ما در حوزه پزشکی به پیشرفت‌های زیادی دست یافته‌ایم اما به نظر می‌رسد هنوز در حوزه سلامت فرهنگی و معنویات، با وجود برخورداری از فرهنگ اسلامی و ایرانی نتوانسته‌ایم از این ظرفیت خوب استفاده کنیم و همچنان در معرض تهاجم فرهنگی قرار داریم.
جمیله علم‌الهدی، استاد دانشگاه در نخستین همایش بین‌المللی پوشش همگانی سلامت با برنامه سلامت خانواده و نظام ارجاع که با حضور وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی جمهوری اسلامی ایران و برخی از دیگر کشورها، مقامات و مسئولان سازمان‌های بین‌المللی و شخصیت‌های داخلی و خارجی برگزار شد، با تأکید بر ارتباط میان علم و فرهنگ به رابطه میان شرق و غرب در قالب تحولات علمی و فرهنگی در تاریخ علم اشاره کرد و گفت: در این سیر تاریخی دو نکته اصلی وجود دارد. نخست، تبادلات فعال فرهنگی میان ایران و کشورهای اسلامی که با محوریت شخصیت‌های اسطوره‌ای و بزرگ همچون«ابن سینا» انجام شد. ایشان فلسفه و پزشکی را متناسب با الهیات اسلامی گسترش داد. دوم، ارتباط فرهنگی میان غرب یعنی اروپا با کشورهای اسلامی که در مواجهه با قرن جدید، مواجهه منفعلانه‌تری محسوب می‌شود، به طوری که آثار فلسفی قرن مدرن که با منش پزشکی کشورهای اسلامی به ایران منتقل شد و آثار فرهنگی خود را نیز بر جای گذاشت، مسائلی ایجاد کرد که باید برای حل آن بکوشیم.
وی با‌اشاره به دوران بعد از انقلاب اسلامی گفت: در این دوران علاوه‌بر توسعه خدمات پزشکی، چالش‌های فرهنگی هم به وجود آمد که همه دانشگاه‌های آموزش‌عالی بویژه دانشکده‌های علوم‌انسانی و علوم‌پزشکی در جریان مواجهه با این چالش‌ها قرار گرفتند. این چالش‌ها بیشتر به تغییر معانی برمی‌گردد. برای مثال در علم پزشکی، پزشکی سنتی مطرح است. البته منظور از سنتی به معنای فرسوده و کهنه نیست. سنتی به معنی اصیل و ریشه‌دار، تبار و هویت ملحق به فرهنگ شرقی است. در این نگاه، مرگ، سلامتی، پزشک و طبیب معنای متفاوتی دارد. مثلاً پزشک و طبیب یک شخصیت فرهیخته، دلسوز و حکیم و حتی الگو بود یا بیماری، شر نبود، بلکه یک آزمایش و آزمون بود. در این نگاه مرگ نه‌تنها شر نبود که لحظه ملاقات بود اما در فرهنگ پزشکی جدید معناها متفاوت شده است.
دکتر علم‌الهدی ادامه داد: در این سو در سکولاریسم، جهان بسیار بزرگ تبدیل به یک جهان بسیار کوچک شده است. یک دنیای مادی بدون سرآغاز و سرانجام. «زن بودن» یکی از معناهایی بود که در این زمان تغییر کرد. معنای زن در فرهنگ سنتی و اصیل شرق، به عنوان «همسر»، «مادر»، «همدم»، «خواهر» و«همسایه» تکریم می‌شود. درحالی‌که در فرهنگ سکولار، حتی مردان به عنوان نیروی انسانی در کنار سایر نیروهایی که در طبیعت وجود دارد، معنا می‌شوند که باید به استخدام افراد یا طبقات خاصی در بیایند. در این فرهنگ انرژی‌های زنان و مردان در خدمت نظام‌های اقتصادی و صنعتی قرار گرفت و شکل و معنای خانواده نیز دچار تغییراتی شد. در چنین شرایطی تکثرگرایی که به فردیت‌گرایی منجر شده بود، به‌تدریج به تکثرگرایی جنسی نیز سرایت کرد و اساساً مفهوم عشق و خانواده نیز نابود شد.
وی تأکید کرد: بر خلاف تفکر اروپا محور و نگاه‌های جدیدی که در آن زن بیشتر به عنوان مرد ناقص مطرح می‌شود که برای رسیدن به شرایط انسانی باید تکمیل شود، در نگاه قرآنی، زن برتر از فرشته است، چنانکه فرشتگان حضرت آدم را همراهی نکردند، در حالی که زوج او، شاگرد نخستین پیامبر با او همراه شد و وجه جدیدی از انسان ظهور کرد. انسان‌های امروز با همه انسان‌های دیگر روی کره زمین و انسان‌هایی که بعداً می‌آیند، به خاطر این نخستین بانو با یکدیگر خویشاوند می‌شوند و همه یک خانواده بسیار بزرگ را تشکیل می‌دهند. این همان مواجهه فعالی است که امروز شاهدش هستیم. به نظر می‌رسد که در این مواجهه فرهنگی باید از یک عقل مشاهده‌گر، تقلیدکننده و مناظره‌گر به یک عقل مداخله‌گر و فعال برای مقابله با آسیب‌های تکثر‌گرایی تبدیل شویم. فرهنگ‌ سنتی، اصیل، ریشه‌دار و تاریخی می‌تواند در مقابل این فرهنگ تکثرگرا ایستادگی کند.
عضو هیأت‌علمی دانشگاه با خطاب قرار دادن مسئولان بویژه در حوزه پزشکی و سلامت بر لزوم مراقبت از این سیطره فرهنگی تأکید کرد و گفت: امروز جهان ما، کودکان، دختران و زنان ما در معرض خطر این نوع سیطره فرهنگی قرار دارند، بنابراین باید برای آن اندیشه و اقدام داشت. بسیار ارزشمند است که از عناصر فرهنگی اصیل و از عناصر اجتماعی بویژه از قدرت نهادهای بین‌المللی، بهداشتی و پزشکی استفاده کنیم.
دکتر علم‌الهدی افزود: ما در حوزه پزشکی به پیشرفت‌های زیادی دست یافته‌ایم اما به نظر می‌رسد هنوز در حوزه سلامت فرهنگی و معنویات، با وجود برخورداری از فرهنگ اسلامی و ایرانی نتوانسته‌ایم از این ظرفیت خوب استفاده کنیم و همچنان در معرض تهاجم فرهنگی قرار داریم. براین اساس لازم است دانشگاه‌های علوم‌پزشکی به عنوان دانشگاه‌های پیشرو، در برابر موضوعات و تحقیقات مرتبط با حوزه سلامت در ابعاد علمی خارجی و داخلی و همین‌طور موضوعات مرتبط در حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی بویژه در مواجهه با آلودگی‌های فرهنگی و آلودگی‌های زیست‌محیطی مانند آلودگی آب فعال شوند. یعنی همان‌طور که در کرونا قدم‌های بزرگی برداشتید، در مقابل آلودگی‌های فرهنگی نیز فعال عمل کنید. البته مطلع هستم که از نقطه بسیار خوبی شروع کرده‌اید که همان آرامش در خانواده است اما به دنبال توسعه الگوی خانواده بر خلاف فردگرایی حاکم نیز باشید.