رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه در گفت‌و‌گو با «ایران»:

برای «حق شهرت» باید مقرراتی تدوین شود

 سمیه افشین فر/  جدا از موضوع یکی از تازه‌ترین پرونده‌های کلاهبرداری جمعی در کشور، یعنی ماجرای «کوروش کمپانی» - فروشگاهی که قرار بود فروشنده گوشی آیفون نیم‌بها به متقاضیان باشد- و مسائل پیرامونش، موضوع مسئولیت مدنی در زمینه تبلیغات به‌ویژه تبلیغ با استفاده از برخی سلبریتی‌ها برای اقناع مردم، پررنگ شده است؛ چرا تشخیص صحت این نوع تبلیغات فقط به عهده مردم است و بیشتر تبلیغ‌کنندگان، بخصوص اگر چهره باشند و مورد وثوق عده‌ای از مردم یا الگوی برخی از آنان، چندان به موضوع احتمال تقلب، فریب یا کلاهبرداری توجهی ندارند و گاه برای برخی از آنان فقط سود مادی مورد توجه است؟
کلاهبرداری با استفاده از یک روش تکراری
کوروش کمپانی از الگوی همیشگی کلاهبرداری‌ها پیروی کرد و موفق شد؛ نمایش چند نفر برنده، اعتمادسازی با تبلیغات و بهره‌گیری از حضور برخی سلبریتی‌ها در فروشگاه برای اقناع مردم.   همین کافی است که بدانیم صفحه فروشگاه در اینستاگرام بالغ بر یک میلیون دنبال‌کننده داشت و برخی چهره‌های گوناگون ورزشی و هنری به فروشگاه رفت و آمد داشتند و از سلامت کار و کیفیت گوشی و قیمت ارزنده و خدمات قابل قبولش تجلیل کردند.
هر چند تقریباً این الگویی تقریباً تکراری در همه پرونده‌های کلاهبرداری جمعی است اما در چند سال اخیر تعدادی از کلاهبرداران، به عناوین مختلف ازجمله فروش خودرو، پرداخت وام بدون بهره، سهام عدالت و یا فروش موبایل نیم‌بها با تبلیغات و بهره‌گیری از حضور برخی سلبریتی‌ها توانسته‌اند با سوءاستفاده از بستر وب، افراد بیشتری را هدف قرار دهند. در همین ماجرای اخیر هم، بسیاری، سلبریتی‌ها را مقصر می‌دانند که بدون اطلاعات دقیق اقدام به تبلیغ می‌کنند. حتی برخی سلبریتی‌هایی که در این ماجرا نقش داشتند از مردم عذرخواهی کرده و گفته‌اند پولی را که از تبلیغ دریافت کرده‌اند، بر گردانده‌اند.
در مسأله «حق شهرت» و ابعاد حقوقی‌اش با خلأ قانونی مواجهیم
به گفته رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه وجود مقررات برای چنین رفتارهایی از جانب افراد مشهور ضروری است و متأسفانه در برخی از این زمینه‌ها با خلأ قانونی مواجهیم.
رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه در گفت‌و‌گو با «ایران» در این باره که این اولین بار نیست که برخی سلبریتی‌ها مطالب خلاف واقع را بیان یا تبلیغ می‌کنند، آیا در این زمینه قوانینی در نظر گرفته نشده تا پیش از تبلیغ به صحت و سقم موضوع توجه شود، گفت: اکنون اشخاصی به اعتباری دارای شهرت هستند و می‌خواهند برای فعالیتی ترغیب شوند. با اعتماد مردم به تبلیغات این افراد، گروهی متضرر می‌شوند. در این زمینه مسئولیت «مدنی و کیفری» در کشور تبیین نشده است و از لحاظ پژوهشی با خلأ قانونی مواجهیم.
حجت‌الاسلام مهدی هادی با اشاره به پرونده کوروش کمپانی تأکید کرد: نمی‌خواهم بگویم باید اقدامات سلبی و مجازاتی داشته باشیم. از لحاظ مسئولیت مدنی، حق شهرت جدا از اینکه حق‌ معنوی می‌تواند برای فرد داشته باشد، ابعاد مثبتی هم دارد اما اگر از این حق شهرت سوء‌استفاده شود و موجب آسیب و ضرر به گروهی از مردم شود باید راهکاری پیدا شود تا افراد بتوانند با استفاده از مسئولیت مدنی که وجود دارد، احقاق حق کنند.
 وی ادامه داد: مسئولیت کیفری مستقل برای این رفتار نداریم، مسئولیت مدنی خاص هم نداریم و این رفتار تابع عمومات مسئولیت مدنی است.
رئیس پژوهشگاه قوه قضائیه با اشاره به اهمیت موضوع پیشگیری از وقوع جرم تأکید کرد: در مسأله «حق شهرت» در کشور و سازکارهایی که برای آن وجود دارد و ابعاد حقوقی‌اش با خلأ قانونی مواجهیم.
حجت‌الاسلام هادی در پاسخ به این سؤال که نباید قوانینی جدید برای رفتار و عملکرد و تبلیغات افراد مشهور داشته باشیم، بر ضرورت وجود مقررات برای چنین رفتارهایی از جانب افراد مشهور تأکید کرد.
صفحات
آرشیو تاریخی
شماره هشت هزار و چهارصد و ده
 - شماره هشت هزار و چهارصد و ده - ۰۷ اسفند ۱۴۰۲