نقض حریم شخصی در آرایشگاه‌های زنانه و شبکه‌های مجازی
چهره‌دزدی
ترانه بنی‌یعقوب
خبرنگار
-دوست ندارم از صورتم عکس بگیری و در صفحه‌ات بگذاری.
-آخه اگه عکس نگیرم، کارم آن قدرت همیشگی رو ندارد و صورتت هم به اندازه کافی خوب در نمیاد. وقتی عکس می‌گذارم با حوصله و دقت بیشتری هم کار می‌کنم.
این حرف‌ها بین دو زن در آرایشگاه زنانه رد و بدل می‌شود. مشتری برای آرایش صورتش آمده و آرایشگر اصرار دارد عکس قبل و بعد از آرایش او را در صفحه اینستاگرام آرایشگاهش منتشر کند. مشتری به‌وضوح تمایلی به این کار ندارد، اینکه در صفحه‌ای غریبه فالوورهای خانم آرایشگر عکس قبل از آرایش و بعد از آرایش صورتش را ببینند. اصلا آنها که هستند؟ بدنش از ترس منقبض می‌شود، اما از آن طرف خانم آرایشگر هم تهدیدش کرده اگر نگذارد از چهره‌اش عکس بگیرد و منتشر کند آن طور که باید برایش انرژی نمی‌گذارد، آخر امروز عقدکنان تنها برادرش است و او دوست دارد بی‌عیب و نقص به نظر برسد. خلاصه که خانم رضایت می‌دهد و عکس او در این صفحه ناشناس منتشر می‌شود. آن‌سوتر آرایشگر از بقیه مشتری‌ها هم چنین تقاضایی دارد از آنهایی که موهایشان را رنگ کرده‌اند تا آنهایی که برای کوتاهی مو آمده‌اند.
این روزها شاید درباره حفظ حریم شخصی شنیده باشید و اینکه لو رفتن اطلاعات شخصی‌تان ممکن است چه تبعاتی داشته باشد. همچنین انتشار تصویری از صورت‌تان در صفحه‌های پر از فالوور ناشناس هم درست به همان اندازه می‌تواند پرمخاطره باشد، اما خیلی‌ها تبعات آن را نمی‌دانند یا توی رودربایستی یا برای راه افتادن کارشان نسبت به آن بی‌توجه هستند.
راه دور نرویم، همین لو رفتن چهره مشتری‌ها در آرایشگاه‌های زنانه موجب شد تا پلیس استان بوشهر در آذرماه امسال با ۲۷ نفر از آرایشگرانی که تصاویر خصوصی مراجعان را منتشر می‌کردند، برخورد قانونی کند. پلیس بوشهر در این باره به رسانه‌ها گفت:« این بانوان آرایشگر پس از ارائه خدمات به مشتریان و به بهانه‌های مختلف از آنان تصویربرداری کرده و سپس در صفحات اینستاگرامی خود منتشر می‌کردند. هدف این افراد افزایش تعداد دنبال‌کننده در فضای مجازی، بالا بردن میزان مراجعه مشتریان و کسب درآمد است و حتی در مواردی بدون اطلاع یا رضایت مشتریان این کار را انجام داده‌اند.»
زهرا از آنهایی است که انتشار تصویرش در اینستاگرام یک آرایشگاه حسابی برایش دردسرساز شد:«خانم آرایشگر قول داد عکس‌ها را جایی منتشر نمی‌کند و برای آلبوم شخصی خودش می‌خواهد و صرفاً مشتریان خانم توی سالن این عکس‌ها را می‌بینند، من هم رضایت دادم و گفتم اشکالی ندارد، عکس بگیر. چند روز گذشت تا دیدم برادرم تماس گرفت و گفت، عکس قبل و بعد از آرایش صورتت در اینستاگرام منتشر شده، این چه کاری بود کردی و کلی سرزنش. هرچه انکار کردم فایده‌ای نداشت وقتی تصویرم همه جا منتشر شده بود؛ وحشتناک بود هر جا را باز می‌کردم خودم را می‌دیدم. دوست و فامیل و آشنا زنگ می‌زدند که توی اینستاگرام دیدیمت؛ حالا راستش را بگو چقدر گرفتی؟ حتی برخی زنگ می‌زدند که برای این آرایشگاه کار یا تبلیغ می‌کنی؟ می‌گفتم چه تبلیغی، چه قراردادی؟ خلاصه اینکه کارم به شکایت از آن خانم کشید و مدت‌ها رفتیم و آمدیم، اما چه فایده آبرو و حیثیتم حسابی رفت. تازه خیلی‌ها گفتند حتما شکایتت را ثبت کن تا از چهره‌ات سوءاستفاده و کلاهبرداری نشود؛ یعنی انتشار تصویر، چنین بدبختی‌هایی دارد که آدم فکرش را هم نمی‌کند.»
