تجربه یک سفر جاده‌ای از تهران به شیراز
آزادراه «تو» را می‌خواند
حمیده امینی فرد
گزارش نویس
روز اول سفر ماست. وقتی از این در و آن در زدن‌های بی‌حاصل برای پیدا کردن چند بلیت هواپیما با آن نرخ‌های گیج‌کننده‌ای که این روزها خودشان را به ما تحمیل کرده‌اند، عاجز می‌شویم دست به دامان انواع سایت‌های نوظهور فروش ثانیه‌ای قطار می‌شویم تا بلکه این مسیر ۸۰۰ و اندی کیلومتری را در نیمه‌های تاریک شب تا صبح دوام بیاوریم. اما نه خبری از واگن‌های خالی و نه نشانه‌ای از بلیت‌های تک نفره قطارهاست... دست آخر بعد از چند هفته معطلی و ناامیدی از همه آن وعده‌های شعاری بنگاه‌های غول‌پیکر مسافرتی، خودمان را می‌سپاریم به جاده‌های خشک و بی‌انتهای مسیر تهران به شیراز که ظاهراً قرار نیست جز تکرار تصویر بیابان‌های بدون پایان، چیز دیگری عایدمان شود. مگر آنکه حواس‌مان را بدهیم به آزادراه‌های مدرن این روزها که همه توان خود را به‌کارگرفته‌اند تا تعریف جدیدی از استانداردهای زیبایی سفرهای جاده‌ای ارائه دهند... سفر ما از مسیر تهران به قم آغاز می‌شود. یک مسیر حدوداً 145 کیلومتری با نشانه‌ها و تابلوهای زیاد که حتی تازه‌واردها و بی‌تجربه‌ها هم از آن سربلند بیرون می‌آیند... مسیری حدوداً دو ساعته که با مجتمع‌های بین‌راهی لوکس و فروشگاه‌های مجهز به انواع و اقسام تابلوهای پرزرق و برق که با جای پارک‌های فراخ و پمپ بنزین‌های بی‌شمار اجازه نمی‌‌دهد، تجربه یک سفر جاده‌ای بیابانی برای هیچ راننده‌ای به کابوس تبدیل شود... برای رسیدن به اصفهان دو انتخاب پیش روی شماست. مسیر آزادراهی کاشان - نطنز و مسیر دیگر که از ساوه و دلیجان و میمه و شاهین شهر می‌گذرد. اگر انتخاب‌تان یک مسیر آزادراهی باشد، تقریباً ۱۷ کیلومتر جلو افتاده‌اید. غیر از آنکه وارد یک مسیر چهاربانده وسیع می‌شوید که به‌راحتی می‌توانید خستگی ترافیک‌های چندساعته و تردد خودروهای سنگین را دور بزنید. با این حال تجربه یک سفر جاده‌ای در یکی از طولانی‌ترین مسیرهای آزادراهی کشور با آن تصویر خیالی که از دریچه بیلبوردهای تبلیغاتی بین راهی به مخاطب القا می‌شود، کمی متفاوت است. گاهی چندین اتفاق ساده و پیش‌بینی نشده، همه آن خیالبافی‌ها و رؤیاپردازی‌ها را به سرابی تبدیل می‌کند که در بین مسیر بارها به چشم‌تان آشنا آمده است. برای همین انتخاب‌تان اگر آزادراه باشد، بویژه آزادراه‌هایی که جدیداً به لیست قبلی‌ها اضافه شده‌اند، باید حواس‌تان را بیش از راه، به حاشیه‌هایی بدهید که ممکن است لذت رانندگی در یک مسیر هموار را به کلافگی و خستگی گره بزند که برایش برنامه‌ای نچیده‌اید...
پرده اول: آسفالت‌نماهای فریبنده
قم را که پشت سرگذاشتیم و به مسیر کاشان -نظنز رسیدیم، کم کم چهره جدید آزادراه برای‌مان نمایان می‌شود... از آن‌همه آوازه مسیر هموار که پیش از این شنیده‌اید، بخشی از راه چنان غافلگیرتان می‌کند که اگر نقشه راهنما نداشته باشید، باورتان می‌شود که از مسیراصلی خارج شده‌اید. به میانه‌های مسیر که رسیدید، به یک‌باره آسفالت‌های چندتکه شده و بخش‌هایی از جاده که یکدست آسفالت نشده، پیش رویتان ظاهر می‌شود. شانس با شما یار باشد، از یک باند به باند دیگری تغییر جهت می‌‌دهید و وای به آن روزی که تقدیرتان، آزادراه شلوغ باشد. پی لاین سرعت را که بگیرید، پستی و بلندی مسیر ناخودآگاه شما را به لاین دیگر هدایت می‌کند و همین که می‌خواهید، فرمان خودرو را در سرعت 120 کیلومتر حفظ کنید، چاله‌ای که از کندن آسفالت‌ها درست شده، چنان وبال خودرویتان می‌شود که از خیر هرچه سرعت است، می‌گذرید و صرفاً تلاش می‌کنید تا از یک فاجعه بزرگ جلوگیری کنید. برای همین کمی‌که جلوتر می‌روید، بی‌خیال سرعت 120 کیلومتری که تا همین چند دقیقه پیش برای‌تان «غیر منطقی» به نظر می‌رسید، می‌شوید و ترجیح می‌‌دهید با سرعت کمتر از 100 کیلومتر در لاین کندروها همچون رانندگان صفرکیلومتر برانید تا مبادا در دام چاله‌های بین راهی و آسفالت‌نماهای فریبنده، بیفتید...
