تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی ایران بزودی ‌با 5 کشور روسیه، قزاقستان، ارمنستان، بلاروس و قرقیزستان، تجارت آزاد را آغاز و به بازار 180 میلیون نفری اوراسیا، دسترسی پیدا می‌کنند. حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا در گذشته (قبل از آنکه مذاکراتی شکل بگیرد) و در بالاترین میزان حدود 2.4 میلیارد دلار بود، اما طی سه سال گذشته با اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی عدد یاد شده به پنج میلیارد دلار افزایش یافته و پیش‌بینی می‌شود با شروع تجارت آزاد، حجم مبادلات تجاری کشورمان با اوراسیا به بیش از 2 برابر برسد؛ البته هدف‌گذاری کوتاه مدت ایران و اعضای اوراسیا این است که تجارت 10 میلیارد دلاری حاصل شود. دولت سیزدهم از ابتدای فعالیت خود به دنبال پیوستن به موافقتنامه‌های چندجانبه بود و در این خصوص نیز مذاکرات متعددی انجام داده و البته این مسیر از سوی وزارت امور خارجه، ‌وزارت صمت و سازمان توسعه تجارت برای سال‌های پیش رو هم ادامه دارد. باید پذیرفت که بیش از ۵۰ درصد صادرات جهان در قالب موافقتنامه‌ها انجام می‌شود.

مشوق‌هایی برای سرمایه‌گذاری
روز گذشته دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی تهران فعالیت خود را آغاز کرد. فعالان اقتصادی و تجار به این نمایشگاه خوشبین هستند و معتقدند که نمایش فرصت‌های تجاری و نشست‌های تخصصی می‌تواند در رونق تجارت و همکاری صنعتی بسیار اثرگذار باشد.
عباس علی‌آبادی، وزیر صمت در خصوص نمایشگاه اختصاصی اوراسیا، گفت: از سال 2019 با امضای موافقتنامه تجارت ترجیحی ایران با اتحادیه اقتصادی اوراسیا همکاری ما با کشورهای منطقه گسترش یافت و پس از امضای این موافقتنامه شاهد رشد 40 درصدی در مبادلات تجاری کشور بودیم و همچنین تبادلات تجاری ایران با منطقه اوراسیا طی این مدت دو برابر شد.
اوادامه داد: ایران با جمعیت 85 میلیون نفر و ظرفیت‌های فراوان معدنی و موقعیت ژئوپلیتیکی و دسترسی به خطوط حمل و نقل دریایی و... نقش کلیدی را در منطقه دارد و قوانین سرمایه‌گذاری در ایران مشوق‌هایی را برای سرمایه‌گذاری خارجی بویژه در مناطق آزاد در نظر گرفته است لذا شرکت‌های خارجی می‌توانند سرمایه‌گذاری مشترک یا همکاری مشترک با شرکت‌های ایرانی داشته باشند.

