هما همت‌خواه
خبرنگار

با توجه به آغاز ماه مبارک رمضان، شب عید و ایام نوروز و افزایش تقاضا برای خرید و مصرف این محصول، بازار برنج کشور به دلیل پربودن انبارها اشباع است و هیچ کمبودی در بازار دیده نمی‌شود. برنج به عنوان یکی از مهم‌ترین غلات و اقلام غذایی جهان است که در سبد خانوار ایرانی جایگاه ویژه‌ای دارد و از پرمصرف‌ترین غلات به شمار می‌رود، بنابراین کشورهایی همچون چین، هند، بنگلادش، اندونزی، ویتنام، تایلند، میانمار، فیلیپین، برزیل و کامبوج از بزرگترین تولیدکنندگان این محصول در جهان به شمار می‌روند، به‌طوری که چین بیش از ۲۸ درصد برنج جهان و پس از آن هند بیش از ۲۳ درصد برنج جهان را تولید می‌کنند. از آنجایی که ایران خود یکی از تولیدکنندگان برنج در دنیاست بخشی از این محصول سالانه از محل تولید داخل و بخش اندکی از محل واردات تأمین می‌شود تا بازار داخلی با کمبود روبه‌رو نشود. همچنین دولت برنج را در دسته کالاهای اساسی قرار داده و نقش بسزایی در تأمین نیاز داخلی، تأمین استراتژیک و تنظیم بازار این محصول دارد. طبق آمار وزارت جهاد کشاورزی امسال بین دو میلیون و ۳۵۰ هزار تن تا ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن برنج در کشور تولید شده است این درحالی است که نیاز سالانه کشور به برنج بین ۳ میلیون تن تا ۳.۵ میلیون تن محاسبه می‌شود بنابراین بخشی از نیاز داخلی باید از محل واردات تأمین شود. سال گذشته بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن برنج خارجی به کشور وارد شد، در حالی که برنج سال گذشته در انبارها باقی مانده بود، بنابراین امسال دولت میزان واردات را به حداکثر یک میلیون تن کاهش داد. طی سال‌های اخیر دولت برای حمایت از برنج و تولیدکنندگان ایرانی اقدام به ایجاد ممنوعیت واردات در محدوده فصل برداشت (مرداد تا آذرماه هر سال) کرده است. امسال با توجه به وفور برنج ایرانی در بازار، ممنوعیت واردات در فصل برداشت مشکلی در بازار این محصول ایجاد نکرد. اما بررسی بازار و فروشگاه‌‌های زنجیره‌ای نشان می‌دهد به دلیل ممنوعیت واردات برخی از این موضوع سوء‌استفاده کرده و برنج خارجی را به صورت محدود و با قیمت‌های بالا عرضه می‌کنند. به‌طوری که اکنون قیمت هر کیلوگرم برنج ایرانی برحسب کیفیت بین ۵۰ تا ۱۱۰ هزار تومان و برنج خارجی برحسب کیفیت بین ۴۰ تا ۶۰ هزار تومان در بازار به فروش می‌رسد که برای برخی خانوارها که مصرف‌کننده برنج خارجی هستند این موضوع مشکل‌ساز بوده است.
البته هر ساله علی‌رغم واردات کسری برنج داخلی، به دلیل تبادلات تجاری بخشی اندکی از برنج ایرانی به کشورهای هدف صادر می‌شود. با توجه به شروع ماه مبارک رمضان، شب عید و ایام نوروز وضعیت بازار نشان می‌دهد که به دلیل وفور برنج داخلی و حتی وارداتی در بازار و فروشگاه‌های زنجیره‌ای نه تنها بازار از این محصول اشباع است بلکه همین امر موجب کاهش قیمت این محصول در بازار شده است.

