندم از محل واردات تأمین شد.
آمار خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۰ یعنی ابتدای دولت سیزدهم حدود 4.7 میلیون تن بود که این دولت در سال ۱۴۰۱ توانست خرید تضمینی خود از کشاورزان را به ۷.۵ میلیون تُن برساند. در سال نخست دولت سیزدهم برای تأمین گندم صنف و صنعت بین ۱.۵ تا ۲ میلیون تُن گندم مورد نیاز از محل واردات تأمین شد که دولت توانست با کاهش پنج میلیون تُنی واردات گندم، بیش از ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته باشد. در سال دوم فعالیت دولت سیزدهم یعنی سال زراعی ۱۴۰۲ تولید گندم به حدود ۱۳ تا ۱۳.۵ میلیون تُن رسید که دولت توانست بیش از ۱۰.۵ میلیون تُن از این محصول را به شکل تضمینی خریداری کند و واردات به کمترین میزان خود حتی در صنف و صنعت رسید.
بنابراین با روی کار آمدن دولت سیزدهم و اجرای سیاست‌های حمایتی از کشاورزان در تولید گندم، با وجود تغییرات اقلیمی و استمرار خشکسالی‌ها، با اقداماتی همچون بالا بردن قیمت خرید تضمینی گندم، اجرای کشت قراردادی، جهش تولید در دیمزارها و تشویق کشاورزان به کشت گندم این مشکل برطرف شد، تا جایی که پس از گذشت ۲ تا ۲.۵ سال کشور در تولید گندم نان به خودکفایی رسید.
افزایش قیمت خرید تضمینی گندم از پنج هزار تومان در سال ۱۴۰۰ به ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان در سال ۱۴۰۱ و ۱۵ هزار تومان در هنگام برداشت محصول در سال ۱۴۰۲ موجب افزایش تولید گندم کشور از 4.7 میلیون تن به ۱۰.۴ میلیون تن در سال گذشته شده است.
 