نوید توسعه تعاملات اقتصادی
روز گذشته مهدی ضیغمی، رئیس‌کل سازمان توسعه تجارت نیز در حاشیه دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا، ‌گفت: راهبرد اصلی دولت سیزدهم توسعه موافقتنامه‌های دو و چندجانبه اقتصادی و تجاری با کشورهای همسو است. لذا دومین نمایشگاه اختصاصی اوراسیا در ایران فرصتی را فراهم کرده تا با آشنایی تجار و فعالان اقتصادی از ظرفیت‌های تجاری کشورهای عضو، سطح همکاری‌ها گسترش پیدا کند.
کارشناسان عنوان می‌کنند که تجارت آزاد کشورهای عضو اوراسیا می‌تواند منجر به جهش جدی و افزایش تعاملات تجاری کشورمان شود، ‌زیرا عمده اقتصاد این کشورها، اقتصادی مکمل با اقتصاد ایران است.کالاهایی که در ایران در حوزه‌های کشاورزی، صنعتی و محصولات عمومی تولید می‌شود عموماً مورد نیاز کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا است و نهاده‌های کشاورزی‌، مواد اولیه معدنی و محصولات مختلفی که در این کشورها تولید می‌شود مورد نیاز ماست.
اتحادیه اوراسیا یک بلوک اقتصادی متشکل از ۵ کشور ارمنستان، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و بلاروس است که با ۱۸۳ میلیون نفر جمعیت فعال و تولید ناخالص داخلی هزار و ۹۰۰ میلیارد دلار، دارای رتبه اول در تولید نفت، رتبه دوم در تولید گاز و رتبه چهارم در تولید برق است که یکی از پررونق‌ترین بازارهای سرمایه‌گذاری در جهان به شمار می‌آید. این بلوک اقتصادی در ژانویه ۲۰۱۵ فعالیت خود را آغاز کرد.
میزان تجارت اتحادیه اوراسیا با کشورهای جهان بالغ بر ۸۵۰ میلیارد دلار است. از این میزان ۳۳۱ میلیارد دلار مربوط به واردات است.همکاری ایران با این بلوک اقتصادی با ارزش بیش از ۸۰۰ میلیارد دلار، نوید بخش توسعه تعاملات اقتصادی متقابل کشورمان با کشورهای مختلف دنیا و به خصوص همسایگان است؛ بویژه در شرایطی که غرب و در رأس آن امریکا به‌ دنبال منزوی کردن ایران و قطع ارتباط اقتصادی و تجاری آن با دنیا هستند.این بلوک اقتصادی که با هدف ایجاد فضای واحد اقتصادی، توسعه بازارهای مشترک، ترویج رقابت سالم در بازار مشترک و سیاست‌های مشترک در کشاورزی، انرژی فناوری و حمل و نقل ایجاد شده است، امکان بهره‌مندی تجار ایرانی از تعرفه‌های ویژه تجاری با کشورهای عضو در آسیا را فراهم می‌آورد که از نتایج آن کاهش آسیب پذیری اقتصادی کشور در برابر تحریم‌های امریکا است.
عضویت در این اتحادیه در شرایط تحریم‌، می‌تواند نقش مؤثری در عبور از تنگناهای اقتصادی کشورمان ایفا کند و امکان استفاده از تعرفه‌های تجاری، فرصت‌ سرمایه‌گذاری و صادرات و تسهیل روابط اقتصادی با اعضای این اتحادیه را فراهم کند.بدین جهت عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا مزایای متعددی برای کشور دارد و موجب تلفیق اقتصادی ایران در اقتصادهای جهانی می‌شود و مسیر تهران برای پیوستن به تجارت آزاد را هموارتر خواهد کرد. قطعاً درهم تنیدگی اقتصادی ایران با بلوک اقتصادی اوراسیا، سبب بین‌المللی‌تر شدن، قابل پیش‌بینی‌تر شدن و رقابت‌پذیرترشدن اقتصاد ایران می‌شود و این موضوع غیر از دستاوردهای اقتصادی، نتایج مثبت سیاسی نیز خواهد داشت.

تداوم رشد تجاری
در سال ۱۴۰۰ (اولین سال فعالیت دولت رئیسی)‌ بیش از ۱۳ میلیون و ۱۲۷ هزار تن کالا به ارزش 5 میلیارد و ۶۴۳ میلیون دلار بین ایران و اعضای اتحادیه اقتصادی – گمرکی اوراسیا تبادل شد.این عدد رشد ۵۱ درصدی در وزن و ۶۶ درصدی در ارزش داشته است. همچنین در سال ۱۴۰۰، واردات ایران از اعضای اتحادیه اقتصادی-گمرکی اوراسیا، ۱۰ میلیون و ۳۵۶ هزار و ۸۹۰ تن به ارزش چهار میلیارد و ۴۷۲ میلیون و ۴۶۶ هزار و ۴۸۰ دلار بود که با رشد ۷۳ درصدی در وزن و ۹۰ درصدی در ارزش همراه بوده است. در سال 1401، صادرات ایران به کشورهای اوراسیا هم 28 درصد رشد داشت به نحوی که یک میلیارد و 500 میلیون دلار کالای ایرانی به کشورهای اوراسیا صادر شد.
در این میان تجارت ایران با کشور‌های عضو اوراسیا در هفت ماهه سال‌جاری به ۸ میلیون و ۱۱۱ هزار و ۳۸۹ تن و به ارزش ۴ میلیارد و ۲۵۸ میلیون و ۵۳ هزار دلار رسیده است. این عدد در قیاس با سال گذشته به جهت وزن ۴۸ درصد و به لحاظ ارزشی ۲۲ درصد افزایش را نشان می‌دهد.

