نگاهی به همه زوایای مسأله هسته‌ای ایران
کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای» از تازه‌های انتشارات ایران است که با نگاه به روندی تألیف شده که در ارتباط با مسأله هسته‌ای در کشورمان و در عرصه‌ سیاست خارجی شاهد بوده‌ایم. آیین رونمایی این کتاب شش جلدی با حضور حجت‌الاسلام سید محمود نبویان نویسنده کتاب و دبیر کمیسیون برجام در مجلس نهم، فریدون عباسی رئیس پیشین سازمان انرژی اتمی، علی خضریان نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس و سیدنظام‌الدین موسوی نماینده‌ تهران در مجلس یازدهم برگزار شد.
فریدون عباسی، رئیس سابق سازمان انرژی اتمی با تأکید بر اهمیت مستندسازی گفت: «مستندسازی باید همراه و همزمان با طرح‌های مذاکرات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ثبت شود. پروژه هسته‌ای کاری مهم و شامل بخش‌های مختلف است که قبل از پیروزی انقلاب شروع شد. البته این کار با رژیمی شروع شد که از نظر فکری با رژیم ما متفاوت بود.»
وی افزود: «بعد از گذشت یک دهه از وقوع انقلاب، بعد از دوران دفاع مقدس، زمانی که صدام از پروژه هسته‌ای به عنوان سلاح کشتارجمعی استفاده کرد، اهمیت موضوع مشخص شد و مورد توجه قرار گرفت. امروز می‌بینیم که اگر وقفه‌ای در ثبت رویدادی رخ بدهد، ممکن است جعلیات به آن اضافه شود. در مذاکرات هسته‌ای یک پنهانکاری وجود داشت. از اوایل سال ۸۰ که پروژه آغاز شد، اطلاعاتی به کسی داده نمی‌شد تا اینکه خوشبختانه اسناد و مدارک در دسترس و مورد مطالعه قرار گرفت؛ مواردی که درباره‌شان در این مجموعه کتاب آمده است.»
عباسی با تأکید بر اینکه اگر زمان بگذرد، ممکن است حقایق به شکل دیگری بیان شود، گفت: «برخی با امکانات حکومتی در راستای جعل، کتاب نوشته و رسانه‌ها را به خدمت خود گرفتند. در این بین دکتر نبویان در این کتاب شش جلدی کار ارزشمندی را انجام داده است. نسل‌های بعدی اگر بخواهند تحقیق کنند یا بیشتر بدانند، می‌توانند به این مدارک استناد کنند. امیدوارم این مجموعه به خوبی توزیع شده، در کتابخانه‌های مختلف در دسترس علاقه‌مندان قرار بگیرد و حتی یارانه به آن اختصاص پیدا کند.»
 
 بی‌توجهی به واژه‌ها و بی‌خاصیتی برجام برای ایران
 حجت‌الاسلام سید محمود نبویان، نویسنده کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای» ضمن تشکر از مؤسسه فرهنگی مطبوعاتی ایران برای انتشار این مجموعه گفت: «در مذاکرات هسته‌ای بابت بی‌دقتی در استفاده از واژه‌ها، کلاه گشادی به سر ما رفت که موارد مختلفی از آن به شکل مصداقی در این مجموعه کتاب آمده که نمونه‌ای از آن را می‌گویم. در همان اولین جمله برجام آمده که ما تمام تحریم‌های امریکا و تحریم‌های شورای امنیت را «Lift» می‌کنیم. اما این یعنی چه؟ همین یک واژه مشکلات زیادی را برای ما ایجاد کرد.»
دبیر کمیسیون برجام در مجلس نهم ادامه داد: «بر طبق قانون، توافقات باید به زبان دو طرف ترجمه می‌شد. اما چون دوستان عجله داشتند در این رابطه دچار اشتباه شدند؛ در داخل کشور «Lift» را «لغو» ترجمه کردند. صفحه اول را که می‌خوانیم خیلی خوب است اما چند صفحه بعد به نقل از امریکا آمده که گفته من تحریم خودم را لغو نمی‌کنم. «Lift» به معنای برداشتن یک شیء است. اما برداشتن، چند مصداق دارد. هم می‌توان آن را لغو کرد و هم به شکل 120 روزه متوقف کرد! مسأله‌ای که حتی خانم شرمن هم بر آن تأکید کرد و گفت که این از اشتباهات تیم مذاکره کننده ایرانی بوده است.
