بیتا میرعظیمی
خبرنگار

عوارض آلایندگی استان خوزستان تا همین چندسال پیش به چالشی اساسی میان شرکت‌های استخراج و یا بهره‌برداری نفت و گاز و سازمان امور مالیاتی تبدیل شده و مانع پرداخت عوارض مطابق قانون و قیمت نهایی شده بود. مغفول ماندن این امر مهم در دولت‌های پیشین، عایدی جز آلودگی برای مردم به ارمغان نداشت؛ اما خوشبختانه با توجه ویژه دولت سیزدهم به احقاق حق مردم خوزستان، روند نادرست پیشین اصلاح شده و با از سرگیری پرداخت عوارض آلایندگی در چندین نوبت، شرایط برای توسعه زیرساخت‌های عمرانی، شهری و… و توزیع آن براساس تعداد جمعیت در شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، مناطق فاقد دهیاری و مناطق عشایری هموار گردید. به این ترتیب، با اجرای پروژه‌های انجام شده از محل اعتبارات عوارض آلایندگی، شرایط برای تغییر چهره شهرها و روستاهای استان خوزستان فراهم شده و حوزه اشتغالزایی رونقی دوباره پیدا خواهد کرد.
«محمد خانچی» معاون عمرانی استانداری خوزستان به «ایران» می‌گوید: «در یک بازه زمانی یک سال و 4 ماهه (از شهریور سال 1401 تا دی ماه 1402)، 9هزار و 951 میلیارد تومان عوارض آلایندگی به استان خوزستان تزریق شده که از این میزان 6هزار و 748 میلیارد تومان به شهرداری‌ها و 3 هزار و 833 میلیارد تومان نیز به مناطق روستایی و عشایری با هدف پیشبرد 7 هزار و 791 پروژه عمرانی و خدماتی واریز شده است.»

پرداخت عوارض آلایندگی
وی می‌افزاید: «براساس تبصره «1» ماده «38» قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب سال 1387 مقرر شد واحدهای تولیدی آلاینده محیط زیست که استانداردها و ضوابط حفاظت از محیط زیست را رعایت نمی‌کنند، طبق تشخیص و اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، همچنین پالایشگاه‌‌های نفت و واحدهای پتروشیمی، علاوه بر مالیات و عوارض متعلقه 1% از قیمت فروش را به عنوان عوارض آلایندگی پرداخت کنند تا 100% عوارض مذکور به شهرها و روستاهای متأثر تخصیص یابد.»
معاون عمرانی استانداری خوزستان ادامه می‌دهد: «در ابتدا شرکت نفت و واحدهای تابعه برداشت متفاوتی از قانون مذکور داشته و عوارض آلایندگی را براساس کارمزد تخصیص محاسبه و پرداخت می‌کردند. اما سازمان امور مالیاتی پس از چندی، عوارض آلایندگی تعدادی از شرکت‌های نفتی (شرکت‌های نفت و گاز کارون، مارون، مسجدسلیمان و آغاجاری) طی سال‌های 1393 لغایت 1396 را قطعی کرده و پس از رأی هیأت عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 1400، با موضوع مأخذ محاسبه عوارض آلایندگی شرکت‌های آلاینده، مبنای محاسبه عوارض آلایندگی را مبتنی بر قیمت فروش تعیین کرد.»
 
تعیین نحوه هزینه‌کرد
طبق گفته خانچی «براساس اسناد قطعی شده مالیاتی، مطالبات شهرداری‌های استان خوزستان بابت عوارض آلایندگی 4 شرکت بزرگ نفتی (نفت و گاز کارون، مارون، مسجدسلیمان و آغاجاری) طی سال‌های 1393 لغایت 1396 به میزان 18 هزار و 241 میلیارد تومان (6هزار و 167 میلیارد تومان اصل و 12هزار و 248   میلیارد تومان جرایم) است.»
آنگونه که این مقام مسئول می‌گوید: «پس از واریز مرحله اول عوارض در شهریورماه سال 1401 معاونت عمرانی استانداری خوزستان، نسبت به تهیه و تدوین دستورالعملی جهت تعیین نحوه هزینه‌کرد این منابع اقدام نموده و به کلیه شهرداری‌های استان ابلاغ نمود؛ پس از آن کارگروهی با محوریت استانداری، جهت بررسی پروژه‌های پیشنهادی شهرداری‌های سراسر استان و تطبیق آنها با اولویت‌های هر شهرداری و دستورالعمل‌های ابلاغی (از جمله دستورالعمل نحوه هزینه‌کرد عوارض آلایندگی ابلاغی...) تشکیل شد.»
 
