در فصل سرد، بی‌محابا به جاده نزنید
ایمنی؛ سرخط سفرهای جاده‌ای
یوسف حیدری
گزارش نویس
یک بار با دقت به این اعداد نگاه کنید؛ آدم‌هایی که هر کدام از آنها یک روز در همین آب و خاک زندگی می‌کردند اما الان زیر خروارها خاک خوابیده‌اند. در 20 سال گذشته 400 هزار نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. اگر کمی نزدیک‌تر بیاییم همین سال گذشته رکورد تلفات جاده‌ای ایران شکسته شد و ۱۹ هزار و ۴۹۰ نفر در تصادفات رانندگی جان باخته‌اند. وضعیت حوادث رانندگی در سال‌جاری هم مطلوب نیست. بر اساس گزارش پزشکی قانونی از ابتدای فروردین تا پایان شهریورماه ۱۰ هزار و ۷۲۰ نفر در حوادث رانندگی جان خود را از دست داده‌اند. آن طور که فرمانده راهنمایی و رانندگی می‌گوید با این وضعیت و با توجه به سفرهای زمستانی که در پیش داریم تعداد کشته‌های حوادث رانندگی در پایان امسال از 20 هزار نفر فراتر خواهد رفت.
ایران در حوادث رانندگی جایگاه دوم خاورمیانه و هشتم جهان را به خود اختصاص داده است. در حالی که بسیاری از کشورهای دنیا با ایمن‌سازی خودرو، جاده، بالابردن فرهنگ ترافیکی و افزایش هزینه‌های تخلفات رانندگی، سعی می‌کنند تا سال 2030 حوادث رانندگی سرلیست مرگ و میرها نباشد در ایران هنوز هم حوادث رانندگی سومین عامل مرگ و میر است. بر اساس گزارش پلیس راهنمایی و رانندگی، یکی از مهم‌ترین عوامل حوادث رانندگی عامل انسانی است. ۸۰ درصد تصادفات به دلیل سرعت و سبقت غیرمجاز، خستگی، خواب‌آلودگی، عدم توجه به جلو در رانندگی و بی‌توجهی به ایمنی خودرو است. 17 درصد تصادفات وسایل نقلیه در شرایط رانندگی در زمستان رخ می‌دهد. با وجود بارندگی و برف‌خیز بودن جاده‌های شمالی اواخر هفته بازهم شاهد حضور تعداد زیادی از مسافرانی هستیم که سوار بر خودرو راهی شمال می‌شوند. در این میان سازمان هواشناسی و همچنین پلیس راه بارها در زمینه رعایت موارد ایمنی و همراه داشتن تجهیزات هشدار می‌دهند، اما برخی از رانندگان هنوز هم نسبت به این موضوع بی‌توجه هستند. برای نمونه اگر همین امروز از 10 راننده‌ای که اواخر هفته در جاده‌های کوهستانی تردد دارند درباره زنجیر چرخ سؤال کنید شاید دو یا سه نفر این وسیله را همراه داشته باشند. برخی از آنها هم نحوه بستن زنجیر چرخ را بلد نیستند. فرشاد یکی از همین راننده‌هاست که اعتقادی به تجهیزات ایمنی ندارد. یک بار هم در برف و بوران گیر کرده و اگر عوامل راهداری به داد او نرسیده بودند معلوم نبود چه سرنوشتی پیدا می‌کرد: «معمولاً آخر هفته‌ها با دوستان یا خانواده شمال می‌روم تا آب و هوایی عوض کنم. زمستان سال قبل هم با دو نفر از دوستانم به جاده چالوس رفتیم. هواشناسی هشدار داده بود که جاده‌های شمالی بارش برف دارند اما توجهی نکردیم و راه افتادیم. زنجیر چرخ هم نداشتم و بعد از گردنه هزار چم در برف و بوران گیر کردیم. ماشین‌های زیادی در برف گیر کرده بودند و هر لحظه شدت برف بیشتر می‌شد. برای اینکه گرم بمانیم ماشین را روشن نگه داشتیم که بعد از چند ساعت بنزین هم تمام شد. آن قدر برف زیاد بود که نمی‌توانستیم چند متر جلوتر را ببینیم. تقریباً کارما تمام بود ولی نیمه‌شب نیروهای راهداری و هلال احمر به داد ما رسیدند و نجات پیدا کردیم.»