 در صورتی که باید معنای لغوی و اصطلاحی واژه‌ها فهمیده می‌شد. متأسفانه برخی دوستان تیم مذاکره حتی یک مرتبه هم سانتریفیوژ را از نزدیک ندیده بودند و از این مسأله این‌گونه برداشت می‌شود که انگار برای این کار عجله داشتند.»
نبویان تصریح کرد: «تألیف این مجموعه شش جلدی حدود ۱۰ سال زمان برد؛ از سال ۱۳۹۲ تا سال ۱۴۰۲. برای ثبت همه واقعیت‌ها تا جایی که می‌شد پرس‌وجو کردم و سراغ متخصصان رفتم. باید توجه داشت که از سال ۶۸ تا ۸۲ پیگیری هسته‌ای انجام می‌شود، از سال ۱۳۸۲ حسن روحانی دبیر شورای عالی امنیت ملی بود. پس از آن از سال ۸۴ تا ۸۶ علی لاریجانی دبیر شورای عالی شد و سعید جلیلی هم از سال ۸۶ تا ۹۲ این سمت را بر عهده داشت، اما از ۹۲ به بعد بر عهده علی شمخانی قرار گرفت. در نهایت هم نتیجه مذاکرات به سمتی رفت که خود تیم‌ مذاکره کننده اعتراف کردند که بیش از خواسته آنان به تعلیق تن داده‌ایم.»
وی در بخشی از گفته‌های خود با تأکید بر اینکه انتقال پرونده هسته‌ای از شورای امنیت ملی به دست وزارت خارجه، امکان بررسی همه‌جانبه و صحیح را گرفت، گفت: «این اتفاق در سال 92 رخ داد، پرونده از شورای امنیت به وزارت امور‌خارجه که آن زمان آقای ظریف مسئولش بود، سپرده شد. تا قبل از این تغییر همه ابعاد کار قابل بررسی بود اما بعد از آن دیگر چنین امکانی وجود نداشت. اما بعد از معاهده لوزان، در حالی که گمان می‌کردند ما پیروز شده‌ایم یک‌سری اجازه‌‌هایی که نباید را دادند؛ از جمله اجازه دسترسی به تمام اماکن هسته‌ای و نظامی را دادند که مقام معظم رهبری فرموده بودند: «مسئولین حق ندارند حق دسترسی و نظارت به اماکن نظامی را بدهند.»
نبویان با اشاره به اینکه باید دید ریشه مسائل در کجاست، ادامه داد: «تمام این اتفاقات در حالی رخ داد که ما عضو «‌ان‌پی‌تی» هستیم. در حالی که ماده  ۴‌«ان‌پی‌تی» حاکی از آن است که هر کشور عضو «‌ان پی‌تی» این حق غیرقابل انکار تحقیق، توسعه، تولید و استفاده از انرژی هسته‌ای را بدون هیچ قیدی دارد. تنها به آن شرط که صلح‌آمیز باشد. اما سال ۹۴ حق هسته‌ای از ملت ایران سلب شد.
برخی محدودیت‌ها ابدی است. امریکا و دنیا اعلام کردند همه دنیا می‌توانند از انرژی هسته‌ای استفاده کنند اما ایران یک استثناست. آقایان هم پذیرفتند که استثنایی هستند. این بزرگ‌ترین تحقیری است که در مورد ملت ایران اعمال شد. ما مستثنی نیستیم، بلکه مثل دیگران هستیم. حقوق ملت ایران باید احیا شود.»
این نویسنده و دبیر کمیسیون برجام با تأکید بر اینکه جلد پنجم این کتاب دربردارنده نکاتی مهم و مرتبط با وقایع بعد از امضای برجام است از علاقه‌مندان درخواست کرد که حتی اگر فرصت مطالعه هر شش جلد را ندارند از آن غفلت نکنند. او گفت: «اگر ما روایت درستی از وقایع ارائه ندهیم عده‌ای دیگر آن را انجام می‌دهند. پس لازم است که ما برای آیندگان درست روایت کنیم. توافق برجام مایه عبرت برای آیندگان است. تاریخ برای آیندگان درست روایت شود، در غیر این صورت افرادی خواهند بود که گذشته را نادرست روایت کنند.»
