گفت‌و‌گوی «ایران» با مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران
یاورشهرها می‌تواند نقطه پایان اعتیاد و بی‌خانمانی باشد
مهسا قوی قلب
خبرنگار
نهادها و سازمان‌های مختلف دولتی و غیردولتی سعی دارند با متدهای جدید و برنامه‌ریزی، از آمار معتادان به مواد مخدر سنتی و صنعتی بکاهند. در حال حاضر، شهرداری تهران در کنار نهادهای مرتبط با کاهش آسیب‌های اجتماعی ناشی از اعتیاد، مراکزی را راه‌اندازی کرده است. ۹ مرکز تحت عنوان «یاور شهر» ایجاد شده است تا در زمینه درمان اعتیاد، به افرادی که در این حوزه نیاز به خدمات‌رسانی دارند، تسهیلات ارائه دهد. یاورشهر قرار است جایی باشد برای شروعی نو و بازگشت دوباره به زندگی کسانی که به خاطر اعتیاد، به مرحله‌ای می‌رسند که بی‌خانمان، مستأصل، درمانده و بی‌یاور و تنها می‌شوند.
افرادی که در این مراکز پذیرش می‌شوند، 9 مرحله را برای بازگشت به خانواده و جامعه طی می‌کنند که شامل سم‌زدایی، بازیابی هویت، سلامت جسمانی، معنویت‌‌افزایی، مهارت‌آموزی، حرفه آموزی تخصصی، اشتغال درآمدزا، حمایت از خانواده و صیانت پس از خروج است.
ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر در شهرداری تهران به ۷۵۰۰ نفر می‌رسد
احمد احمدی صدر، مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، به «ایران» می‌گوید: با اجرای فاز نخست ساماندهی در یاورشهر 9، تا پایان امسال شاهد کاهش چشمگیر حضور معتادان متجاهر در معابر شهری خواهیم بود.او می‌گوید: هر معتادی که در جامعه هست از ما و مانند خانواده ماست؛ از این‌رو با همه توان سعی داریم که این افراد را پس از درمان به آغوش جامعه و خانواده بازگردانیم. برای رسیدن به این امر مهم، برنامه 9 گانه‌ای داریم که در آن حرفه آموزی هم گنجانده شده است. هدف‌گذاری مجموعه شهرداری این است که درصد بالایی که پذیرش می‌شوند، بعد از خروج، بازگشت دوباره نداشته باشند و برای همیشه پاک بمانند.
احمدی صدر درخصوص گام‌های پیش‌بینی شده در برنامه 9 گانه یاور شهر توضیح می‌دهد: سم‌زدایی، هویت بخشی، سلامت جسمانی، معنویت درمانی، حرفه آموزی ابتدایی، صیانت خانواده، حرفه آموزی تخصصی و ورود به بازار کار، باز اجتماعی شدن آنها و صیانت بعد از خروج، 9 مرحله‌ای است که برای همه افرادی که وارد مراکز می‌شوند پیگیری می‌شود. هرچند مسأله‌ای که در این موضوع مهم است و باید به آن توجه شود این است که یک نهاد به تنهایی نمی‌تواند در حل مشکلات مربوط به معتادان متجاهر موفق باشد بلکه همه نهادها و سازمان‌های مرتبط از جمله صداوسیما در زمینه فرهنگ‌سازی در این حوزه باید یاریگر هم باشند تا بتوان گام‌های مؤثری را در این عرصه برداشت.مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران، درباره روند تکمیل یاور شهر 9 می‌گوید: فاز دوم یاورشهر ۹، با ظرفیت ۲۵۰۰ نفر، مراحل پایانی را طی می‌کند و بزودی به بهره‌برداری می‌رسد. به این ترتیب ظرفیت نگهداری معتادان متجاهر در شهرداری تهران به ۷۵۰۰ نفر خواهد رسید.
