از ابتدای سال‌ جاری تا پایان آذرماه امسال طی 9 ماه 43.5 درصد از کارورزان ثبت‌نام شده، توسط کارفرماهای بخش خصوصی جذب بازار کار شده‌اند که بر این اساس 55.7 درصد از کارفرماها از معافیت بیمه‌ای برخوردار می‌شوند. ارزیابی‌ها نشان می‌دهد در طرح کارورزی، فارغ‌التحصیلان دانشگاهی دولت سیزدهم نمره قبولی گرفته‌اند.
با توجه‌ به‌ آمار نسبتاً بالای‌ بیکاری‌ دانش‌آموختگان دانشگاهـــی‌ از یک‌‌ســـو و عدم انتفـــاع مناسب‌ بخش‌های‌ اقتصادی‌ کشور از ســرمایه‌گذاری‌های‌ انجام شــده در بخش‌ آموزش رســمی‌ برای‌ اعتلای‌ ســطح‌ دانش‌ و ارتقای فناوری‌های‌ مورد نیاز کشــور، بازنگری‌ مبتنی‌ بر آسیب‌شناسی‌ در سیاست‌ها و رویکردهای‌ آموزشی‌ چه‌ در سطح‌ آموزش و پرورش و چه‌ در مقاطع‌ مختلف‌ آموزش‌عالی‌ ضرورتی‌ اجتناب‌ناپذیر است‌، اما تا به‌ سرانجام رسیدن اصلاحات مورد اشاره و فائق‌ آمدن بر مشکلات موجود بازار کار، مستلزم مداخلات دولت‌ و اتخـاذ ترکیبی‌ از سیاست‌هـای‌ مختلف‌ و از آن جمله‌ سیاست‌های‌ حمایتی‌ کوتاه‌مدت مناسب‌ برای‌ شرایط‌ حال حاضــر اقتصــاد کشــور به‌ منظور تحرک‌بخشــی‌ به‌ فضــای‌ کســب‌‌وکار، ایجاد رونق‌ تولید و فراهم‌ کردن فرصــت‌های‌ شــغلی‌ برای‌ متقاضیان است‌. لذا به‌ عنوان یک‌ راه‌حل‌ کوتاه‌مدت در جبران نقص‌ سیستم‌ آموزشی‌ کشور بویژه در مقاطع‌ مختلف‌ آموزش‌عالی، در راستای‌ ایجاد تناسب‌ بین‌ دانش‌ نظری‌ فارغ‌التحصیلان دانشگاهی‌ با مهارت‌های‌ شغلی‌ و حرفه‌ای‌ آنها هنگام ورود به‌ بازار کار، ارائه‌ مهارت‌های‌ شغلی‌ و حرفه‌ای‌ در بدو اشتغال کارجویان جوان فارغ‌التحصیل‌ دانشگاهی‌ بدون اینکه‌ هزینه‌ای‌ به‌ کارفرما بابت‌ جبران نقص‌ مورد اشــاره تحمیل‌ شــود، ضــروری‌ به‌ نظر می‌رســد.  بخشــی‌ از این‌ مداخلات در قالب‌ اجرای‌ طرح‌ها و برنامه‌هایی‌ ذیل‌ سیاست‌های‌ فعال بازار کار از سوی‌ وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی‌ برای‌ ایجاد، توسعه‌ و پایداری‌ اشتغال در حال اجراست‌ که‌ از آن جمله‌ می‌توان به‌ «طرح کارورزی‌ دانش‌آموختگان دانشگاهی‌» در راستای‌ اجرای‌ آیین‌نامه‌ اجرایی‌ ماده‌٧١ قانون برنامه‌ ششم‌ توسعه‌ اقتصادی‌، اجتماعی‌ و فرهنگی‌ کشور و «معافیت‌ بیمه‌ کارفرمایی‌ مرتبط‌ با آن» و «طرح مشوق بیمه‌ کارفرمایی‌» به‌ عنوان طرحی‌ مستقل‌ از طرح کارورزی‌ اشاره کرد. تأثیرپذیری بازار کسب‌وکار، اثرات کارورزی در اشتغال به ‌کار دانش‌آموختگان، تغییرات فضای کسب‌وکار و شاخص‌های عمده حوزه کار و تولید و بسیاری مزایا و معایب مرتبط با این بخش، موضوعاتی است که در راستای اجرای طرح کارورزی فارغ‌التحصیلان دانشگاهی مطرح می‌شود.
توسعه خلق فرصت‌های شغلی، تسهیلگری در ورود کارجویان به بازار کار، اهمیت تربیت نیروی کار ماهر و تأثیرگذاری در روند بهبود فضای کسب‌وکار، موضوعاتی است که رویکرد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در قالب طرح‌هایی نظیر کارورزی، مشوق بیمه‌ای و یارانه دستمزد را نشان می‌دهد. این طرح‌ها در واقع تسهیل اشتغال کارجویان دانش‌آموخته و رشد شاخص‌های عمده بازار کار ‌را با استفاده از ظرفیت‌های حوزه کار بویژه مهارت‌آموزی هدف‌گذاری کرده است.

