در 3 سال اخیر خراسان‌رضوی بدترین شرایط خشکسالی در ۵۰ سال گذشته را تجربه کرده و این روند بیش از ۴۲۶ هزار نفر از جمعیت ۴۲ شهر این استان را با مشکل جدی تأمین آب آشامیدنی مواجه کرده است. در این میان مشهد مقدس که سالانه پذیرای میلیون‌ها زائر است با بیشترین تنش آبی مواجه شده است. در حال حاضر این کلانشهر برای رفع عطش شهروندانش نیاز به ۲۷۰ میلیون مترمکعب آب در سال دارد اما طی چند روز گذشته اعلام شده خروجی سدهای تأمین‌کننده آب مشهد به صفر رسیده است. آن‌طور که مسئولان شرکت آب‌وفاضلاب مشهد اعلام کرده‌اند اکنون از 4 سد «طُرُق، اَرداک، دوستی و کاردِه» که آب آشامیدنی این شهر را تأمین می‌کنند، 3 سد از مدار بهره‌برداری خارج شده است.
3 سد تأمین‌کننده آب مشهد از مدار خارج شد
حسین اسماعیلیان، مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب مشهد با اعلام اینکه 3 سد تأمین‌کننده آب این شهر از مدار بهره‌برداری خارج شده است، اظهار دشت: در حال حاضر از 4 سد «طرُق، اَرداک، دوستی و کاردِه»، 3 سد از مدار بهره‌برداری خارج شده و تنها از سد دوستی آب برداشت می‌شود.
 وی با اشاره به کاهش جدی بارندگی‌ها در مشهد اظهار داشت: پیش‌بینی‌های اول پاییز این بود که بارندگی‌های نرمالی داشته باشیم اما با وجود این پیش‌بینی، در پاییز تنها حدود ۱۸میلیمتر بارندگی در حوزه مشهد داشتیم و با گذشت یک ماه از زمستان هم متأسفانه اتفاق خاصی نیفتاده و در این مدت تنها ۵ میلیمتر بارندگی رخ داده است.
به گفته اسماعیلیان، بارندگی حوزه مشهد از ابتدای سال آبی جاری تاکنون حدود ۲۵میلیمتر بوده که در دوره بلندمدت این عدد حدود ۶۶ میلیمتر بوده است و کاهش بیش از ۶۰ درصدی میزان بارندگی را در سال آبی نسبت به دوره بلندمدت نشان می‌دهد.
اسماعیلیان افزود: کاهش جدی بارندگی‌ها در 3 سال متوالی باعث شده میزان ذخیره آب سدهای مشهد ۶۰ درصد کاهش داشته باشد، از این‌رو پیش‌بینی می‌شود حتی اگر در روزها و ماه‌های آینده بارندگی رخ دهد، همچنان تابستان سختی را به لحاظ تأمین آب این کلانشهر پیش‌رو داشته باشیم که در این شرایط سختی‌های تأمین آب 3 سال گذشته هم اضافه شده است و همان‌طور که در بحث اجرای طرح‌ها باید پروژه‌های ویژه‌تر، خاص‌تر و سخت‌تری را اجرا کنیم، باید در حوزه مدیریت مصرف هم اقدامات ویژه‌تری انجام دهیم.
انشعاب آب ادارات پرمصرف‌ قطع می‌شود
مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب مشهد خاطرنشان کرد: در راستای تصمیمات قرارگاه عملیاتی پایش آب مشهد، چندین محور در اولویت قرار گرفته و کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب انجام شده است. همچنین الزام برای کاهش ۲۰ درصدی مصرف آب ادارات اطلاع‌رسانی و اعلام شده انشعاب آب ادارات پرمصرف قطع خواهد شد. این اقدامات در 3 سال اخیر در شروع فصل تابستان و همزمان با اوج مصرف در دستور کار بود اما امسال به دلیل شرایط بحرانی، این کار را از فصل زمستان شروع کرده‌ایم.
