میلاد سجادی
خبرنگار

 ایران می‌تواند برای جهان اسلام یک الگوی تمدنی باشد
در این همایش، دکتر موسی نجفی استاد اندیشه سیاسی و رئیس پژوهشگاه علوم‌انسانی و مطالعات فرهنگی به عنوان برنده «جایزه ملی تمدن» و «چهره ماندگار حوزه مطالعات تمدنی» معرفی شد و از تلاش‌های نظری او در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی به عنوان برترین هدف انقلاب اسلامی ایران تقدیر به عمل آمد. دکتر نجفی از جمله متفکران حوزه علوم سیاسی است که در راستای مدیریت و راهبری ارزشی علوم‌انسانی در ایران گام‌های مؤثری برداشته است و به این اعتبار، بنیاد ملی نخبگان هم در این گردهمایی از او تجلیل کرد.
دکتر نجفی در سخنرانی خود، انقلاب اسلامی را یک انقلاب متمدنانه و بین‌المللی معرفی کرد و به نظر شهید مطهری ارجاع داد و گفت: استاد مطهری معتقدند انقلاب اسلامی یک انقلاب استثنایی است و احتمالاً تمدنی هم که از این انقلاب استثنایی برخواهد خاست، استثنایی خواهد بود. اما با نظریه پیوستگی می‌توانیم تمدن گذشته اسلامی را به تمدن نوین اسلامی وصل کنیم و این مطلب شاه‌کلید بحث ما است. مرحوم استاد مطهری در کتاب «خدمات متقابل اسلام و ایران» به یک برهه مهمی اشاره کردند. ما هم باید به دو دوره مهم از تعامل اسلام و ایران اشاره کنیم؛ یکی قرن دهم و دوره صفویه و یکی امروز که دوباره تعامل ایران و اسلام را باید مورد تأمل قرار دهیم.
او «نظریه تمدنی» را یک نظریه بین‌المللی و «نظریه ملت» را یک نظریه هویتی خواند و به لزوم جمع بین هویت و ملت و تمدن اشاره کرد و گفت که می‌توانیم از الگوی انقلاب فرانسه برای جمع بین اینها بهره بگیریم: «انقلاب فرانسه یک انقلاب بین‌المللی با منادی حقوق بشر و لیبرالیسم ولی به نام ملت فرانسه بود. پیش از این، فرانسه یک کشور درجه دو بود ولی با انقلاب، هم نام ملت فرانسه بین‌المللی شد و هم کشور درجه اول اروپایی شد. انقلاب اسلامی هم همین مسیر را طی کرد؛ یک انقلاب متمدنانه و بین‌المللی ولی به نام ایران است و ما مسلماً از این جهت با دیگر کشورهای اسلامی که در مرحله نهضت هستند در عرض هم قرار نداریم. کشورهایی که نظام سیاسی اسلامی ندارند، نمی‌توانند با کشوری که از مرحله نظام به مرحله تمدن رفته است، مساوی باشد. به‌هرحال ما از این جنبه از سایر کشورهای اسلامی جلوتر هستیم. ایران به خاطر انقلاب اسلامی در وضعیت پیشتازی خاصی قرار گرفته که می‌تواند برای جهان اسلام الگو باشد.»

 آینده جهان از آن تمدن اسلامی است
دکتر محمدحسین رجبی‌دوانی، رئیس بنیاد ایران‌شناسی، در این همایش با نقد راه غرب و روش غربگرایان به این نکته اشاره کرد که متفکران غربی خود امروز به این مهم رسیده‌اند که تمدن غرب درحال فروپاشی است. سال‌ها غرب به ما و کل جهان القا کرد که راه رشد و پیشرفت، پیروی از فرهنگ و تمدن غرب است اما اکنون همه می‌دانند که تمدن غرب به پایان خود نزدیک شده است. اگر چه به ظاهر در عرصه‌های مادی پیشرفت داشته است اما چون ارزش‌های الهی را نادیده می‌گیرد راه به جایی نخواهند برد.
دکتر رجبی دوانی آینده جهان را از آن اسلام و تمدن اسلامی معرفی کرد و با استناد به بیانات مقام معظم رهبری، این انقلاب را زمینه‌ساز ظهور امام زمان(عج) دانست و گفت: انقلاب اسلامی که به گواهی اندیشمندان غربی در دنیا بی‌بدیل است در عرصه تمدن و تمدن‌سازی نیز باید مثال‌زدنی باشد. انقلاب اسلامی فرهنگ و تمدن جدیدی بر مبنای ارزش‌های الهی بنا کرد که خیلی سریع جهانی شد. «عدالت» محور اصلی تمدن ماست همان‌گونه که در حکومت نبوی اصل و اساس بوده است.

 نقش «اسلام‌شهر» در ساخت تمدن اسلامی
آیت‌الله محسن اراکی عضو مجلس خبرگان رهبری به پایه‌های تمدن اسلامی اشاره کرد و «حاکمیت الهی» را یکی از پایه‌های اصلی تمدن اسلامی خواند که در امامت و ولایت امام الهی جلوه‌گر می‌شود. او در تبیین این گزاره گفت: وقتی حاکمیت الهی جاری شد، دو نوع رابطه «ولایت طولی» و «ولایت عرضی» در جامعه ایجاد می‌شود که تار و پود هویتی آن جامعه را می‌سازد. ولایت طولی یعنی جامعه بر اساس قانون الهی عمل می‌کند و ولایت عرضی یعنی بین انسان‌هایی که تحت فرمان الهی هستند پیوند عرضی برقرار می‌شود. جامعه الهی در نهایت «اسلام‌شهر» را می‌سازد. در اسلام‌شهر تمام شهروندان و جامعه با نگرش توحیدی و عمل توحیدی برخورد می‌کنند و این همان تمدن الهی است. شهری که در آن ولایت الهی جاری است، مرکزش مسجد است و نماز جمعه از الزامات این شهر است چون به استحکام ولایت طولی و عرضی کمک می‌کند.

 بزرگترین ترس دشمنان انقلاب از روحیه تمدن‌سازی ما است
دکتر علی بهادری جهرمی، سخنگوی دولت که یکی از سخنرانان این مراسم بود از گام‌های دولت سیزدهم در رسیدن به تمدن اسلامی گفت. او به این نکته اشاره کرد که رویکرد دولت در حوزه‌های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نگاهی تمدنی است و ادامه داد: ما به جای اینکه شاه‌کلید را در آن سوی مرزها ببینیم به مردم و قدرت داخلی اعتماد کردیم. بزرگترین ترس دشمنان انقلاب اسلامی امروز همین نگاه متمدنانه و روحیه تمدن‌ساز انقلاب اسلامی است.
دکتر بهادری جهرمی تصریح کرد که در دولت سیزدهم تلاش بر این بوده است که نگاهی تمدنی و گفتمانی در تصمیم‌گیری‌ها داشته باشیم. «فعالیت‌های عدالت‌محور» و «تعامل با مردم» از جمله این تلاش‌هاست.