ترانه بنی یعقوب
خبرنگار

 موقع جهیزیه خریدن، خودش تقریباً هیچ نقشی در انتخاب وسایلش نداشت. هر وقت به مادرش می‌گفت که چه وسایلی می‌خواهد یا نمی‌خواهد، مادرش با توپ و تشر می‌گفت که آبرو دارند و باید یک جهیزیه کامل به دخترشان بدهند؛ حتی همان موقع می‌گفت که اگر این وسایل به دردش نخورد می‌تواند آنها را بفروشد اما الان نباید جهیزیه ناقص به خانه بخت ببرد. حالا او یک آشپزخانه دارد با کلی لوازم برقی لوکس که عملاً برایش استفاده‌ای ندارد و فقط دور و برش را شلوغ کرده است. اسپرسوساز، سرخ‌کن باروغن و بی‌روغن، وافل‌ساز، تخم‌مرغ‌ پز برقی، میوه‌ خشک‌کن برقی، سالاد ساز و... تنها چند تا از وسایل بی‌مصرف آشپزخانه‌اش هستند. وسایل لوکسی که هیچ خاصیتی برایش ندارند و فقط چند کابینتش را اشغال کرده‌اند. با خودش فکر می‌کند مگر پختن یک تخم‌مرغ چقدر زمان می‌برد که او باید تخم‌مرغ پز برقی داشته باشد یا سالاد درست کردن چقدر سخت است که او باید سالادساز داشته باشد یا مگر او در یک کافه کار می‌کند که باید وافل‌ساز داشته باشد (وافل همان نان پنجره‌هایی است که توی کافه‌ها سرو می‌شود). گاهی از انتخاب وسایل آشپزخانه‌اش شگفت‌زده می‌شود از الان به فکر این است که بیشترشان را رد کند چون فقط جایش را تنگ کرده‌اند.
نمی‌دانم شما چقدر اهل این زرق و برق‌ها هستید یا بهتر بگویم چقدر به وسایل لوکس آشپزخانه و خانه علاقه‌مندید و چقدر از آنها استفاده می‌کنید البته شک ندارم که در خانه بیشترتان حتماً وسیله برقی هست که تا به حال از آن استفاده نکرده‌اید. مثل یک ساندویچ‌ساز یا زودپز یا گوشتکوب برقی، سبزی خردکن، بخارشوی یا خمیرزن و خلاصه از این چیزها که برای‌مان یا نقش دکور دارند یا جای زیادی را در آشپزخانه‌مان اشغال کرده‌اند. این روزها هم که دیگر حسابی هواپز مد شده و کمتر کسی را دور و برمان می‌بینیم که به هواپز فکر نکند! یا همه هواپز دارند یا بالاخره به فکر خریدش هستند، وسیله‌ای که به پخت غذاهای سالم کمک می‌کند.
اما چقدر این وسایل را براساس نیازمان تهیه می‌کنیم و چقدر براساس اینکه چون همه این وسیله را دارند ما هم باید داشته باشیم یا همان چشم و هم‌چشمی که قبلاً خیلی واژه پرکاربردی بود. شاید هم تصور می‌کنیم خلاصه روزی می‌رسد که از این وسایل استفاده کنیم.
یوسف و همسرش چندین و چند تا از این وسایل لوکس بی‌مصرف توی آشپزخانه‌شان دارند، یوسف می‌گوید: «اولی‌اش همان سرخ‌کن‌ برقی بود، می‌گویم بود چون دقیقاً همین چند روز پیش برای همیشه از شرش خلاص شدیم. برای فروش گذاشتیم و بعد از سال‌ها بی‌مصرف بودن فروختیمش. گوشتکوب برقی و زودپز هم از آن وسایل برقی است که هیچ‌وقت از آنها استفاده نکردیم. خانمم می‌ترسد از زودپز استفاده کند و می‌گوید خطرناک است. گوشتکوب برقی هم از آن چیزهایی است که استفاده کردن ازش کلی دردسر دارد. البته رنده‌ برقی هم هست که باز همسرم معتقد است به کثیف کاری‌اش نمی‌ارزد و سریع خودش همه چیز را رنده می‌کند. من می‌پرسم پس فایده داشتن این وسایل چیست؟ البته که بخش زیادی از آنها توی جهیزیه‌اش بوده. حالا این روزها هم می‌خواهد هواپز بخرد می‌گویم اگر واقعاً استفاده می‌کنی بخر، وگرنه فقط یک چیز اضافه به وسایل آشپزخانه‌مان اضافه کرده‌ایم.»
 پایت را که توی آشپزخانه‌اش می‌گذاری، حس می‌کنی وارد یک فروشگاه لوازم خانگی مدرن و گرانقیمت شده‌ای. روی همه کابینت‌ها پر از وسایل لوکس برقی است که پشت هم قطار شده‌اند. قهوه‌ ساز، چای ‌ساز، مخلوط‌کن، آبمیوه‌گیری، آب‌ مرکبات‌گیری، سرخ‌کن، توستر، مخلوط‌‌کن، همزن برقی، پلوپز، آرام‌پز، زودپز، چرخ‌گوشت، غذاساز، ساندویچ ساز، میوه خشک‌کن، سبزی خردکن، ترازو برقی، خمیرزن، هواپز، تمپر قهوه.