بی‌توجهی به سلامت خودرو و نداشتن لوازم و تجهیزات مناسب برای سفرهای زمستانی یکی از مهم‌ترین دلایلی است که راننده‌ها را با دردسر مواجه می‌کند. گاهی اوقات این بی‌توجهی‌ها می‌تواند به حوادث مرگبار نیز منجر شود. حامد تعمیرکار خودرو است و توجه به سلامت خودرو در 6 ماه دوم سال را خیلی مهم می‌داند. او خودرویی را که با جرثقیل کنار صافکاری توقف کرده است نشان می‌دهد و می‌گوید: راننده این ماشین مثل خیلی‌ها بدون توجه به سلامت ماشین راهی سفر شد اما این سفر نزدیک بود به قیمت جان خودش تمام شود. لنت ترمز ماشین چند ماه قبل باید عوض می‌شد اما توجهی نکرد و فکر می‌کرد تا زمانی که صدای جیغ لنت درنیاید بازهم می‌توان از آن استفاده کرد. اما هر قطعه ماشین تاریخ مصرف دارد و اگر از آن زمان بگذرد ممکن است درست کار نکند و حادثه‌ساز شود. وقتی در جاده با سرعت حرکت می‌کرد ترمز ماشین درست عمل نمی‌کند و با کامیون تصادف می‌کند. تنها شانسی که آورد این بود، ایربگ ماشین باز شد و زنده ماند. این یکی از صدها موردی است که ما می‌بینیم. ماشین هم مثل بدن انسان است که باید به سلامت آن توجه کرد. برای کنترل سلامتی سالی چند بار آزمایش می‌دهیم و نزد پزشک متخصص می‌رویم. ماشین هم باید سالی یکی دوبار توسط متخصص مکانیک کنترل شود. مثلاً برای سفر زمستانی که با بارش باران و برف همراه است باید قبل از مسافرت حتماً خودرو توسط متخصص مکانیک بازدید شود. لوازم و تجهیزات ایمنی هم باید همراه داشته باشیم. برخی تصور می‌کنند زنجیر چرخ یا لاستیک یخ‌شکن لوازم اضافی ماشین هستند که اگر نداشته باشیم مهم نیست. اما در همین تهران اگر برف سنگین ببارد بدون زنجیر چرخ شاهد سرسره بازی ماشین‌ها در خیابان‌ها خواهیم بود. حتماً فیلم سرسره‌بازی و تصادف ماشین‌ها در خیابان‌های تهران را دیده‌اید. همین زنجیر چرخ حداقل 70 درصد از سرخوردگی ماشین جلوگیری می‌کند. یا همین باد لاستیک‌ها که هر سه هفته یک بار باید آن را کنترل کنیم. در زمستان و جایی که برف زیادی زمین نشسته با کم کردن باد لاستیک می‌توانیم از سر خوردن ماشین جلوگیری کنیم. مخزن شیشه شوی ماشین هم باید همیشه پر باشد. در طول سفر بخصوص در جاده‌هایی که باران و برف دید راننده را کمتر می‌کند همین شیشه شوی و برف پاکن دید راننده را بهتر می‌کند و نیازی نیست هر چند دقیقه یک بار از ماشین پیاده شده و شیشه را پاک کنیم.
سرهنگ مؤمنی، مسئول معاونت آموزش فرهنگ ترافیک هم عامل انسانی را یکی از مهم‌ترین عوامل تصادفات رانندگی می‌داند و می‌گوید: بی‌توجهی به فرهنگ ترافیک می‌تواند حوادث جانی و مالی در پی داشته باشد. توجه به سلامت خودرو و بررسی آن قبل از مسافرت یکی از اصول مهم در فرهنگ رانندگی است. علاوه بر آن باید به هشدارهای پلیس توجه کنیم. وقتی پلیس از لغزنده بودن معابر و جاده خبر می‌دهد یعنی اینکه باید از تجهیزاتی مثل زنجیر چرخ استفاده کنیم.
خودروها در لاین کندرو گردنه کوهین توقف می‌کنند. در چند دقیقه صف خودروها به چند کیلومتر می‌رسد. برف و بوران با شدت زیادی در حال باریدن است و فاصله دید به کمتر از دو متر می‌رسد. کمی جلوتر چند خودرو با هم برخورد کرده‌اند و مردم تلاش می‌کنند زخمی‌ها را از داخل ماشین‌ها بیرون بکشند. یکی از راننده‌ها دستمال بزرگی روی پیشانی‌اش قرار می‌دهد تا جلوی خونریزی را بگیرد. چند دقیقه بعد خودروهای امداد جاده‌ای و آمبولانس هلال احمر از راه می‌رسند. مرد راننده خودش را به آمبولانس می‌رساند و روی برانکارد دراز می‌کشد. در جواب افسر پلیس که مشغول نوشتن گزارش حادثه است، می‌گوید: «برف زیادی می‌بارید و به‌سختی می‌شد چند متر جلوتر را دید. عجله داشتم و باید زودتر به تهران می‌رسیدم. سرعت‌ام زیاد بود. با دیدن چراغ عقب کامیون ترمز کردم ولی سر خوردم. کنترل ماشین دست من نبود و بعد از چند بار چرخ زدن با کامیون تصادف کردم. ای کاش زنجیر چرخ بسته بودم و سرعت‌ام زیاد نبود. همین غفلت نزدیک بود به قیمت جانم تمام شود.»
بــــرش
برخی تصور می‌کنند زنجیر چرخ یا لاستیک یخ‌شکن لوازم اضافی ماشین هستند که اگر نداشته باشیم مهم نیست. اما در همین تهران اگر برف سنگین ببارد بدون زنجیر چرخ شاهد سرسره‌بازی ماشین‌ها در خیابان‌ها خواهیم بود. حتماً فیلم سرسره‌بازی و تصادف ماشین‌ها در خیابان‌های تهران را دیده‌اید. همین زنجیر چرخ حداقل 70 درصد از سرخوردگی ماشین جلوگیری می‌کند.