واردات برنج در ۱۱ ماهه سال‌جاری بنابر آمار گمرک
 در ۱۱ ماهه سال‌جاری یک میلیون و ۳۲ هزار و ۲۰۲ تن و ۲۸۷ کیلوگرم برنج به ارزش یک میلیارد و ۲۱۰ میلیون و ۱۳۶ هزار و ۳۸۰ دلار وارد کشورمان شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته یک میلیون و ۶۴۳ هزار تن برنج به ارزش یک میلیارد و ۹۸۱ میلیون دلار وارد کشور شده بود. بنابراین می‌توان گفت واردات برنج در ۱۱ماهه سال‌جاری نسبت به سال گذشته، هم به لحاظ وزنی و هم به لحاظ ارزشی با کاهش حدوداً ۴۰ درصدی مواجه بوده است.
از این میزان واردات ۶۴۵ هزار و ۸۲۳ تن و ۵۶۰ کیلوگرم به ارزش ۷۳۹ میلیون و ۱۲۸ هزار و ۷۴۸ دلار از مبدأ هندوستان، ۲۹۲ هزار و ۱۶۴ تن و ۳۴۶ کیلوگرم آن به ارزش ۳۶۰ میلیون و ۵۴۴ هزار و ۷۸۱ دلار از مبدأ پاکستان، ۶۳ هزار و ۶۸۱ تن و ۶۵۶ کیلوگرم آن به ارزش ۷۱ میلیون و ۵۷۷ هزار و ۸۵۵ دلار از مبدأ امارات به‌عنوان واسطه، ۲۸ هزار و ۷۴۴ تن و ۴۷۵ کیلوگرم آن به ارزش ۳۷ میلیون و ۲۷۹ هزار و ۴۱۴ دلار از مبدأ مناطق آزاد و مناطق ویژه، ۹۸۴ تن به ارزش ۹۶۷ هزار و ۷۹۲ دلار از مبدأ تایوان، ۴۸۰ تن به ارزش ۵۵۱ هزار و ۶۲۶ دلار از مبدأ تایلند، ۲۴ تن و ۲۵۰ کیلوگرم به ارزش ۴۴ هزار و ۵۹ دلار از مبدأ عراق و ۳۰۰ تن برنج نیز به ارزش ۴۲ هزار دلار از سایر کشورها وارد گمرکات ایران شده است.
به گفته کارشناسان بخش کشاورزی، میزان برنج داخلی و وارداتی به گونه‌ای است که نه تنها کمبودی در بازار رخ نخواهد داد، بلکه آرامش در بازار برنج تداوم خواهد داشت و همچنان با شاهد تثبیت قیمت‌ها در بازار این محصول خواهیم شد.

برش

نوید بازاری با ثبات
رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران در گفت‌و‌گو با «ایران» درباره وضعیت تأمین و توزیع برنج ایرانی و خارجی در سطح بازار گفت: اکنون قیمت برنج ایرانی برحسب درجه‌بندی بین ۶۰ تا ۱۰۰ هزار تومان در بخش بنکداری است تا به دست مصرف‌کنندگان برسد.
رضا کنگری  اظهار داشت: به دلیل افزایش تقاضا قیمت برنج پرمحصول ایرانی بین ۲۰ تا ۲۵ درصد نسبت به ماه‌های گذشته افزایش پیدا کرده اما برنج ایرانی درجه یک هاشمی و طارم هیچ تغییر قیمتی نداشته است. وی با بیان اینکه اکنون اتحادیه بنکداران برنج خارجی هندی و پاکستانی را از شرکت بازرگانی دولتی ایران تأمین و در بازار با قیمت‌های مصوب عرضه می‌کند، افزود: نیاز است تا دستگاه‌های نظارتی برعرضه و توزیع برنج تولید داخلی و خارجی توسط واردکنندگان و شبکه‌های توزیع کنترل و نظارت بیشتری داشته باشند تا بازار بتواند روند طبیعی خود را در ایام نوروز و ماه مبارک رمضان طی کند.