مریم هم با آرایشگرانی که بدون رضایت مشتری‌شان تصویر چهره آنها را منتشر می‌کنند، مواجه شده:«حتی آنهایی که اجازه هم می‌دهند، اشتباه می‌کنند و نمی‌دانند که با همین تصویرها در فضای مجازی کلاهبرداران و سارقان می‌توانند کارت‌های جعلی درست کرده و کلاهبرداری کنند؛ بماند که آبرو و حیثیت آدم‌ها و حریم شخصی‌شان می‌رود. شاید من نخواهم کسی بفهد برای مثال برای میکروابرو به یک آرایشگاه مراجعه کرده‌ام، آدم دلش می‌خواهد بعضی کارها را فقط خودش بداند نه همه عالم و آدم.»
بسیاری از آرایشگاه‌های زنانه که این روزها معمولاً یک صفحه اینستاگرام هم دارند خیلی راحت تصویر آدم‌ها را منتشر می‌کنند، چندی پیش یکی از این صفحات از معلولانی که از حالت چهره‌شان مشخص بود مشکلی دارند، تصاویر قبل و بعد از آرایش منتشر می‌کرد همچنین از برخی کسانی که دچار سوختگی شده‌اند هم در تعدادی از این آرایشگاه‌ها تصویر قبل و بعد از آرایش‌شان منتشر شد. این عکس‌ها بجز نقض حریم شخصی این افراد، کرامت انسانی آنها را نیز زیر سؤال می‌برد؛ عکس‌هایی که بارها در این شبکه‌ها دستبهدست و جابه‌جا می‌شود.
اما به نظر می‌رسد، هنوز خیلی‌ها نسبت به پخش تصاویرشان در شبکه‌های مجازی چندان حساس و هوشمند نیستند. مثلاً همین چند وقت پیش در شبکه اجتماعی توئیتر (ایکس) چالش انتشار عکس کارت ملی برگزار شد، چرا که خیلی‌ها معتقدند تصویر چهره افراد در کارت ملی‌شان چندان شبیه خودشان نیست، بنابراین افراد عکس خودشان و عکس کارت ملی‌شان را منتشر می‌کردند و با خنده و شوخی درباره این ماجرا جوک می‌ساختند، غافل از اینکه با این کار مهم‌ترین اطلاعات هویتی‌شان را لو می‌دهند. برخی در این کار چنین بی‌محابا عمل می‌کردند که همه اطلاعات کارت‌شان را منتشر می‌کردند؛ یعنی عکس کامل از کارت ملی‌شان را در یک شبکه اجتماعی به اشتراک می‌گذاشتند. تازه یک عده هم سایرین را تشویق می‌کردند با تبلیغ زیاد، انتشار عکس کارت ملی را عادی‌سازی کنند؛ معلوم نیست با چه هدف و انگیزه‌ای.
یکی از کاربران این شبکه نوشت: « فرض کنیم هیچ قصد و غرضی نیست، ولی آدم عاقل چرا باید مشخصات شخصی و مهم‌ترین عکس کارت شناسایی‌اش را در توئیتر منتشر کند؟ منتشر کردن عکس هیچ فرقی با انتشار کد ملی ندارد و مطمئناً این عکس هر چند به ظاهر بی‌فایده به نظر می‌رسد، اما حتماً جایی ذخیره می‌شود و معلوم نیست چه کلاهبرداری‌هایی از آنها می‌شود. اگر یک روز دیدید توسط پلیس بین‌الملل هم دستگیر شدید تعجب نکنید.»