وی ادامه داد: بسیاری از مشترکان که مصرف درستی دارند و صرفه‌جویی می‌کنند انتظار دارند با مشترکان بد‌مصرف برخورد شود، از این‌رو انشعابات عمومی متعلق به مجتمع‌های مسکونی که دارای استخر هستند و نیز انشعاب آب باغ‌ویلاهای داخل و اطراف شهر مشهد که مصرف نامتعارف دارند هم قطع خواهد شد.
مدیرعامل شرکت آب‌وفاضلاب مشهد با اشاره به پایش مصرف فضاهای عمومی مثل هتل‌ها و کارواش‌ها افزود: تمام این مکان‌ها به شکل دقیق پایش شده‌اند و مصرف بخش زیادی از آنها با اقداماتی نظیر نصب تجهیزات کاهنده مصرف متعادل شده است. اخطارهای لازم برای انشعاباتی که مصرف نامتعارف داشته‌اند هم صادر شده و در صورت ادامه این روند انشعاب آنها قطع خواهد شد.
وی با تأکید بر اینکه شرایط خشکسالی شدید‌ی در مشهد حاکم است، گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد این شرایط در اغلب شهرهای استان وجود دارد. البته هنوز نمی‌توان قاطعانه در این خصوص اظهارنظر کرد چراکه دو ماه از فصل زمستان و بهار را هم در پیش داریم و ممکن است بارندگی‌ها شرایط را تغییر دهد. در این راستا با همکاری شرکت آب منطقه‌ای استان و وزارت نیرو پروژه‌هایی برای کاهش کسری آب تعریف شده است که باید تا قبل از تابستان ۱۴۰۳ به بهره‌برداری برسد.
وی با بیان اینکه بارندگی‌هایی که در فصل جاری اتفاق افتاده عمدتاً بارندگی‌های غیرمؤثر بوده و آورده‌ای را برای منابع آبی مشهد در این چهار ماه نداشته است، تصریح کرد: توصیه و تأکیدمان به شهروندان این است که از همین حالا به موضوع خشکسالی در استان توجه کنند و بحث مدیریت مصرف آب را جدی بگیرند.
فشار روی سفره‌های زیرزمینی
ابراهیم طوسی، کارشناس آب‌وفاضلاب نیز در این خصوص اظهار داشت: خراسان‌رضوی دارای ۳۲ سد فعال است که در شهرستان‌های «تربت‌حیدریه، قوچان، مشهد، خواف، درگز، سبزوار، تایباد، تربت‌جام، چناران، سرخس، نیشابور، کلات و فریمان» قرار دارند.
وی با بیان اینکه متأسفانه میزان ورودی آب به بسیاری از سد‌های استان با کاهش ۷۰ درصدی روبه‌رو شده است، ادامه داد: برای تأمین آب شرب مردم مشهد طی تابستان سال ‌جاری حفر چاه‌های متعدد در دستور کار قرار گرفت، لذا بار تأمین آب بر دوش سفره‌های آب زیرزمینی افتاده است که این موضوع خود موجب بحران بیشتر در آینده خواهد شد.
 این کارشناس حوزه آب ادامه داد: سد‌های دوستی، طرق، کارده و ارداک به عنوان ۴ سد اصلی در تأمین آب شرب از آب‌های سطحی هستند که متأسفانه بنا بر اعلام سازمان آب منطقه‌ای خروجی آب در این سد‌ها به صفر رسیده است و عملاً این سد‌ها از دایره تأمین آب شرب مشهد خارج شده‌اند.
وی با بیان اینکه هم‌اکنون از مجموع ۳۷ دشت استان خراسان‌رضوی، نیمی در شرایط ممنوعه بحرانی قرار دارد، افزود: در حال حاضر ۱۸ شهر استان درگیر بحران شدید آب هستند و این در حالی است که در فصل زمستان قرار داریم و میزان مصرف آب به اندازه فصل تابستان نیست. متأسفانه میزان برداشت آب از تولید آب در طبیعت بیشتر است و این مهم منجر به ایجاد پدیده خطرناک نشست زمین و تهی شدن آبخوان‌ها از آب زیرزمینی شده است.

بــــرش

برای تأمین آب شرب مردم مشهد در طی تابستان سال جاری حفر چاه های متعدد در دستور کار قرار گرفت و لذا بار تأمین آب بر دوش سفره های آب زیر زمینی افتاده است.