افزایش قابل توجه آمار ترک بی‌بازگشت
احمدی صدر با اشاره به اینکه یاورشهر قرار است یاری‌کننده معتادان متجاهر باشد، ادامه می‌دهد: مراکز یاورشهر رویکرد تربیتی، آموزشی و درمانی دارد تا بتوانیم درصد کسانی را که به سمت مواد برنمی‌گردند در حد قابل توجهی افزایش دهیم. می‌توان گفت بازگشت این افراد به جامعه در یک سال گذشته بالای ۳۰ درصد بوده است که نرخی قابل ذکر است. در گذشته خیلی از این افراد به محض خروج از مراکز نگهداری بار دیگر به سمت اعتیاد می‌رفتند، اما ظرف یک سال گذشته شاهدیم که آمار بالایی از افرادی که در این مراکز ترک کرده و از آن خارج شده‌اند، حدود یک سال است به سمت اعتیاد نرفته‌اند.
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران توضیح می‌دهد: شرایطی فراهم شده تا افراد پس از طی کردن سیر درمان، به‌صورت ۱۵ نفری بتوانند در یک سری مراکز به‌صورت جمعی زندگی کنند تا بازگشت مطمئن‌تری به جامعه داشته باشند، چرا که برخی پس از ترک هم توسط خانواده پذیرفته نمی‌شوند و جایی برای رفتن ندارند. در میان همه مشکلات موجود در این حوزه، یکی از ارکان مهم برای بازگشت، خانواده معتاد است، بنابراین دستگاه‌های حمایتی باید برای حمایت از خانواده این افراد نیز ورود جدی داشته باشند.
ضرورت ایجاد زمینه برای جذب معتادان بهبود یافته در کارخانه‌ها و کارگاه‌ها
شکی نیست که برای افزایش اشتغال معتادان بهبود یافته و افزایش امید به زندگی در آنها باید فرهنگ‌سازی درستی شکل بگیرد. صدر با تأیید این موضوع می‌گوید: در حال حاضر با کارخانه‌ای صحبت کرده‌ایم و قرار شده 200 نفر از این افراد با حداقل حقوق وزارت کار و بیشتر، در آن مشغول به کار شوند. ضمانت این افراد را هم برعهده گرفته‌ایم. در این عرصه فعالیت‌های خود را گسترده‌تر می‌کنیم تا بتوانیم با اشتغالزایی، درصد بازگشت این افراد به مصرف مواد و اعتیاد دوباره را تا حد زیادی کاهش دهیم. لازم است کارخانه‌ها و کارگاه‌های بیشتری که نیازمند نیرو هستند از افرادی که اعتیاد را ترک کرده‌اند و به جامعه بازگشته‌اند، استفاده کنند.
با ورود جدی شهرداری، فوتی بی‌خانمان بر اثر سرما نداریم
مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران می‌گوید: تا پنج سال پیش در شب‌های سرد زمستان، حدود ۳۰ الی ۴۰ فوتی در خیابان‌ها داشتیم، اما حالا تقریباً دو سال است که با ورود جدی شهرداری تهران در سطح خیابان‌ها، از میان افراد بی‌خانمان فوتی نداشتیم. البته تعداد گشت‌های حامی شهر برای بی‌خانمان‌ها افزایش پیدا کرده و ناوگان آنها نیز نوسازی شده است. گفتنی است در ماه‌های سرد سال، بخصوص در اوج سرما، گشت‌ها در سه شیفت در تهران کار می‌کنند.
متوسط هزینه نگهداری هر فرد، 200هزار تومان است
این مقام مسئول شهری درباره تأمین اعتبارات و کم‌لطفی برخی از سازمان‌های مربوطه اظهار می‌دارد: ما در روند ارائه سرویس به افراد، کمکی از دستگاه‌های مسئول مانند ستاد مبارزه با مواد مخدر که مکلف به تأمین هزینه نگهداری معتادان متجاهر است، دریافت نکردیم در حالی که ایشان موظف به پرداخت پول بودند. با این همه، در اوج مشکلات اقتصادی حتی یک ساعت خدمات‌رسانی در مراکز را تعطیل نکردیم. در حال حاضر، فاز دوم یاورشهر ۹ مراحل پایانی را طی می‌کند.مدیرعامل سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران درباره هزینه روزانه خدمات گیرندگان توضیح می‌دهد: هزینه هر روز نگهداری از معتادان متجاهر از 120 هزار تومان شروع می‌شود. روزانه برای بانوان هم معادل 280 هزار تومان هزینه می‌شود. متوسط هزینه برای افراد زخم باز، روزانه 350 هزار تومان است. برخی مراقبت‌های سی‌سی‌یو و آی سی یو هم دارند. افراد مبتلا به هپاتیت هم هزینه‌های بالایی دارند. به طور متوسط هزینه برای همه افراد در روز رقمی بین 180 تا 200 هزار تومان است.
