وزارت نیروی دولت قبل درخاموشی‌های گسترده سال‌های قبل مقصر شناخته شد، به دلیل کوتاهی بسیارزیاد!
این نتیجه وجمع بندی نهایی کمیته تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی ازعملکرد وزارت نیرو در دولت‌های یازدهم و دوازدهم بوده است. کمیته تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی، اعلام کرده است که خاموشی‌های گسترده درسراسر کشوردر سال ۱۴۰۰ دلیل اصلی کلید زدن این تحقیق و تفحص بوده است.
علیرضا ورناصری قندعلی، رئیس کمیته تحقیق وتفحص از وزارت نیروی دولت‌های یازدهم و دوازدهم، گفته است که عدم اجرای قوانین درخاموشی‌های گسترده سال 1400 نقش داشته و سبب وارد شدن آسیب به بخش‌های صنایع و تجاری شده، به همین دلیل مجلس وارد میدان شد تا طبق قانون عملکرد وزارت نیروی دولت‌های یازدهم و دوازدهم را مورد بررسی قرار دهد که در نتیجه آن کوتاهی‌های بسیاری صورت گرفته است.
اشاره کمیته تحیق و تفحص مجلس شورای اسلامی به کم کاری‌های بسیار در وزارت نیروی دولت قبل، بیشتر دایربر ناتوانی در تحقق اهداف و تکالیف برنامه‌ای با هدف توسعه ظرفیت نیروگاهی و صنعت برق بوده است.
پیامد چنین عملکرد ضعیفی در وزارت نیرو، چیزی جز خاموشی‌های گسترده دربین مشترکان خانگی و صنعتی نبوده است.
عمده‌ترین دلیل این خاموشی‌ها ناترازی جدی برق بوده، شکافی که درسال‌های اخیر دولت قبل به دلیل فاصله فراوان بین تولید و مصرف به مرور دهان باز کرد و بسیای از صنایع را زمینگیر کرد. در یک گزارش کلی، ناترازی دولت قبل برای دولت سیزدهم چیزی حدود 15 هزار مگاوات بوده است. برای بررسی ابعاد این ماجرا بد نیست مروری بر آمار عملکردها بیندازیم.
از ابتدای سال 1392 تا پایان سال 1399 ظرفیت اسمی تولید برق کشور فقط 23 درصد افزایش یافت که در بین دولت‏های پس از انقلاب، با فاصله بسیار، بدترین عملکرد محسوب می‏شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که در حوزه برق دردولت هفتم و هشتم ۶۰ درصد، نهم و دهم ۶۸ درصد و در دولت یازدهم و دوازدهم فقط ۲۳ درصد رشد تولید برق وجود داشته است.
با بروز خاموشی‏های گسترده در سال‏های اخیر، دولتمردان دولت قبل با هدف فرار به جلو تلاش داشتند تا مواردی همچون گرمای هوا یا استخراج رمزارز را عامل کمبود برق معرفی کنند. هرچند که که کم‏کاری دولت قبل دلیل اصلی خاموشی‏ها بوده است. مجموع ظرفیت نامی نیروگاه‌های منصوبه در شبکه سراسری برق کشور در حال حاضر به ۹۱ هزار و ۱۱۲ مگاوات رسیده که حدود ۸۲ درصد از این ظرفیت، معادل ۷۴ هزار مگاوات را نیروگاه‌های حرارتی تشکیل می‌دهند.
به طور معمول، سالانه حدود یک میلیون مشترک به ۳۹ میلیون مشترک موجود درکشور اضافه می‌شود؛ چیزی حدود ۲.۵ درصد رشد در تعداد مشترکان برق. هرچند نرخ رشد مصرف برق در کشور حدود پنج درصد است؛ این رقم معادل افزایش ۲ برابری در میزان رشد تعداد مشترکین است. واقعیت این است که میزان تولید برق یا همان نصب نیروگاه‌ها در کشور از میزان مصرف در سال‌های قبل جا مانده است. زیرا ظرفیت تولید برق سالانه باید معادل پنج درصد افزایش می‌یافت، یعنی باید بیش از چهار هزار و ۵۰۰ مگاوات ظرفیت جدید برای پایداری شبکه برق ایجاد می‌شد. اما آمارها بیانگر این است که در ۱۰ سال قبل سرمایه‌گذاری در صنعت برق متوقف شده است. اما چرا؟
«رضا اردکانیان» وزیر نیرو در دولت قبل معتقد بود که ساخت نیروگاه برای جوابگویی به ۲۰۰ ساعت مصرف، توجیه اقتصادی ندارد و اینکه فقط نیروگاه بسازیم تا جوابگوی ۲۰۰ ساعت مصرف برق باشیم توجیه اقتصادی و اجتماعی ندارد و مسیر پایداری نیست!
