انتخاب بهترین سیاست از جعبه ابزار سیاستگذار
گواهی سپرده خاص ترمز التهاب بازار ارز را کشید
هدایت سرمایه‌های سرگردان به سمت تولید
انتشار گواهی سپرده خاص با نرخ سود 30 درصد، تازه‌ترین تکه پازل سیاست‌های پولی بانک مرکزی است که از 11 بهمن‌ماه جاری به شبکه بانکی ابلاغ شد. بانک مرکزی در منوی سیاست‌های خود، روش‌های مختلفی را برای مهار نقدینگی، تأمین مالی بخش‌های مولد اقتصاد و از همه مهم‌تر جلوگیری از نوسانات بازار ارز، به کار گرفته است که تمام گزارش‌های رسمی از موفقیت‌آمیز بودن این روش‌ها حکایت دارد به طوری که برای اولین بار پس از گذشت 55 ماه، نرخ رشد نقدینگی در محدوده 25 درصد قرار گرفت، همچنین رشد پایه پولی نیز با کاهش 13.3 واحد درصدی از ۴۵ درصد در ابتدای سال‌جاری به ۳۱.۷ درصد در آذرماه رسید که این امر بیانگر بهبود روند متغیرهای کلان اقتصادی و کل‌های پولی است.
حال با توجه به شرایط اقتصادی کشور و بازار ارز، سیاستگذار از جعبه ابزار خود، گواهی سپرده خاص را انتخاب کرد تا ضمن جمع‌آوری نقدینگی سرگردان و هدایت آن به طرح‌های اقتصادی، از نوسانات کاذب در بازار ارز نیز جلوگیری کند. به دلیل زمان مناسب برای انتشار این گواهی سپرده، در کمترین زمان و با استقبال مردم، تمام سهمیه 200 هزارمیلیارد تومانی بانک‌ها به اتمام رسید و بانک مرکزی از دستیابی به تمام اهداف خود از طریق این ابزار خبر داد. تخلیه حباب شکل گرفته در بازار ارز غیررسمی و بازار طلا و جلوگیری از انتظارات برای افزایش جهشی نرخ ارز از جمله دستاوردهای این سیاست بوده که مورد تأکید اغلب کارشناسان و فعالان اقتصادی نیز قرار دارد. نگاهی به وضعیت بازار ارز طی روزهای گذشته نشان می‌دهد که پس از انتشار این اوراق که بخش قابل توجهی از سرمایه‌های سرگردان را به سمت خود جذب کرد، باعث شد خریدهای هیجانی در بازار ارز افت معناداری پیدا کند. برهمین اساس به اعتقاد کارشناسان اقتصادی حتی اگر انتشار گواهی سپرده خاص تنها همین یک دستاورد را نیز داشته باشد، منطقی است چرا که نرخ ارز به یک لنگر در اقتصاد ایران عمل می‌کند و به صورت واقعی و روانی بر اغلب بخش‌های اقتصاد ایران اثر می‌گذارد. بدین ترتیب مهار نرخ ارز و جلوگیری از بروز التهابات در این بازار هدف بسیار مهمی است که بانک مرکزی توانست با انتشار این گواهی و درمدت کوتاهی به آن دست پیدا کند.
گواهی سپرده خاص به مدیریت بازار ارز و طلا کمک می‌کند
درهمین خصوص عضو کمیسیون اقتصاد کلان اتاق بازرگانی ایران، اعلام کرد: انتشار گواهی سپرده خاص را باید از بهترین سیاست‌های بانک مرکزی خواند که برای مدیریت بازار‌های سرمایه‌ای اتخاذ شد.
کاظم مرتاض، در رابطه با انتشار گواهی سپرده خاص با سود ۳۰ درصد از سوی بانک مرکزی که با استقبال خوبی نیز مواجه شد، به ایبنا گفت: بی‌تردید تصمیم اخیر بانک مرکزی را می‌توان یکی بهترین سیاست‌های این نهاد پولی و بانکی خواند که با توجه به شرایط بازار‌های سرمایه‌ای و اهمیت تأمین سرمایه در گردش واحد‌های تولید اتخاذ و اجرایی شد. این گواهی سپرده می‌تواند به خوبی سرمایه‌های دپو شده و بی‌هدف مردم را به سوی بخش تولید هدایت کرده و سود خوب و قابل توجهی هم به سرمایه‌گذاران پرداخت کند.