پرده دوم: گورستان سگ‌ها
در مسیر نظنز به اصفهان مناظر غیرمنتظره دیگری را هم پشت سر گذاشتیم. تصاویر مرگ و میر دلخراش حیواناتی که در اغلب جاده‌های ایران، قربانی بی‌احتیاطی رانندگانی می‌شوند که حواس‌شان به جاده نیست. قصه آزادراه‌ها البته کمی متفاوت است. اینجا حتی اگر در دسته حرفه ای‌ها قرار بگیرید و دست‌فرمان‌تان شهره عام و خاص باشد، نمی‌توانید جلوی گله‌ای از سگ‌های درشت اندام که در وسط جاده هراسان تقلا می‌کنند، کاری از پیش ببرید. شانس بیاورید با صدای بلند بوق‌های ممتد، عقب‌نشینی کنند و اگر هم که نه، جای فرارتان از میان گله باز شود. درغیر این‌صورت اگر در دسته سواری‌های سبک قرار بگیرید، باید فاتحه سفر ایمن‌تان را بخوانید و منتظر حادثه و شاید هم فاجعه‌ای باشید که بعد از آن رقم می‌خورد. اگرچه بیشتر حیوانات، قربانی خودروهای سنگینی می‌شوند که در ظاهر ورودشان به آزادراه ممنوع شده، اما تا چشم کار می‌کند، دوروبرتان با سنگین‌وزن‌هایی احاطه شده که هر از چند کیلومتر در پارکینگ‌های تعبیه شده در کنار آزادراه متوقف شده‌اند تا تاوان ورود غیرمجازشان را با جریمه‌های سنگین بپردازند. با این حال در این مسیر نه خبری از تابلوهای هشداردهنده برای تردد حیوانات است و نه اساساً راهکاری برای این تصویر غم‌انگیز پیش‌بینی شده، بنابراین حواس‌تان جز به جلو باید جمع طول مسیری باشد که معلوم نیست برای‌تان چه خواب‌هایی که ندیده است!
پرده سوم: مسیر بی‌انتها
بعد از طی مسیری کوتاه در حدفاصل بین دو آزادراه، برای چند دقیقه درگیر شلوغی جاده‌ای می‌شویم که با خودروهای سنگین احاطه شده، اما کمی‌که جلوتر می‌رویم، بالاخره چشم‌مان به جمال آزادراه جدید اصفهان به شیراز روشن می‌شود. خلوتی مسیر البته کمی ما را به شک می‌اندازد. اما تابلوی سفید منقش به خطوط آبی که با خط درشت از ممنوعیت ورود خودروهای سنگین به داخل مسیر خبر داده، به ما اطمینان می‌‌دهد که درست آمده‌ایم. با وجود این اگر بلد جاده نباشید و از برنامه‌های مسیریاب هم استفاده نکنید، کافی‌است ورودی شیراز -یاسوج را رد کنید. یک اشتباه ساده برای‌تان حداقل دو ساعت آب می‌خورد. اشتباه رایجی که البته در مسیر برگشت (شیراز به اصفهان) رایج‌تر است. حتی بومی‌های شیراز هم برای پیدا کردن آزادراهی که معلوم نیست از کدام جاده سر درمی‌آورد، چندان تبحر ندارند. تابلوهای راهنما کماکان مسیر غیرآزادراهی را پیشنهاد می‌‌دهند و اگر مسیر اصلی را رد کنید، براحتی وارد جاده قدیمی می‌شوید که لذت کاهش حدوداً دوساعته سفر را برای‌تان زهر می‌کند!
پرده چهارم: کابوس پمپ بنزین
در مسیر اصفهان به شیراز البته دردسرهای دیگری هم نصیب‌مان می‌شود. اگر مثل ما جزو راننده‌اولی‌هایی باشید که می‌خواهید طعم سفر لذت بخش آزادراهی را بچشید، باید پیش از ورود به آزادراه از پر بودن باک بنزین‌تان مطمئن شوید. به خیال آنکه یک نفر برای‌تان خوابی دیده و قبل از ورود هشدار می‌‌دهد که در طول این مسیر، خبری از جایگاه‌های سوخت نیست، با بنزین نصف و نیمه وارد آزادراه نشوید. حتی اگر از این مسیر هم به سلامت گذشتید، اضطراب ویران‌کننده تمام شدن بنزین، زیبایی رانندگی در مسیر خلوت آزادراهی را برای‌تان خراب می‌کند. اینجا برخلاف آزادراه تهران به قم، نه خبری از مجتمع‌های بین‌راهی مجهز و نه فروشگاه‌های مواد غذایی و مکانیکی است. تنها امکانات موجود، توقف وانت‌بارهای فروش «غذای خانگی» در کنار جاده است که اگر مجبور شوید باید با پرداخت مبلغی نه‌چندان بالا، طعم مرغ و پلوی بین راهی عجیب و غریبی را بچشید که معلوم نیست از چند روز پیش سر از این مسیر در آورده است.
روایت سفرهای جاده‌ای البته دردسرهای دیگری هم دارد، با وجود این اگر با آزادراه‌ها میانه خوبی پیدا کنید، مسیرهای طویل کویری برای‌تان قابل تحمل‌تر خواهد شد.
بــــرش
اینجا برخلاف آزادراه تهران به قم، نه خبری از مجتمع‌های بین‌راهی مجهز و نه فروشگاه‌های مواد غذایی و مکانیکی است. تنها امکانات موجود، توقف وانت‌بارهای فروش «غذای خانگی» در کنار جاده است که اگر مجبور شوید باید با پرداخت مبلغی نه‌چندان بالا، طعم مرغ و پلوی بین راهی عجیب و غریبی را بچشید.