برخی از رسانه‌های خارجی و معاند به دنبال آن هستند که هر گونه موفقیت ایران در حوزه بین‌الملل را تخریب و با سیاه‌نمایی، به مردم، ‌فعالان اقتصادی و تجار القا کنند که اقتصاد ایران در جامعه جهانی حرفی برای گفتن ندارد. این رسانه‌ها عنوان می‌کنند که ایران نتوانسته در بازار روسیه حضور پیدا کند و تجار کشورهای چین و ترکیه بازار این کشور تحریم‌شده را احاطه کرده‌اند. یا خبر می‌دهند که ایران و روسیه همکاری خودرویی نخواهند داشت یا فلان خودروساز ایرانی نتوانسته حتی یک دستگاه خودرو در بازار روسیه به فروش برساند.
به استناد اعداد و ارقام گمرک دو کشور، ‌همکاری‌های تجاری و به‌خصوص صادرات ایران به روسیه از نیمه دوم سال 1400 رو به افزایش است و پیوستن ایران به اوراسیا هم دلیل دیگری شده است تا روند همکاری‌های مشترک با کشور پهناور روسیه که سالانه بیشتر از ۲۷۰ میلیارد دلار کالا وارد می‌کند، گسترش پیدا کند. طی این سال‌ها هیأت‌های تجاری مختلفی از ایران به روسیه رفتند و همچنین از روسیه به کشورمان آمدند تا فرصت همکاری‌های مشترک مورد بررسی قرار گیرد.

تداوم روند رشد
در 6 ماهه نخست 1402 ارزش کل تجارت ایران و روسیه حدود یک میلیارد و 400 میلیون دلار (440 میلیون دلار صادرات و 925 میلیون دلار واردات) بوده که رشد 11.5 درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل تجربه کرده است. همچنین تجارت ایران و روسیه در هشت ماهه سال‌جاری با 18 درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به یک میلیارد و 756 میلیون و 405 هزار دلار رسید. بر اساس آمار منتشر شده، ارزش کل تجارت ایران و روسیه در سال 1401 با افزایش نزدیک به 4 درصدی در مقایسه با سال 1400، به بالاترین حد خود در 5 سال گذشته رسید. رقم کل تجارت این دو کشور در سال مذکور نزدیک به 2 میلیارد و 300 میلیون دلار بوده که حدود 68 درصد از آن، معادل یک میلیارد و 600 میلیون دلار متعلق به ارزش واردات ایران از روسیه و بقیه، معادل 751 میلیون دلار به صادرات ایران به این کشور اختصاص داشت.

جبران ناکامی گذشته
طی 15 سال اخیر تجارت ایران-روسیه روند بسیار متفاوتی را طی کرده است. از سال 1387 تا 1390 صادرات ایران به روسیه بین 330 تا 370 میلیون دلار در نوسان بوده است، اما از سال 1400 حجم صادرات ایران به روسیه به بیش از 600 میلیون دلار رسید؛‌ از همین رو دولت سیزدهم سعی کرد، ‌ناکامی دولت‌های گذشته را جبران و به بازار بزرگ روسیه دسترسی بیشتری پیدا کند.
هدفگذاری‌ها این است که در کوتاه‌مدت مبادلات تجاری میان ایران و روسیه به 8 میلیارد دلار برسد اما به اعتقاد خیلی‌ها و به‌خصوص تجاری که از سال‌های قبل در این بازار رفت و آمد دارند، می‌توان رقم تجارت را تا 50 میلیارد دلار رساند. فعالان اقتصادی پیش‌بینی می‌کنند، روند صعودی جریان صادرات ایران به روسیه در سال آینده ادامه داشته باشد و حتی تقویت ‌شود، زیرا موافقت‌نامه تجارت آزاد با اوراسیا نهایتاً در دی‌ماه امسال امضا می‌شود و با امضای این موافقت‌نامه تعرفه‌های صادرات و واردات بین ایران و کشورهای عضو اتحادیه به صفر می‌رسد.
ایجاد نخستین مرکز تجاری
برای آنکه تجارت بین دو کشور افزایشی شود 17 شهریورماه سال گذشته، نخستین مرکز تجاری جمهوری اسلامی ایران در مسکو با هدف تسهیل تجارت، برگزاری نشست‌های رودررو بین بازرگانان ایرانی و روسی، انعقاد قراردادهای همکاری، تهیه مدارک مورد نیاز، مشاوره بانکی، بیمه‌ای و گمرکی و نیز پشتیبانی حقوقی از صنعتگران و تجار ایرانی و روسی راه‌اندازی شد. همچنین اردیبهشت‌ماه سال‌جاری «‌وی‌تی بانک» دومین بانک بزرگ روسیه دفتر نمایندگی در ایران دایر کرد و قرار است این بانک بزرگ روسی امکان واریز یا انتقال پول بین ایران و روسیه را برقرار کند.
در حوزه خودرو نیز قرار است دو کشور تبادلات خوبی داشته باشند. قرار است محصول تندر ۹۰ که در هر دو کشور تولید می‌شد و ایران و روسیه به خودکفایی ۵۰ درصدی در آن رسیده بودند، احیا شود. همچنین در توافق با روس‌ها مقرر شد علاوه بر صادرات خودرو کامل به این کشور، خط تولید تارا در روسیه راه‌اندازی شود. سایپا هم قرار شده با اطلس و شاهین خود در بازار روسیه حضور پیدا کند، اما قطعاً این نوع همکاری و صادرات مستلزم آن است که محصولات صادراتی بر اساس استاندارد روسیه باشد.