این فعال اقتصادی به تأثیر مثبت گواهی سپرده در کاهش التهاب بازار‌های مالی از جمله ارز و طلا اشاره کرد و گفت: بسیاری از مردم با توجه به سرمایه‌های خرد و نیمه خرد خود تمایل فراوانی به بازار‌های زودبازده و پرسود دارند؛ به همین دلیل دلالان و سوداگران هم می‌توانند با ایجاد موج هیجانی کاذب، سرمایه آنها را به بازار‌های غیر رسمی و نامولد ارز و طلا سوق دهند. در نتیجه گواهی سپرده می‌تواند بهترین و مطمئن‌ترین راه برای سرمایه‌گذاری سرمایه‌های خرد و کلان مردم و فعالان اقتصادی باشد. عضو اتاق بازرگانی ایران به اهمیت مشارکت مردمی در تأمین مالی طرح‌های تولیدی نیز تأکید و اظهار کرد: بانک مرکزی با این روش می‌تواند به خوبی سرمایه‌های مردم را با پرداخت سود ۳۰ درصدی جذب و به بخش مولد هدایت کند. به‌طوری‌که حتی فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان هم می‌توانند از این گواهی سپرده منتفع شده و چرخ اقتصاد کشور را همچنان به گردش درآورند. مرتاض در خصوص موقتی بودن نوسانات بازار ارز هم گفت: ما همچنان با روند دپو شدن سرمایه‌های سرگردان در خانه‌ها و بازار‌های نامولد مواجه هستیم که بیش از همه، بازار ارز و طلا را نشانه می‌رود. بانک مرکزی با این اقدام می‌تواند گام مؤثری در کنترل و مدیریت بازار ارز هم بردارد و بحران‌های مقطعی را راحت‌تر از گذشته پشت سر بگذارد.
وی آرام کردن التهاب بازار‌های سرمایه‌ای را یکی از مهم‌ترین اهداف و تبعات انتشار گواهی سپرده خواند و گفت: زمانی که بتوان با گواهی سپرده از سود خوب و مطمئنی برخوردار شد، دلیلی برای هجوم احساسی و هیجانی به بازار ارز و طلا و سکه برای مردم باقی نمی‌ماند و همین موضوع می‌تواند در کنترل تورم و نقدینگی هم بسیار مؤثر باشد. از سوی دیگر دولت و بانک مرکزی هم در این شرایط می‌توانند به راحتی بازار را مدیریت کرده و آرامش و تثبیت مطلوبی در آن ایجاد کنند.
برش
سرمایه‌گذاران در انتظار دور جدید گواهی
بانک مرکزی پس از پایان فروش این گواهی‌ها در تاریخ 24 بهمن ماه در اطلاعیه‌ای ضمن تأکید بر ادامه استفاده از ابزارهای مختلف سیاست پولی از جمله اوراق گواهی سپرده خاص سرمایه‌گذاری برای طرح‌های دارای بازدهی بالا و پیشران کشور اعلام کرد که مرحله جدید انتشار گواهی سپرده خاص به مبلغ 80 هزارمیلیارد تومان درآینده نزدیک آغاز می شود که در راستای تأمین مالی پروژه‌های پیشران و مولد با بازدهی بالا منتشر خواهد شد. گزارش‌ها نشان می‌دهد که پس از استقبال قابل توجه مردم برای خرید گواهی سپرده خاص، پس از اطلاعیه بانک مرکزی درخصوص انتشار دور جدید این گواهی، بسیاری از سرمایه‌گذاران در انتظار آغاز فروش آن هستند. بر اساس دستورالعمل انتشار گواهی سپرده خاص، بانک‌ها برای تأمین سرمایه در گردش طرح‌‌هایی با بازدهی بالا اقدام به انتشار این اوراق کرده و در پایان دوره مشارکت، سود قطعی محاسبه و به خریداران این گواهی در شعب بانک‌ها پرداخت می‌گردد. ویژگی بارز این گواهی سپرده خاص آن است که معاف از مالیات بوده و هیچ محدودیت خرید هم برای اشخاص حقیقی و حقوقی ندارد. همچنین امکان بازخرید قبل از سررسید در شعب بانک‌ها با نرخ شکست اعلامی، امکا‌نپذیر است.به‌کارگیری این ابزار سیاست پولی که با هدف گسترش مشارکت مردمی در تأمین مالی طرح‌های تولیدی کشور صورت گرفته به‌گونه‌ای است که دارندگان این گواهی همچنین می‌توانند از آن به عنوان وثیقه جهت دریافت تسهیلات بانکی استفاده کنند.