تورم تولیدکننده که اقتصاددانان آن را با عنوان تورم پیش نگر می‏شناسند، با افت قابل توجهی همراه شد. تغییرات این شاخص روند نرخ تورم مصرف کننده در ماه‏های بعد را به تصویر می‏کشد و به همین دلیل از آن با نام پیش نگر یاد می‏شود. زمانی که نرخ تورم تولیدکننده که نشان دهنده کاهش هزینه‏های تولید است، کاهش می‏یابد با یک وقفه زمانی اثر خود را روی تورم مصرف کننده می‏گذارد. این درحالی است که دو مرجع آماری کشور یعنی بانک مرکزی و مرکزآمار ایران در دو مقطع زمانی متفاوت از کاهشی شدن تورم تولیدکننده خبرداده‏اند. براساس گزارش بانک مرکزی این شاخص درآبان ماه امسال با کاهش هشت واحد درصدی نسبت به اسفند سال قبل به 34.4 درصد رسیده است. گزارش مرکز آمار ایران نیز حاکی از عقبگرد 3.1 درصدی این شاخص درفصل تابستان امسال است.
نرخ تورم تولیدکننده در واقع میانگین قیمت‏هایی است که تولیدکننده، محصولات و خدمات خود را به خرده فروشان می‏فروشد و خرده فروشان آن را به بازارهای محلی می‏برند و در اختیار عموم قرار می‏دهند. قیمت‏های تولیدکننده به این دلیل مهم هستند که در ایجاد تورم یا کاهش تورم نقش دارند.

تورم تولید هرماه یک درصد کم شد
طبق اطلاعات ارائه شده ازسوی بانک مرکزی در پی اتخاذ سیاست تثبیت اقتصادی و کاهش نوسانات نرخ ارز و همچنین ثبات قیمتی در کالاهای اساسی وارداتی، روند تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولیدکننده با تنزل 8 واحد درصدی، از 42.4 درصد در اسفندماه 1401 به 34.4 درصد در آبان امسال کاهش یافت. بدین ترتیب درطول هشت ماهه ابتدایی سال ماهانه یک واحد درصد از این شاخص کاسته شده است که نوید سردترشدن تنور تورم را می‏دهد.
رویکرد کلی سیاست‏های بانک مرکزی در دولت سیزدهم بر تثبیت وضعیت اقتصاد کشور، کنترل و مدیریت نقدینگی، کاهش نوسانات نرخ ارز، تنظیم‏گری بازار پول و بازار ارز و تأمین مالی و هدایت منابع به سمت فعالیت‏های تولیدی استوار بوده است.
بررسی تحولات شاخص بهای تولیدکننده در این دوره نیز حاکی از بهبود در روند تورم این شاخص است، به‏طوری که تورم 12 ماهه شاخص بهای تولیدکننده از 82.6 درصد در شهریور سال 1400 به 35.1 درصد در آبان سال‏جاری کاهش یافته است.میزان تورم نقطه به نقطه در اردیبهشت‏ماه سال 1400 معادل 103.1 درصد و 12 ماهه منتهی به این ماه نیز معادل 68.3 درصد بوده است.
هرچند از نیمه دوم سال گذشته، متأثر از روند رو به رشد نرخ ارز و تأثیر آن در افزایش قیمت مواد اولیه اساسی وارداتی، تورم نقطه به نقطه این شاخص روند افزایشی به خود گرفت، اما در پی اتخاذ سیاست تثبیت اقتصادی و کاهش نوسانات نرخ ارز و همچنین ثبات قیمتی در کالاهای اساسی وارداتی، روند تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولیدکننده از ابتدای امسال نزولی شد، به طوری که این شاخص با کاهش هشت واحد درصدی، از 42.4 درصد در اسفند 1401 به 34.4 درصد در آبان سال‏جاری رسید.
بررسی تحولات شاخص بهای تولیدکننده به تفکیک گروه‏های اصلی «کالا» و «خدمت» در سال‏جاری مبین آن است که روند کاهشی تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولیدکننده به‏طور عمده متأثر از اقلام کالایی این شاخص بوده است؛ به طوری که تورم نقطه به نقطه گروه اختصاصی «کالا» با کاهش 9 واحد درصدی، از 41 درصد در فروردین‏ماه به 42 درصد در آبان‏ماه رسیده است.
گفتنی است ثبات در بازار ارز در سال‏جاری و به‏تبع آن کاهش نوسانات نرخ ارز نقش بسزایی در کاهش تورم گروه کالایی داشته است. همچنین تورم نقطه به نقطه گروه اختصاصی «خدمت» از 40 درصد در فروردین‏ماه به 39.7 درصد در آبان‏ماه سال‏جاری رسیده است.
تورم ماهانه شاخص بهای تولیدکننده در آبان‏ماه 1402 با هفت‏دهم واحد درصد کاهش نسبت به ماه گذشته به هشت‏دهم درصد رسید. بررسی تورم ماهانه به تفکیک گروه‏های اختصاصی «کالا» و «خدمت» حاکی از تورم هشت دهم درصدی گروه کالا (ضریب اهمیت 65.7 درصد) با سهم از تورم نیم واحد درصد و تورم هشت‏دهم درصدی خدمات (ضریب اهمیت 34.3 درصد) با سهم از تورم سه‏دهم واحد درصد است که نشان‏دهنده سهم بیشتر اقلام کالایی در شکل‏دهی تورم ماهانه شاخص بهای تولیدکننده در آبان‏ماه است.
در مجموع با توجه به موفقیت سیاست تثبیت اقتصادی و تأثیر مثبت آن در ثبات بازار ارز، می‏توان انتظار داشت که کاهش در تورم نقطه به نقطه شاخص بهای تولیدکننده به عنوان شاخص پیش‏نگر شاخص بهای مصرف‏کننده، به‏تدریج منجر به کاهش بیشتر در تورم شاخص بهای کالاها و خدمات مصرفی در ماه‏های آتی شود.