 
 برخی در تلاش هستند ایران را مقصر جلوه بدهند
 سیدنظام‌الدین موسوی، نماینده‌ تهران در مجلس یازدهم از دیگر سخنرانان این نشست بود که گفت: «آقای نبویان طی سال‌ها، در حوزه‌های مختلفی از جهاد تبیین درخشیده‌اند، از عرصه‌های مختلف اعتقادی و بصیرتی گرفته تا سیاسی. موضوع هسته‌ای ایران، مسأله‌ای است که از حدود دو دهه قبل مورد توجه سیاست داخلی و خارجی قرار گرفته و فراز و فرودهای مختلفی هم داشته است. در این بین دشمن هم تلاش کرده از این منظر روایت خود را القا کند. با توجه به مواجهه‌مان با چنین چالش طولانی مدتی، ضروری است که وقایع آن را نه تنها برای نسل‌های جدید ثبت و بازخوانی کنیم بلکه برای آیندگان نیز مکتوب کنیم؛ کاری که اگر ما سراغ آن نرویم دیگران با جعل و تخریب به آن خواهند پرداخت.»
وی ادامه داد: «آن زمان آقایان به اتکای این گفته که ما کلید حل مسأله هسته‌ای را که همانا دیپلماسی است در دست داریم، توافق اولیه و بعد هم برجام را انجام دادند. فضا‌سازی داخلی در آن زمان به اندازه‌ای بود که مردم به خیابان‌ها آمده و جشن گرفتند. حتی برخی چهره‌های انقلابی تبریک گفتند. این در حالی است که برجام پیچیدگی‌های زیاد داشته که هنوز درباره برخی زوایای پنهان آن کمتر سخن گفته شده. برجامی که قرار بود حتی مسأله آب آشامیدنی را نیز حل کند هیچ دردی از کشور درمان نکرد.»موسوی در پایان گفته‌های خود انتشار کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای» را اتفاق مهمی در راستای بیان حقایق مسأله هسته‌ای خواند و برای توزیع خوب آن ابراز امیدواری کرد.

افراد خاطی باید پاسخگو باشند
علی خضریان نماینده مردم تهران و سخنگوی کمیسیون اصل ۹۰ مجلس نیز با تأکید بر آنکه جریان تحریف خیلی فعال شده و سراغ مواضعی می‌روند که سبب تعجب است، گفت: «درباره نقش افراد در مذاکره برجام و نتایج آن باید به صداقت نوشته شود، مسئول مستقیم همه آن اتفاقات آقای ظریف بود، همان زمان هم اظهارات ویترینی‌ وی پر از تناقض بود. با آنکه نسبت به احتمال خروج امریکا از برجام به او هشدار داده بودند اما نپذیرفت و حتی تأکید داشت که من اطمینان می‌دهم که اگر امریکا از برجام خارج شود مبنای مقبولیت جهانی‌اش را از دست می‌دهد. در صورتی که ترامپ به راحتی از برجام خارج شد.»به گفته نماینده‌ تهران در مجلس یازدهم، ضعف ظریف در ناآگاهی‌اش از درجه تحریم‌ها بود. او در پایان گفت: «ظریف تصور می‌کرد با رفع تحریم‌ها از سوی شورای امنیت، تحریم‌های امریکا نیز بی‌اثر می‌شود. حتی در صحن علنی مجلس هم به آن اشاره کرد. اما در نهایت با وجود لغو تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های امریکا باقی ماند و ایران هیچ نفعی از برجام نبرد. چند ماه بعد از خروج امریکا از برجام همه شرکت‌های خارجی بدون پرداخت هیچ خسارتی از ایران خارج شدند. در چنین شرایطی سؤال من این است آیا نباید مسئولی که با خطای کارشناسی خود سبب این اتفاقات شده محاکمه شود؟ ما شکایتی درخصوص این مسأله در کمیسیون ملی مجلس کرده‌ایم که امیدوارم به پاسخگویی آن افراد ختم شود.»
 گفتنی است که در پایان این مراسم، از کتاب شش جلدی «چالش هسته‌ای»، نوشته حجت‌الاسلام سید محمود نبویان که از تازه‌های مؤسسه انتشاراتی ایران به شمار می‌آید، رونمایی شد.