الگوی 9گانه فقط در ایران اجرا می‌شود
احمدی صدر در پاسخ به این سؤال که آیا روش‌های نگهداری و درمان معتادان متجاهر در دنیا به همین شکل است یا خیر؟ پاسخ می‌دهد: بدون شک الگویی که ما پیاده‌سازی کردیم جهانی می‌شود. حتی در کشورهای اروپایی فقط سم‌زدایی انجام می‌شود و پس از آن فرد را رها می‌کنند. با بررسی مراکز کشورهای مختلف متوجه شدیم که هیچ مرکزی در هیچ کجای دنیا الگوی 9 گانه درمانی، آموزشی و تربیتی برای معتادان ندارد و نهایت دو تا سه گام را پیاده‌سازی کرده‌اند. این در حالی است که ما 9 گامی را که به انجام می‌رسانیم، متعالی و مترقی می‌دانیم و نتایج خوبی را هم به دست می‌آوریم.
وی می‌گوید: امیدواریم با اجرای ۹ گام تعیین شده در مراکز و همچنین استفاده از تجاربی که در دو سال گذشته در حوزه آسیب‌های اجتماعی به دست آورده‌ایم، شاهد کاهش آمار معتادان متجاهر پایتخت باشیم. البته کار ما در اینجا به پایان نمی‌رسد و قرار است تا پایان سال در حوزه ساماندهی کودکان کار و خیابان و معتادان متجاهر شاهد اتفاقات بسیار خوبی باشیم.
ایجاد ظرفیت برای
ساماندهی 5 هزار معتاد متجاهر در 9 یاورشهر
9 مرکز یاورشهر، به منظور ساماندهی و ارائه خدمات به معتادان دارای زخم باز، معتادان بالای 60 سال، کودکان کمتر از 18 سال و زنان معتاد راه‌اندازی شده است. از این تعداد 3 مرکز در سال 1400 و 6 مرکز در سال 1401 فعالیت خود را آغاز کرده‌اند. نخستین مرکز یاور شهر برای پذیرش و درمان معتادان متجاهر منع پذیرشی بالای 65 سال با ظرفیت 600 نفر راه‌اندازی شد. یاور شهر 2، با هدف مددرسانی به افراد منع پذیرش زیر 18 سال در سال 1400 با ظرفیت 150 نفر راه‌اندازی شد. یاور شهر 3، با هدف مددرسانی به بیماران با زخم باز، معتادان مبتلا به بیماری‌های عفونی و بیماری‌های خاص در سال 1400 با ظرفیت 200 نفر راه‌اندازی شد. پس از آن، یاور شهر 4، با هدف مددرسانی به معتادان متجاهر ماده 16 در سال 1401 با ظرفیت 1500 نفر به بهره‌برداری رسید. یاور شهر 5، برای پذیرش و درمان معتادان متجاهر زن در سال گذشته با ظرفیت 200 نفر راه‌اندازی شد. یاور شهر 6، مرکزی برای پذیرش و درمان معتادان متجاهر ماده 16 است که در سال گذشته با ظرفیت 1000 نفر شروع به‌کار کرد. یاور شهر 7، در سال 1401 با ظرفیت 100 نفر ویژه معتادان متجاهر منع پذیرش و دارای معلولیت جسمی، حرکتی و ذهنی راه‌اندازی شد. یاور شهر 8، مرکز پذیرش و درمان معتادان متجاهر خانم منع پذیرش معلول و دارای اختلال اعصاب و روان با ظرفیت 200 نفر در سال 1401 راه‌اندازی شد. یاور شهر 9، برای پذیرش و درمان معتادان متجاهر ماده 16 در سال 1401 با ظرفیت 1550 نفر شروع به‌کار کرد که تکمیل آن ادامه دارد. گفتنی است، شهرداری تهران ظرفیت ساماندهی 5 هزار معتاد متجاهر (مصرف‌کننده آشکارمواد مخدر) را در 9 مرکز یاورشهر ایجاد کرده است و به آنها خدمات ارائه می‌دهد.