نتیجه چنین نگاهی در نهایت به ناترازی شدید برق و خاموشی‌های گسترده منتهی شد، خاموشی‌هایی که به میهمان ناخوانده دائمی صنایع و مشترکان خانگی تبدیل شده و خسارات سنگینی را برای آنها به دنبال داشت.
علیرضا ورناصری قندعلی رئیس کمیته تحقیق و تفحص مجلس شورای اسلامی از وزارت نیرو، با اشاره به پایان کار تحقیق و تفحص از وزارت نیرو دولت‌های یازدهم و دوازدهم در سال‌های 1392 تا 1400، گفته است که خاموشی‌های گسترده سراسر کشور در سال 1400 دلیل اصلی کلید زدن این تحقیق و تفحص و در ادامه بررسی کم و کیف توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی بود، همچنین تکالیفی برای دولت و وزارت نیرو در برنامه ششم توسعه در نظر گرفته شده بود که میزان تحقق این تکالیف نیز مورد بررسی قرار گرفت.
به گفته نماینده مردم مسجدسلیمان، لالی، هفتگل و اندیکا در مجلس شورای اسلامی، توسعه ظرفیت‌های نیروگاهی، وضعیت بازار انرژی، اصلاح رابطه مالی میان دولت و شرکت‌های خصوصی و افزایش توان تولید برق ازجمله محورهای اساسی تحقیق و تفحص از وزارت نیرو دولت قبل به شمار می‌آیند.

برش

دوسال بدون خاموشی
با روی کارآمدن دولت سیزدهم، وزارت نیروتلاش‌های بی‌وقفه خود را برای کاهش و حذف خاموشی‌ها به کار گرفت و با اتخاذ دو سیاست راهبردی کار خود را شروع کرد و رفع ناترازی با سیاست افزایش ظرفیت نیروگاهی و مدیریت مصرف در دستور کار قرار گرفت. درافزایش ظرفیت نیروگاهی سه محور مهم در دستور کار قرار داشت؛ محور نخست توسعه نیروگاه‌هایی که در حوزه کار وزارت نیرو بود و برنامه‌ریزی شد که ۱۰ هزار مگاوات به ظرفیت نیروگاه کشور اضافه شود و امروز به هشت هزار مگاوات از برنامه‌ریزی رسید. محور دوم استفاده از ظرفیت صنایع انرژی‌بر برای سرمایه‌گذاری بود که در این محور ۱۰ هزار مگاوات برنامه‌ریزی و عملیات اجرایی آن با سرعت انجام شد. پیش‌بینی می‌شود که تا اوج بار مصرف تابستان  ۲هزارو ۸۰۰ مگاوات از این ظرفیت به بهره‌برداری برسد و تا امروز بیش از ۸۰۰ مگاوات به بهره‌برداری رسیده است. محورسوم، استفاده از نیروگاه‌های تجدیدپذیر برای رفع ناترازی بوده که پیش‌بینی و برنامه‌ریزی ۱۰ هزار مگاوات در کشور در دولت سیزدهم اجرایی شد که تا امروز بیش از ۱۰ هزار مگاوات آن به قرارداد رسیده است. علی اکبر محرابیان، وزیرنیرو گفته است که در تابستان ۱۴۰۰ خاموشی‌های بسیار گسترده‌ای در سطح کشور داشتیم که این ناترازی ازسال ۱۳۹۶ آغاز شد و ازآن سال تا ۱۴۰۰ این ناترازی‌ها تبدیل به قطعی برق بویژه در بخش خانگی شد و حتی در سال ۱۴۰۰ تا دو یا سه نوبت خاموشی را شاهد بودیم و افزوده که در بخش تولید و صنعت میزان خاموشی‌ها بسیار بیشتر از بخش خانگی بود. به گفته وزیر نیرو، در ۳۰ سال اخیر سالانه بین ۴.۵ تا ۵ درصد رشد مصرف برق خانگی داشتیم که اگر می‌خواستیم با روند گذشته به مصرف ادامه دهیم، باید به ۵۰ میلیارد کیلووات ساعت در تابستانی سال‌جاری می‌رسیدیم، اما در سال ۱۴۰۲ به ۴۶ میلیارد کیلووات ساعت رسیدیم. البته در بخش صنایع عدد ۳۶.۷ میلیارد کیلووات ساعت به ۴۰.۶ میلیارد کیلووات ساعت افزایش یافته است و ادامه داده که تقریباً حدود ۸۵ درصد ظرفیت‌های برق به بخش تولید اختصاص پیدا کرده، بدون اینکه بر بخش خانگی محدودیتی تحمیل شود.