برش

تورم فصلی تولیدکننده در تابستان کاهشی شد
علاوه بربانک مرکزی در روز گذشته، مرکزآمار ایران نیز در گزارشی جداگانه نرخ تورم تولیدکننده فصل تابستان را منتشر کرد که این گزارش هم نشان دهنده افت ملموس این شاخص دربرش فصلی است. مطابق داده‏های مرکز آمار ایران، نرخ تورم تولیدکننده در تابستان 1402 معادل 9.3 درصد است که نسبت به فصل قبل که برابر 12.4 درصد بود، 3.1 درصد کاهش داشته است. در تابستان 1402 بیشترین تورم فصلی با 12.6 درصد مربوط به گروه «خدمات» و کم‏ترین تورم فصلی با 6.6 درصد مربوط به گروه «کشاورزی» است. منظور از تورم فصلی قیمت تولیدکننده، میانگین قیمت دریافتی توسط تولیدکنندگان به ازای تولید محصولاتشان در داخل کشور است.

تورم نقطه به نقطه تولیدکننده 45.3 درصد شد
براساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ تورم تولیدکننده در تابستان امسال نسبت به فصل مشابه سال قبل (تورم نقطه به نقطه) 45.3 درصد است که در مقایسه با فصل قبل (42.4 درصد)، 2.9 واحد درصد افزایش داشته است.در این فصل بیشترین تورم نقطه به نقطه با 72.3 درصد مربوط به گروه «تولید، انتقال و توزیع برق» و کمترین تورم نقطه به نقطه با 35.7 درصد مربوط به گروه «کشاورزی» است.

تورم سالانه تولیدکننده 43.2 درصد
در تابستان 1402، نرخ تورم تولیدکننده در چهار فصل منتهی به فصل تابستان 1402 نسبت به مدت مشابه در سال قبل 43.2 درصد است که در مقایسه با فصل قبل (42.9 درصد)، سه‏دهم واحد درصد افزایش داشته است.در این فصل بیشترین تورم سالیانه با 58.8 درصد مربوط به گروه «خدمات» و کمترین تورم سالیانه با 29.2 درصد مربوط به گروه «صنعت» است.