 تازه اینها فقط وسایل آشپزخانه‌اش است وگرنه از آنهایی است که هم جاروبرقی روباتیک دارد و هم جاروبرقی شارژی، هم جارو برقی معمولی و همین طور بخارشوی. البته فرش‌شوی و مبل‌شوی هم دارد. چرخ خیاطی هم یک گوشه اتاق خوابش جا خوش کرده و شاید روزی روزگاری از آن استفاده شود.
نازنین صاحب همه این وسایل است: «راستش اینها را من و همسرم به مرور زمان خریدیم علاقه عجیبی به جمع‌آوری این وسایل پیدا کرده بودیم و از آنجا که سلیقه آدم عوض می‌شود این روزها دیگر حوصله بیشترشان را ندارم البته از برخی وسایل واقعاً استفاده می‌کنم اما یک تعدادی‌شان هم کاملاً بی‌مصرف‌اند و جاییم را تنگ کرده‌اند. آشپزخانه را هم که دیدی واقعاً جای زیادی ندارد و گاهی میان این همه وسایل خودم را هم گم می‌کنم. توصیه‌ام به همه این است که واقعاً وسایلی را بخرند که نیاز دارند.»
«زعفران ساب، همزن دستی، نوشیدنی ساز.» اینها را منیر همین چند روز پیش خریده. از آنهایی است که به قول خودش نمی‌تواند چیزی که دیگران دارند، نداشته باشد: «راستش خواهرشوهرهایم جوری هستند که دائم پز وسایلی را که دارند می‌دهند من هم همیشه یک چیزی می‌خرم که هیچ‌کس ندارد گاهی از دیدن وسایلی که خریده‌ام تعجب می‌کنند. مثلاً همین نوشیدنی سازم خیلی باعث تعجب‌شان شد. از اینکه وسایل برقی خانه‌ام کامل باشد لذت می‌برم. من از آنهایی نیستم که از وسایلم استفاده نکنم هر چه دارم مورد استفاده‌ام است، مثلاً ساندویچ ساز، سالاد ساز و سرخ‌کن همیشه مورد استفاده‌ام است. هواپز هم که خریدم و دائم استفاده می‌کنم، درست است مثلاً مزه سیب‌زمینی سرخ کرده یا مرغ مثل وقتی که سرخ‌شان می‌کنی نیست اما وسیله خوبی است من می‌گویم آنهایی که از این وسایل استفاده نمی‌کنند کار اشتباهی کرده‌اند نه من.»
سونیا غفوری، پژوهشگر اجتماعی؛ رفتارهایی مانند آنچه از آنها سخن رفت را نوعی مصرف‌گرایی مدرن می‌داند. اسباب و وسایل زیادی که در خانه هر ایرانی یافت می‌شود و در بهترین حالت طبقات کمد و کابینت آشپزخانه‌ها را پر کرده: «برای خرید برخی لوازم مدرن خانه گاهی از خیلی از هزینه‌های دیگر کسر شده است. این کالاها بیشتر برای اینکه در خانه باشند خریده می‌شوند نه اینکه واقعاً کاربردی دارند، نوعی چشم و هم‌چشمی، اگر دقت کنید در هر برهه‌ای از زمان یک کالای خاص حسابی بورس است یک مدت بخارشوی و سرخ‌کن خیلی روی بورس بودند زمانی جاروبرقی‌های روباتیک و الان هم هواپز یا همان سرخ‌کن بدون روغن. این وسایل نه تنها معمولاً مصرفی ندارند بلکه به مصرف‌گرایی هر چه بیشتر دامن می‌زنند. اگر هرکس دقت کند می‌بیند که در آشپزخانه‌اش با چند وسیله محدود می‌تواند همه کارهای پخت‌وپز را انجام دهد. همه ما همین الان چقدر کاسه و بشقاب استفاده نشده توی کابینت‌هایمان داریم. چند دست لیوان اضافه داریم که هرگز از آنها استفاده نمی‌کنیم. اینها همه مصرف‌گرایی است علاوه بر اینکه به اقتصاد خانواده لطمه می‌زند و چشم و هم‌چشمی را افزایش می‌دهد و یک نوع فرهنگ رقابتی ایجاد می‌کند. در کل برای محیط زیست در دراز مدت هم مضر است.»
این بار اگر خواستید از مد محصولات مدرن لوازم خانگی پیروی کنید یا خواستید یک وسیله جدید برای آشپزخانه‌تان بخرید از خودتان بپرسید که واقعاً چقدر به این وسیله نیاز دارید؟ آیا این وسیله بخشی از دکور آشپزخانه‌تان خواهد بود یا یک وسیله مفید و کاربردی.