به میدان آمدن روبل و ریال
موضوع دیگری که با روسیه در حال پیشرفت است و بزودی به سرانجام می‌رسد، ‌تجارت با پول ملی دو کشور است. بدین جهت دیگر نیازی نیست که تجار نگران دلار و یورو باشند چرا که می‌توانند با روبل و ریال و رمز‌ارز، همکاری‌های اقتصادی خود را دنبال کنند.
کامبیز میرکریمی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران و روسیه در این خصوص می‌گوید: برخی از شرکت‌های ایرانی از روبل روسی در معاملات با این کشور استفاده می‌کنند اما ارزهایی همچون درهم، دلار و یورو هم در معاملات برقرار هستند، شماری از شرکت‌ها هم با رمزارز تجارت می‌کنند، با این حال فرهنگ تجارت با رمزارز هنوز جا نیفتاده است. همچنین بازار 150 میلیون نفری روسیه شرایط خوبی را فراهم کرده است که کالاهای صنعتی و پوشاک ایرانی در این بازار عرضه شود.

ایجاد منطقه آزاد تجاری مشترک
هادی تیزهوش تابان، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و روسیه نیز با بیان اینکه اتصال راه‌آهن رشت به بندر کاسپین به طور حتم تأثیر بسزایی بر توسعه روابط تجاری ایران با فدراسیون روسیه و حجم ترانزیت کالا خواهد داشت، تأکید کرد: به طور کلی با چشم‌انداز ترسیم شده برای توسعه روابط تجاری دو کشور، هر طرح زیرساختی که تکمیل شود و به سرانجام برسد، می‌تواند بستر لازم را برای تحقق چشم‌اندازها فراهم کند.
او تصریح کرد: شرایط برای حذف دلار و استفاده از دوگانه روبل - ریال در مبادلات تجاری دو کشور فراهم است و فقط باید تصمیمات نهایی و اجرایی در این حوزه اتخاذ شود که با تحقق این امر به طور حتم شاهد گشایش در مبادلات تجاری دو کشور خواهیم بود.
همچنین ابراهیم رضایی، رئیس گروه دوستی پارلمانی ایران و روسیه، با اشاره به سفر اخیر رئیس‌جمهور کشورمان به روسیه، گفت: روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر و در زمینه‌های مختلف روز‌به‌روز بهتر و گسترده‌تر شده است. روسیه مقصد خوبی برای صادرات بسیاری از کالاهای ما از جمله محصولات کشاورزی است. هم ما می‌توانیم بسیاری از کالاهای مورد نیاز خود از جمله کالاهای اساسی را از طریق روسیه فراهم کنیم و هم روس‌ها می‌توانند نیازمندی‌های خود را از طریق کشور ما تأمین کنند.
خبر خوب دیگری که در این خصوص رسانه‌ای شده، ایجاد منطقه آزاد تجاری بین ایران و روسیه است. آن‌طور که الکساندر نواک، ‌معاون نخست‌وزیر روسیه اعلام کرده، توافق بین ایران و روسیه برای ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU)، در دسامبر امضا خواهد شد.
چندی پیش علی حسینیان از صادرکنندگان کالا به روسیه به «ایران اقتصادی» گفته بود: از زمانی که دولت سیزدهم فعالیت خود را آغاز کرد، روابط تجاری ایران و روسیه متحول شد. خوشبختانه روابط دو کشور دوستانه شده و روسیه سختگیری‌ای که در مورد کشورهایی چون ترکیه و چین دارد با ایران ندارد و این امر کمک می‌کند که تجار با آرامش خاطر بیشتری وارد بازار روسیه شوند.
او یادآور شده بود: سیاست ایران در روابط با روسیه مترقی شده و همین امر کمک شایانی به فعالان اقتصادی کرده است. از سویی نگاه و گفتمان سازمان توسعه تجارت در تعارض با تجار نیست و عملاً شرایط برای توسعه فعالیت تجار کشور در سایر کشورها به‌خصوص روسیه تسهیل شده است. در راستای مذاکرات صورت گرفته و آشنایی تجار ایران و روسیه، کالاها با واسطه کمتر و بعضاً مستقیم رد و بدل می‌شود و این در حالی است که در گذشته، کالاهای مورد نیاز دو کشور از طریق واسطه‌ها خرید و فروش می‌شد. زمانی که واسطه‌ها نقش پررنگی در روابط داشتند، قیمت کالاها نیز گران تمام می‌شد اما در مقطع فعلی، با روابط مستقیم می‌توان کالاها را با قیمت مناسب خریداری کرد.