نازیلا اعرابی، وکیل دادگستری در این باره می گوید:« یکی از جرایم شایع این روزها در دادسراها و محاکم کیفری، سوءاستفاده از فیلم و عکس‌های خصوصی و خانوادگی دیگران و اخاذی از آنهاست که اتفاقاً از بین پرونده‌های رایج، خانم‌هایی هستند که به آرایشگاه رفته‌اند و بدون اجازه عکس و فیلم‌شان منتشر شده و داستان‌های عجیبی درست کرده است. در مواقعی حتی همسر فرد از زنش به همین خاطر جدا شده، یا آبروی فرد رفته یا از تصویر فرد در جاهایی غیر از پیج‌های مورد نظر سوءاستفاده شده و از آنجا که انتشار فیلم و تصاویر خصوصی دیگران، بدون رضایت آنها در اکثر مواقع موجب هتک حرمت افراد و بردن آبرو است، قانونگذار هم این عمل را جرم دانسته و برای آن مجازات تعیین کرده است تا هم از قربانیان جرم انتشار فیلم‌ها و عکس‌های خصوصی دیگران حمایت کند و هم تا اندازه‌ای با ترساندن بزهکاران از وقوع آن در جامعه جلوگیری کند. ما همیشه توصیه‌ای که به افراد می‌کنیم این است، اطلاعات شخصی و از جمله تصویرشان را بدون دلیل در صفحاتی که نمی‌شناسند یا صفحاتی که خصوصی نیستند منتشر نکنند یا تصویر کارت ملی‌شان را با دیگران به اشتراک نگذارند چون پیامد این کارها بسیار خطرناک است. قراردادن اطلاعات شخصی‌تان در شبکه‌های مجازی اشتباه است و بعضی از مردم بدون اینکه روحتان خبر داشته باشد این اطلاعات را آرشیو می‌کنند تا در صورت لزوم یا با ساختن حساب‌های کاربری جعلی با شماره و مشخصات شما کلاهبرداری کنند. مجرمان سایبری نیاز به اطلاعات شخصی اندکی دارند تا از طریق آن به محل کار، منزل یا حتی به نزدیکان‌تان آسیب بزنند. بنابراین در انتشار چهره و اطلاعات شخصی‌تان حسابی دقیق باشید.»
مجازات جرم انتشار فیلم و عکس دیگران هم حبس از 91 روز تا 2 سال یا جزای نقدی از 5 میلیون تا 40 میلیون ریال، یا هر دو مجازات (حبس و جزای نقدی) است.
دفعه دیگر اگر به مکانی رفتید که کسی خواست با اجبار از شما عکس بگیرد یا حتی تهدیدتان کرد که اگر نگذارید تصویرتان منتشر شود کارتان را درست انجام نمی‌دهد، اعتراض کنید و بدانید شاید یک بار غفلت و اعتراض نکردن بعداً عواقب خیلی بدتری داشته باشد.
بــــرش
بسیاری از آرایشگاه‌های زنانه که این روزها معمولاً یک صفحه اینستاگرام هم دارند، خیلی راحت تصویر افراد را منتشر می‌کنند. چندی پیش یکی از این صفحات از معلولانی که از حالت چهره‌شان مشخص بود مشکلی دارند، تصاویر قبل و بعد از آرایش منتشر می‌کرد؛ همچنین برخی از بیماران سوخته هم در تعدادی از این آرایشگاه‌ها تصویر قبل و بعد از آرایش‌شان منتشر شد. این عکس‌ها بجز نقض حریم شخصی این افراد، کرامت انسانی‌شان را نیز زیر سؤال می‌برد؛ عکس‌هایی که بارها در این شبکه‌ها دستبهدست و جابه‌جا می‌شود.
