ارتباط مؤثر با دانش‌آموزان نسل زد و نسل آلفا، ضرورتی برای ارتقای مسئولیت‌پذیری
زهرا علی اکبری
کارشناس آموزش
نسل زد (بین اواسط دهه ۱۹۹۰ و اوایل دهه ۲۰۱۰) و نسل آلفا (اواسط دهه ۲۰۱۰)، بومیان دیجیتالی هستند که در دنیایی شبکه‌ای و سرشار از دسترسی‌های اطلاعاتی متولد شده‌اند.
هر دو نسل در فناوری اطلاعات و ارتباطات مهارت بالایی دارند و از گوشی‌های هوشمند و پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی به‌عنوان ابزارهای ارتباطی اولیه استفاده می‌کنند.
نسل زد و نسل آلفا یادگیرندگان بصری هستند و محتواهای بصری مانند گراف، ویدیو، تصویر و…، به درک بهتر آنها از موضوعات جدید کمک می‌کند.آنها برای ارتباطات اصیل و شفاف ارزش قائل هستند و تعاملات واقعی را نسبت به ارتباطات سنتی ترجیح می‌دهند. کسب تجربیات متناسب با علایق و نیازهای فردی برای این نسل جذاب است.
البته نسل Z و نسل آلفا دو گروه نسلی مجزا هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. به‌عنوان مثال، نسل Z رشد سریع پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی را تجربه کرد، در حالی که نسل آلفا در دوره‌ای از فناوری‌های پیشرفته‌تر رشد کرده است و هوش مصنوعی و دستیارهای دیجیتال، بخش جدایی‌ناپذیر زندگی آن‌هاست.
نسل Z ترکیبی از روش‌های یادگیری سنتی و دیجیتالی را در طول تحصیل خود و تحصیل در خانه را در طول همه‌گیری کووید-۱۹ تجربه کرد. نسل آلفا نیز به پلتفرم‌های یادگیری دیجیتالی و آنلاین عادت کرده است و فناوری نقش مهم‌تری در آموزش آنها از سنین بسیار پایین بازی می‌کند.توجه به این نکته مهم است که از آنجایی که نسل آلفا هنوز بسیار جوان است، برخی از ویژگی‌های آنها هنوز در حال ظهور و تکامل است. در آینده، محققان و کارشناسان درک بهتری از ویژگی‌های متمایز که این نسل را تعریف می‌کنند، به دست خواهند آورد.
نسل‌های بومی دیجیتال از ما انتظار ندارند که همه چیز را درباره سبک زندگی آنها بدانیم و فرهنگ آنها را بپذیریم. آنها صرفاً به‌دنبال درک و احترام هستند و اگر در رفتار و کردار، صریح و شفاف نباشیم، به سرعت تشخیص می‌دهند.آموزش می‌تواند معلم محور(سنتی)، برنامه درسی هدفمند (با تمرکز غالب بر آزمون سراسری) یا دانش‌آموزمحور (پاسخگو به سبک‌ها و نیازهای یادگیری) باشد.برقراری ارتباط با این نسل‌ها به چیزی بیش از محتوای خوب و فناوری جدید نیاز دارد و آن، تعامل و مشارکت است. هرچه بیشتر محیطی را ایجاد کنیم که با دانش، کاربرد و انگیزه‌بخشی درگیر شود، به یادگیری آنها کمک بیشتری خواهیم کرد.برنامه درسی باید شامل درس‌هایی باشد که از مهارت‌های تفکر انتقادی پشتیبانی می‌کند و به دانش‌آموزان آموزش می‌دهد که چگونه انبوه اطلاعات را مرتب کنند و تعیین کنند که چه چیزی ارزشمند است.هیچ رویکرد یکسانی برای تربیت کودکان وجود ندارد، اما این استراتژی‌های کلی، می‌تواند برای تربیت فرزندان نسل زد و آلفا مؤثر باشد:
1. ارتباطات و تعاملات سازنده
کودکان و نوجوانان را تشویق کنید تا افکار و احساسات خود را آشکارا بیان کنند و فعالانه به آنها گوش دهید. این امر به آنها کمک می‌کند تا احساس کنند شنیده و درک می‌شوند و البته اعتماد و احترام متقابل را تقویت می‌کند. به‌عنوان یک معلم یا والدین، اجازه دهید کودک یا نوجوان احساس کند اشکالی ندارد که احساسات خود را به اشتراک بگذارد و به خاطر صادق بودن با شما تنبیه نمی‌شود.
۲. تقویت استقلال و اتکا به نفس
به آنان مهارت‌هایی را که برای مستقل بودن و متکی بودن به خود نیاز دارند، آموزش دهید. آنها را تشویق کنید که مسئولیت‌ها را برعهده گرفته و خودشان تصمیم بگیرند. راه دیگر برای تقویت استقلال این است که به کودکان و نوجوانان این آزادی را بدهید که در یک محیط ساختاریافته کاوش و انتخاب کنند. این تجربه به آنها کمک می‌کند تا استقلال و مسئولیت‌پذیری‌شان را توسعه دهند.
۳. آموزش استفاده از فناوری و شناسایی اخبار و اطلاعات جعلی
از آنجایی که فناوری نقش مهمی در زندگی نسل زد و آلفا ایفا می‌کند، آموزش استفاده ایمن و مناسب از فناوری و رسانه‌ها به آنها بسیار مهم است. به آنها بیاموزید که مراقب اخبار جعلی باشند. توضیح دهید که چگونه آنها را شناسایی و از اشتراک‌گذاری برای جلوگیری از گمراه کردن دیگران در فضای آنلاین خودداری کنند.
۴. فراهم کردن فرصت‌هایی برای آگاهی فرهنگی و تجارب اجتماعی
کودکان و نوجوانان را تشویق کنید تا درباره فرهنگ‌ها، دیدگاه‌ها و مسائل اجتماعی مختلف بیاموزند. این امر به آنها کمک می‌کند تا افراد همدل‌تر و درک‌کننده‌تری شوند. این کار را با داشتن یک الگوی مثبت برای رفتار با مهربانی و همدلی انجام دهید چرا که بچه‌ها با مثال بهتر یاد می‌گیرند.