مزایای طرح کارورزی
به عبارتی طرح مستقل کارورزی یکی از طرح‌های سه‌گانه‌ای است که در راستای ارتقای مهارت فارغ‌التحصیلان دانشگاهی به‌ کار می‌رود. طرح کارورزی رشد مهارت‌های فنی دانش‌آموختگان و ایجاد بسترهای اشتغال، کاهش شکاف بین آموخته‌های دانشگاهی و مهارت‌های مورد نیاز بازار کار و در نهایت پیوند بین مهارت‌های دانشی و فنی را هدف گرفته است. مزایای پرشمار کارورزی در حوزه‌های مهارت‌افزایی، پیوند دانش و مهارت، تسهیل اشتغال پایدار، ایجاد روند کاهش بیکاری و رشد نرخ اشتغال، دلایل استمرار اجرای این طرح محسوب می‌شوند.
جامعه بیش از ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفری دانشجویان و تقاضای آنان برای ورود به بازار کار پس از دوران تحصیل و ظرفیت‌های آموزش مهارت در کنار یکدیگر، بستر شکل‌گیری فضای تربیتی نیروی کار ماهر و تأمین بازار کار از نظر کارجویان ماهر را فراهم و نیازهای اشاره شده در نهایت زمینه تقویت بازار کار از طریق کارورزی را ایجاد کرد.
براساس مفاد ماده 72 قانون برنامه ششم توسعه، به منظور ترغیب کارفرمایان و کارآفرینان بخش خصوصی و تعاونی به جذب نیروی کار جوان، چنانچه طی اجرای قانون برنامه ششم نسبت به جذب فارغ‌التحصیلان دانشگاهی با مدرک حداقل کارشناسی به صورت کارورزی اقدام کنند، از پرداخت سهم بیمه کارفرما برای مدت 2 سال از تاریخ شروع به کار معاف خواهند شد.
دوره کارورزی، دوره زمانی حداکثر 2 ساله‌ای است که طی آن کارورز به منظور کسب تجربه و ارتقای مهارت در کارگاه حضورخواهد داشت و حداکثر ۵ ماه از شروع این دوره زمانی به عنوان دوره مقدماتی کارورزی محسوب می‌شود. طی این دوره توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی تحت پوشش بیمه مسئولیت و حادثه قرار گرفته و پس از پایان این دوره یک مرحله کمک‌هزینه کارورزی دریافت کرده و در دوره فوق مشمول قوانین کار و تأمین اجتماعی نخواهد بود.
با توجه به سهم بالای دانش‌آموختگان از کارجویان و انتظار آنان برای فعالیت در مشاغل مرتبط، اشتغال به‌ کار آنها در مشاغل غیرهمسطح با تحصیلات با چالش‌هایی همراه است. کارورزی اما به ‌واسطه ایجاد مهارت، زمینه فعالیت دانش‌آموختگان را متناسب با رشته و میزان تحصیلات فراهم می‌کند.
طبق آمارهای مرتبط با آموزش مهارت، فارغ‌التحصیلان حدود ۴۰ درصد متقاضیان مهارت‌آموزی را شامل شده و بخش قابل‌توجهی از آنان پس از گذراندن دوره‌های مربوطه جذب مراکز تولیدی می‌شوند.

روایت تازه‌ترین داده‌ها از طرح کارورزی
جدیدترین داده‌های مرکز آمار و اطلاعات وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ابتدای امسال تا ابتدای دی‌ماه سال ۱۴۰۲ حاکی از ثبت‌نام بالغ بر ۱۶۰هزار نفر و جذب ۶۸ هزار و ۸۸۸ نفر از واجدان شرایط توسط کارگاه‌های متقاضی و اجراکننده طرح است. تاکنون ۲۲هزار و ۱۱۰ کارفرما در کارگاه‌ها با استقبال از طرح مذکور، نیروی کار دانش‌آموخته را جذب کرده و به‌ کار گرفته‌اند. همچنین ۱۲هزار و ۳۳۵ واحد کارگاهی از معافیت بیمه‌ای ناشی از مشارکت در طرح کارورزی استفاده کرده‌اند. بر این اساس بیشترین داوطلب طرح کارورزی تا ابتدای فصل زمستان سال‌ جاری در استان‌های فارس، خوزستان و لرستان به ثبت رسیده است. استان فارس با بیش از ۱۶هزار و ۳۹۲ داوطلب، بالاترین آمار ثبت شده مربوط به این طرح را در اختیار دارد. همچنین بالاترین تعداد اشتغال از طریق طرح مذکور در استان‌های فارس، خوزستان و اردبیل به ثبت رسیده است که ۸۵۳۴ مورد آن به استان فارس اختصاص دارد.
استان‌های فارس، اصفهان و خراسان‌رضوی به ترتیب بیشترین میزان واحد کارگاهی پذیرنده در حوزه کارجویان دانش‌آموخته در قالب طرح کارورزی را به خود اختصاص داده‌اند. در این ارتباط ۲۵۶۲ کارگاه در فارس، ۱۷۷۳مورد در اصفهان و ۱۶۹۴ کارگاه نیز در خراسان‌رضوی جذب و کارآموزی فارغ‌التحصیلان را برعهده‌ داشته‌اند.

برش

جزئیات شرایط دوره کارورزی
دانش‌آموختگان در ابتدا باید مراحل پیش‌ثبت‌نام، تکمیل ثبت‌نام و تأیید نهایی اطلاعات، انتظار انتخاب شدن توسط پذیرنده و تعیین تاریخ مصاحبه، بررسی پیشنهاد پذیرنده، ثبت پذیرش پیشنهاد واحد پذیرنده و ثبت مشخصات بانکی در سامانه را بگذرانند. در صورت موافقت با پیشنهاد واحد، مراجعه به بنگاه برای امضای پیش‌قرارداد، انتظار تا زمان بررسی کارشناسی پیش‌قرارداد، خریداری کارت اعتباری و ثبت مشخصات آن با تأیید نهایی و شروع دوره مقدماتی کارورزی، این افراد امکان حضور در دوره کارورزی را دارند. سامانه کارورزی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به نشانی «karvarzi.mcls.gov.ir» بستری است که فارغ‌التحصیلان و کارفرمایان برای بهره‌مندی از مزیت‌های دوره کارورزی و معافیت بیمه‌ای امکان مراجعه به آن را دارند.