امیر فرشباف
خبرنگار

 
 یک هفته پس از استعفای نخست‌وزیر تشکیلات خودگردان «محمد اشتیه»، گمانه زنی‌ها و تفسیرها پیرامون تجدید ساختار سیاسی فلسطین وارد مرحله تازه‌ای شده است. برخی این روند را آغاز مرحله آتش بس و بازسازی غزه می‌دانند و برخی دیگر، این نگاه را ساده‌اندیشانه خوانده و طرح‌های پیشنهادی مانند «دولت تکنوکرات» و «ساختار واحد حکمرانی بر غزه و کرانه» را نقشه امریکا و رژیم صهیونیستی و متحدانشان برای نابودی مقاومت فلسطین می‌دانند. اخیراً روزنامه واشنگتن پست در گزارشی به بررسی احتمالات موجود پس از استعفای کابینه تشکیلات خودگردان در کنار عدم تمایل محمود عباس به کناره‌گیری از ریاست پرداخت.
در گزارش واشنگتن پست آمده است: «استعفای نخست‌وزیر فلسطین و کابینه وی زمینه را برای روی کارآمدن یک تشکیلات خودگردان «احیا شده» فراهم کرد؛ اما پرسش این است که چه کسی آن را رهبری خواهد کرد؟ تحلیلگران فلسطینی می‌گویند که حتی تغییر وزرا نیز تفاوت چندانی در سلطه اقتدارگرایانه محمود عباس ایجاد نخواهد کرد؛ رئیس جمهور هشتاد و هشت ساله‌ای که دو دهه اخیر را صرف تحکیم قدرت خود کرده، در حالی که دولتش به طور فزاینده‌ای ناتوان و منفور شده است. عباس نزدیک به 18 سال است که انتخاباتی برگزار نکرده و اکثریت فلسطینی‌ها دولت او را فاسد و خودکامه می‌دانند که بیش از حد با اسرائیل همکاری می‌کنند. یک نظرسنجی که در ماه دسامبر منتشر شد نشان داد که بیش از 90 درصد فلسطینی‌های کرانه باختری خواهان کناره‌گیری عباس هستند.»
 
برغوثی از سد عباس عبور می‌کند؟
واشنگتن پست می‌نویسد: تحلیلگران می‌گویند ابومازن ستاره‌های در حال ظهور را از ساختن چهره سیاسی خود در سازمان فتح باز داشته است؛ مخالفانش دستگیر و رقبایش تبعید شده‌اند. نزار بنات، چهره محبوب مخالف و فعال ضد فساد، توسط نیروهای امنیتی تشکیلات خودگردان در سال 2021 در خانه‌اش کشته شد و کارآفرینان و متخصصان جوان تا حد زیادی به دلیل ناکارآمدی عباس از فعالیت بازمانده‌اند.
این گزارش در ادامه به گزینه‌های جانشینی اشاره می‌کند و نهایتاً «مروان البرغوثی» مؤسس گردان‌های «شهداء الاقصی» وابسته به جنبش فتح را که اخیراً اعلام کرد به مبارزان حماس و جهاد اسلامی علیه جبهه صهیونیستی پیوسته محتمل‌ترین گزینه برای جانشینی عباس معرفی می‌کند؛ کسانی که اغلب به عنوان رهبران نسل آینده نام برده می‌شوند عبارتند از: محمد دحلان، رئیس پیشین سرویس امنیتی تشکیلات و رقیب عباس که طرفداران زیادی در غزه دارد و اکنون در ابوظبی در تبعید زندگی می‌کند، سلام فیاض، نخست‌وزیر سابق فلسطین و از مقامات صندوق بین‌المللی پول و دارای روابط عمیق با غرب و ناصر القدوه، خواهرزاده یاسر عرفات که در سال 2021 با حکم ابومازن از فتح اخراج شد.
اما مردی که بسیاری معتقدند بیشترین شانس را برای متحد کردن عالم پیچیده سیاست در فلسطین خواهد داشت «مروان البرغوثی»، رقیب دیرینه عباس است که در حال حاضر در زندان اسرائیل در حال گذراندن پنج مرتبه حبس ابد خود است. برغوثی محبوب‌ترین چهره فلسطینی از زمان انتفاضه دوم است که با 22 سال حبس در زندان‌های اسرائیل، جایگاه نمادینی را به خود اختصاص داده است. از او به عنوان یکی از معدود شخصیت‌هایی یاد می‌شود که می‌خواهد روی شکاف‌های متعدد در عرصه سیاسی فلسطین، بویژه افتراق طولانی بین فتح و حماس، پل بزند.
 
دولت جدید؛ نقطه امید یا ناامیدی
با این حال، برخی ناظران، برنامه‌های ظاهری تغییر دولت در کرانه باختری را تله‌ای بین‌المللی برای زمینگیر کردن مقاومت می‌دانند. عبدالباری عطوان سردبیر روزنامه «رأی الیوم» در یادداشتی در این باره اساساً امکان تشکیل یک دولت «تکنوکرات» را منتفی دانست. او در یادداشتش با اشاره به نبود زیرساخت‌های اولیه تشکیل دولت تکنوکرات در فلسطین مانند ثبات و استقرار سیاسی، مرزهای مشخص و فقدان ظرفیت‌های اقتصادی و صنعتی لازم در فلسطین و غزه به طور خاص، طرح‌های پیشنهادی را تله صهیونیستی دانست که در نشست چهارجانبه مقامات اطلاعاتی چهار دولت امریکا، اسرائیل، مصر و قطر در پاریس طراحی شده است.
عطوان این طرح را خلاف منافع و مصالح مقاومت برشمرد که پذیرش آن به معنای پایان حاکمیت حماس بر نوار غزه، رها کردن توان موشکی، زرادخانه‌ها و تونل‌های آن و در نتیجه از بین رفتن قدرت حماس و همچنین خطرناک‌تر از همه، خالی شدن غزه از رهبران مقاومت خواهد بود.این گمانه زنی‌ها در حالی مطرح می‌شوند که رهبران مقاومت اسلامی فلسطین، همچنان بر آزادی «مروان البرغوثی» از رهبران محبوس جنبش فتح که به مبارزه مسلحانه علیه رژیم اشغالگر وفادار ماند، اصرار دارند. پیام پافشاری مقاومت روی آزادی البرغوثی حداقل دو وجه می‌تواند داشته باشد؛ نخست، ‌گذار کرانه باختری تسلیح شده توسط شهید العاروری به مرحله جدید مقاومت مسلحانه و دوم تشدید اتحاد میان گروه‌های فلسطینی و بازسازی رابطه امنیتی و نظامی فتح و حماس که در دوره ریاست عباس به ضعیف‌ترین شکل خود رسیده بود. اما با پیوستن شاخه نظامی فتح - گردان‌های نظامی شهداء‌الاقصی که توسط مروان البرغوثی تشکیل شد - به حماس، این روند تغییر کرده و در آینده به نظر می‌رسد تحولات سیاسی فلسطین را نمی‌توان بدون توجه به این اتحاد ملاحظه کرد.