بررسی پروژه‌های نهایی
وی ادامه می‌دهد: «کارگروه فوق پس از برگزاری بیش از 90 جلسه در مرحله اول (شهریورماه لغایت آبان ماه 1401) و بیش از 80 جلسه در مرحله دوم (اردیبهشت ماه تا تیرماه 1402)، با دعوت از فرمانداران، شهرداران و رؤسای شوراهای اسلامی هر شهر نسبت به بررسی پروژه‌های پیشنهادی شهرداری‌ها اقدام کرد. در نهایت مقرر شد در لیست نهایی پروژه‌های هر شهرداری، در مرحله اول حداقل 60 درصد و در مرحله دوم حداقل 80 درصد منابع مذکور در پروژه‌های عمرانی و خدماتی هزینه شود.»
طبق گفته معاون عمرانی استانداری خوزستان، لیست نهایی پروژه‌های شهرداری پس از تنظیم توسط رئیس کارگروه به کلیه فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها و شوراهای اسلامی شهر جهت اجرا ابلاغ شده و یک نسخه از آن جهت نظارت مطلوب در اختیار ادارات کل مربوطه و دستگاه‌های نظارتی قرار گرفت. شایان ذکر است که نیمی از مبالغ مرحله اول و 80 درصد مبالغ مرحله دوم براساس مصوبه کارگروه فوق و در هماهنگی با اداره کل امور اقتصادی و دارایی استان مسدود و آزادسازی آن براساس پیشرفت فیزیکی هر پروژه صورت می‌پذیرد.
 
هزینه‌کرد اعتبارات
خانچی با اشاره به تزریق 9 هزار و 951 میلیارد تومان عوارض آلایندگی در 3 مرحله به شهرداری‌ها، دهیاری‌ها، روستاهای فاقد دهیاری و عشایر می‌گوید: «در حوزه شهرداری‌ها بیش از 212 میلیارد تومان به مدیریت‌ پسماند، بیش از 414 میلیارد تومان به احداث ‌و ‌توسعه ‌فضای ‌سبز ‌و تأمین ‌آب ‌خام، بیش از 160 میلیارد تومان به دفع ‌آب‌های ‌سطحی، 368 میلیارد تومان به پروژه‌های ‌حوزه‌ حمل ‌و‌ نقل ‌و ‌ترافیک و... اختصاص پیدا کرده است.»
معاون عمرانی استانداری خوزستان تصریح می‌کند: «در هزینه‌کرد اعتبارات آلایندگی در دهیاری‌ها نیز بیش از 453 میلیارد تومان به آسفالت معابر، 122 میلیارد تومان به توسعه بوستان، پارک و فضای سبز، 196 میلیارد تومان جهت خرید ماشین‌آلات خدماتی و عمرانی، 958 میلیارد تومان جهت بهسازی روستایی و معابر اختصاص پیدا کرده است. همچنین در روستاهای فاقد دهیاری حدود ۱۴ میلیارد تومان به طرح‌های آبرسانی، ۵۳ میلیارد تومان به بهسازی معابر، ۲۷ میلیارد تومان به بهسازی روستایی، ۲ میلیارد تومان به دفع پسماند و... همچنین در حوزه   عشایر ۱۱۶ میلیارد تومان به طرح‌های آبرسانی، ۳۵ میلیارد تومان به بهسازی راه، ۷۵ میلیارد تومان به احداث راه و... اختصاص پیدا کرده است.»