برنامه داریم امسال حتی یک کیلوگرم گندم هم وارد نکنیم
در همین رابطه، معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفت: برنامه داریم امسال حتی یک کیلوگرم گندم وارد نکنیم و به خودکفایی کامل برسیم و در این خودکفایی بمانیم. علیرضا مهاجر با بیان اینکه برداشت گندم از استان‌های جنوبی کشور از جمله هرمزگان، سیستان و بلوچستان، جنوب کرمان، جنوب فارس، بوشهر و قسمت‌هایی از خوزستان شروع شده است، گفت: معمولاً از اوایل فروردین برداشت گندم شروع می‌شود و تا ابتدای شهریور ادامه دارد؛ تقریباً حدود ۵ ماه از سال برداشت گندم داریم.
وی افزود: در کشور اقلیم‌های متفاوتی وجود دارد؛ به همین دلیل برداشت گندم ابتدا از مناطق گرم شروع می‌شود و سپس به جنوب شرق ایران و در نهایت نیز در شمال غرب کشور خاتمه می‌یابد.
معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: امیدواریم بتوانیم با توجه به وعده‌ای که دولت به مردم داده برای همیشه به صورت پایدار در گندم خودکفا باشیم و در خودکفایی بمانیم.
مهاجر با  بیان اینکه برنامه‌های درازمدتی در بحث تولید گندم تدوین کرده‌ایم، افزود: برای گندم دیم برنامه جداگانه‌ای داریم که با مشارکت ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) به نام جهش تولید در دیمزارها با مشارکت مردم، کارشناسان و صاحب نظران انجام می‌شود.
وی با اشاره به اینکه کشور خشکی داریم، عنوان کرد: اهمیت گندم بر کسی پوشیده نیست به همین خاطر علاوه بر جهش تولید در دیمزارها برای گندم آبی نیز برنامه جداگانه‌ای داریم. اگر بتوانیم میزان عملکرد در واحد سطح گندم آبی را افزایش دهیم، نیازی به گندم دیم و نگرانی از بابت بارش‌ها نخواهیم داشت.
به گفته وی، با یک میلیون و ۸۰۰ هزار هکتار گندمی که به صورت آبی کشت می‌شود اگر کشاورزان خرده‌پا را بسیج کنیم و امکانات در اختیارشان قرار دهیم، می‌توانیم از همین گندم آبی به خودکفایی برسیم و گندم دیم هم می‌تواند برای صادرات استفاده شود.
وی در ادامه به عوامل مؤثر در کشت اشاره کرد و گفت: یکی از عوامل مؤثر در کشت، بذر مناسب است. ما می‌توانیم ۱۰۰ درصد نیازمان به بذر گندم را در داخل کشور تهیه کنیم. همچنین نگاه‌مان را بر تکنولوژی و فناوری‌های روز دنیا نمی‌بندیم و از دستاوردهای دنیا هم استفاده می‌کنیم؛ از طرفی محققان بسیاری نیز در کشور داریم.
 مهاجر در ادامه گفت: مؤسسه تحقیقاتی خوبی در زمینه خاک و آب داریم و آنها دستورالعمل‌های خوبی دارند که اگر کشاورزان به آنها و توصیه‌ها عمل کنند، میزان عملکرد افزایش می‌یابد.
 معاون وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: موضوع بعدی استفاده از سموم مناسب برای مبارزه با آفات و بیماری‌هاست؛ از کشاورزان سراسر  کشور خواهش می‌کنم با توجه به اینکه در فصلی قرار داریم که بارندگی‌ها و افزایش دما  ممکن است منجر به زنگ زرد و بیماری‌های گندم در سراسر کشور شود، قطعاً باید با بیماری‌ها مبارزه کنند زیرا به محض اینکه بیماری مشاهده شد، کار خودش را کرده و ما معمولاً در بیماری‌ها به جای درمان به دنبال پیشگیری هستیم.
 وی عامل دیگر مؤثر در کشت را مکانیزاسیون عنوان کرد و گفت: ماشین‌آلات نقش مهمی در کاشت، داشت و برداشت دارند. اگر ما بتوانیم ماشین مناسب را در فضای مناسب استفاده کنیم، میزان عملکردمان افزایش پیدا می‌کند.
مهاجر همچنین در پاسخ‌ به پرداخت مطالبات گندمکاران گفت: قیمت گندم امسال ۱۷ هزار و ۵۰۰  تومان اعلام شده است. شرکت بازرگانی دولتی مباشر با کمک سازمان تعاون روستایی به عنوان مباشر خرید همکاری می‌کنند و در حال خرید گندم در سراسر کشور هستند. در تمام مراکز خرید نیز  مستقر شدند و کشاورزان با تحویل محصول مطالبات خود را دریافت می‌کنند؛ اعتبارات نیز قرار است بموقع تأمین شود.
وی گفت: یارانه‌ای که پرداخت می‌کنیم به گندم نیست بلکه به نان است. گندم ۱۷ هزار و ۵۰۰ تومانی با احتساب هزینه تبعی برای دولت ۱۸ هزار تومان می‌شود ولی آرد آن با قیمت ۶۶۰ تومان به نانوایی می‌رسد. این اختلاف زیاد بوده و فشار به دولت است. ولی دولت وعده داده که مطالبات گندمکاران سریع پرداخت شود.

برش

کاهش 50 درصدی واردات گندم 
آمارهای گمرک حاکی از آن است که در سال گذشته میزان گندم وارداتی به کشور به حدود یک میلیارد دلار رسیده که کاهش محسوسی را نسبت به سال 1401 و سنوات قبل‌تر داشته است به طوری که در مجموع پس از چای بیشترین کاهش ارزبری در بین کالاهای اساسی مربوط به گندم بوده است.
به لحاظ وزنی نیز میزان واردات گندم نسبت به سال 1401 بیش از 50 درصد یابه عبارت دیگر 3 میلیون و 300 هزار تن کاهش یافته به طوری که این مهم به لطف افزایش تولید گندم در سراسر کشور و رسیدن میزان تولید این محصول به 13.5 میلیون تن رقم خورده است.
از این رو وزارت جهاد کشاورزی توانست با خرید 10 میلیون و 400 هزار تن قوت لایموت از گندمکاران کشور را تا حد زیادی از واردات این محصول استراتژیک بی نیاز کند، هر چند که برای تأمین ذخایر استراتژیک به میزانی باید گندم وارد کشور می‌شد تا در شرایط بحرانی کشورمان کمترین آسیب را متوجه شود.