بــــرش

دستاوردی قابل تأمل
پیش‌نویس توافقنامه بین ایران و اوراسیا بر سر اخذ تعرفه‌های صادراتی ترجیحی در ۵ ژوئیه ۲۰۱۷ در ایروان امضا شد و بعد از آن در سال ۲۰۱۸ توافقنامه موقت (برای مدت سه سال) در خصوص مشارکت این کشور با اوراسیا منعقد شد و از نیمه دوم سال ۲۰۲۱ مذاکرات برای تجارت آزاد آغاز شد و در نهایت ٢٩ دی ماه سال ١٤٠١ ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا توافقنامه تجارت آزاد امضا کردند و قرار شد بعد از تصویب مجلس کشورها و فراهم شدن زیرساخت‌ها، ‌ایران با 5 کشور روسیه، قزاقستان، ارمنستان، بلاروس و قرقیزستان، تجارت آزاد داشته باشد.به استناد صحبت‌های سرکنسول جمهوری اسلامی ایران در جمهوری خودمختار نخجوان، مذاکرات موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ‌نهایی شده است. بدین جهت ایران بعد از سه سال که در قالب موافقتنامه تجارت ترجیحی با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا فعالیت می‌کرد و امکان تجارت 890 قلم کالا با تعرفه ترجیحی(طبق این موافقتنامه، ایران از طرف اوراسیا در ۵۰۰ قلم کالا امتیاز کاهش تعرفه دریافت کرد و به این کشورها در ۳۹۰ قلم کالا با کاهش بخشی از تعرفه‌ها امتیاز داد.) را داشت، با شروع موافقتنامه تجارت آزاد می‌تواند ‌منهای کالاهای حساس، تعرفه صفر برای 80 درصد کالاها داشته باشد و در این راستا هیچ محدودیتی در تجارت وجود نخواهد داشت.روشن است که وضعیت پیش رو که با مذاکرات و برنامه‌ریزی دولت سیزدهم در حال نهایی شدن است، تأثیر زیادی در تجارت کشورمان می‌گذارد، چرا که تاکنون توافقنامه‌ای با این شرایط و ابعاد نداشته‌ایم.این موافقتنامه ضمن آنکه صادرات کشورمان را به پنج کشور اتحادیه اقتصادی اوراسیا افزایش می‌دهد می‌تواند نیازهای وارداتی کشورمان از بازار اوراسیا را هم تسهیل کند.به استناد آمارها در سال اول اجرای موافقتنامه تجارت ترجیحی ایران و اوراسیا صادرات ایران به کشورهای اوراسیا ۸۲ درصد افزایش پیدا کرد و اکنون پس از 3سال تجارت ما با اتحادیه اوراسیا دو برابر شده است. می‌توان این‌گونه نتیجه‌گیری کرد که اتحادیه اقتصادی اوراسیا سومین رتبه در تعامل اقتصادی را با ایران داشته است. جالب آنکه حدود ۴ میلیارد دلار از حجم تجارت میان ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا مربوط به محصولات کشاورزی بوده و در چند سال اخیر تجارت ماشین‌آلات صنعتی نیز افزایش زیادی داشته است؛ ایران نیز ماشین‌آلات، مواد فلزی و مواد معدنی به کشورهای اوراسیا صادر کرده است.