نیلوفر منصوریه
گزارش نویس

مردی کنار خیابان، چند توله سگ آپارتمانی و فانتزی را روی دست خود نگه داشته، به علامت فروش. چند نفری هم برای خرید و تماشا دور مرد حلقه زده‌اند، همهمه‌ای برپا شده. هر کس چیزی می‌گوید و برای حیوانات بی‌زبان غش و ضعف می‌روند. یکی می‌پرسد، «شناسنامه سلامت داره؟» دیگری می‌گوید: «شناسنامه چی؟ شناسنامه داره؟» آن یکی می‌گوید: «نژادشون چیه؟» و... فروشنده هم می‌گوید: «شناسنامه سلامت داره، وزنش کمتر از 2 کیلو، خیلی مهربون و بی‌سر و صدان، اخلاق و رفتارش خیلی زود مطابق شرایط دلخواه شما شکل می‌گیره و بهتره تا یک ماه به جای شیر به او ماست پروبیوتیک بدید تا خوب رشد کنه.»
معضل نگهداری حیوانات ازجمله، سگ، گربه، همستر و... آنچنان زیاد شده که اگر حیوانات تا پیش از این فقط در خودرو‌های لوکس و گران‌قیمت مشاهده می‌شدند، امروز در هر خودرویی و خانه‌ای دیده می‌شوند، مسئولان در این زمینه بارها، به خریداران، فروشندگان و حتی دوستداران حیوانات خانگی هشدار داده‌اند. اما این وضعیت هر روز فراگیرتر می‌شود.
فعالان حقوق حیوانات می‌گویند که تجارت حیوانات خانگی در سال‌های اخیر در ایران به مرز هشدار رسیده است. سپهر سلیمی، فعال حقوق حیوانات، تجارت حیوانات خانگی را غیراخلاقی می‌داند و می‌گوید که این کار عاملی برای استفاده سودجویان از حیوانات و وادار کردن آنها به توله‌کشی شده است در حالی که ملزومات و نیازهای اولیه حیوان را نادیده می‌گیرند. سلیمی معتقد است که در نبود قوانین حمایتی، شرایط نظارتی و ضعف فرهنگ عمومی، روش قانونمندی برای نگهداری از حیوانات خانگی وجود ندارد. برخی از مسئولان هم به این موضوع، نگاه صفر و صدی دارند. برخی عقیده دارند حیوانات خانگی حذف شوند و برخی دیگر معتقدند که نباید حیوانات خانگی را حذف کرد.

کالایی برای سرگرمی انسان
خانگی‌شدن حیوانات نتیجه اهلی‌‌سازی، اصلاح ژنتیکی و توله‌کشی‌های خاص است. حیواناتی که در جامعه مصرفی ما نیز به‌عنوان کالایی برای سرگرمی انسان‌‌ها درآمده‌‌است، در بسیاری از موارد و در نبود قوانین و فرهنگ لازم، تحت شرایط‌ سختی زیست می‌‌کنند. حتی اگر نگهداری از حیوانات تنها منوط به حمایت از آنها هم باشد، ضروری است که شرایط مناسب و استانداردی برای زیست آنها فراهم شود.
به گفته سلیمی، در حال حاضر، با بهشت فروشندگان حیوانات خانگی به شکل‌های مختلف مواجه هستیم. در این میان، سگ و گربه بازار پررونق و محبوبی دارند. نگهداری درست از حیوانات خانگی هزینه‌بر است و این مسأله در تبلیغات فروشندگان و عاملان تجارت حیوانات خانگی گفته نمی‌شود‌.
آنگونه که این فعال حقوق حیوانات می‌گوید: نگهداری از سگ و گربه در خانه، فرایند سخت و پرهزینه‌ای دارد که در این میان افرادی به‌عنوان تأمین کننده ملزومات حیوانات خانگی یا پت‌شاپ‌ها با تبلیغ در فضای مجازی سودسرشاری به جیب می‌زنند. از قبیل ویزیت دامپزشکی، غذا، خرید انواع ویتامین‌ها و داروهای مورد نیاز، وسایل بازی و ملزومات نگهداری نیز درنظر گرفته می‌شود. علاوه بر این برخی‌ها با خرید لباس زمستانی برای سگ و گربه خود، هزینه اضافه‌تری هم پرداخت می‌کنند.
این فعال ادامه می‌دهد: با توجه به عدم پوشش بیمه، هزینه درمان بسیار بالا است و در صورت بیمار شدن حیوان هزینه‌های آزمایش و تصویربرداری و حتی جراحی سرسام‌آور است. همچنین غذای حیوانات خانگی در نوع ایرانی و خارجی گران است و نسبت به چند سال قبل بسیار گرانتر شده است.غذاهای ایرانی دارای کیفیت خوبی نیستند و غذاهای خارجی علاوه بر اصل نبودن قیمت‌های گزافی دارند.
سلیمی ادامه می‌دهد: شرایط زیستی این حیوانات در زمان تولید و پرورش بسیار اسفناک است. زیرا در حقیقت هدف سود بیشتر است و به همین جهت شرایط تغذیه، بهداشت، نگهداری و جابه‌جایی اهمیتی برای تولیدکننده ندارند و ممکن است بسیاری از حیوانات دچار بیماری‌های زمینه‌ای و ژنتیکی باشند. برخی از این حیوانات ممکن است آسیب‌هایی داشته باشند که عمر نسل‌های بعد از خودشان را کم کند و یا باعث شود که همراه با آسیب‌های جدی متولد شوند. این موارد علاوه بر هزینه‌بر بودن، موجب دردسر بسیار زیاد برای حیوان و سرپرست می‌شوند.
طرح «ممنوعیت نگهداری از حیوانات خانگی»، واکنش‌های زیادی از سوی فعالان حقوق حیوانات و صاحبان حیوانات خانگی داشت. آنان معتقد هستند با وجود شعارهایی که داده می‌شود با تولیدکنندگان حیوانات خانگی مقابله نمی‌شود. سلیمی می‌گوید: بارها درخصوص قوانین منع نگهداری و تردد سگ‌گردانی تذکر داده‌ایم که بهتر است به جای ممنوع کردن سگ‌گردانی، از تولید، خرید و واردات سگ جلوگیری شود زیرا انواع نژادها و گونه‌های مختلف سگ در فضای مجازی و پت‌شاپ‌ها به فروش می‌رسد. سختگیری بر سرپرستان فعلی باعث ایجاد مشکلات بهداشتی و رهاسازی حیوانات می‌شود و بجای آن باید با تولیدکنندگان و فروشندگان حیوانات مقابله کرد.

آگهی‌های فروش
فروش حیوانات خانگی عموماً به چند روش انجام می‌شود؛ افرادی که در خانه خود سگ و گربه دارند ‏و با توله‌کشی مبادرت به فروش آنها می‌کنند، افرادی که از خارج از کشور حیوانات را وارد می‌کنند و به ‌فروش می‌رسانند. مؤسسه‌هایی که نژاد‌های خاصی را ‏پرورش می‌دهند و توله‌ها را می‌فروشند. برخی نیز در پارک‌ها و خیابان‌ها دزدیده و به فروش می‌رسند. به گفته سلیمی، هیچ نظارتی در این زمینه وجود ندارد و حیوانات براحتی به فروش می‌رسند. از سوی دیگر تبلیغات غلط برای فروش مثلاً روز ‏ولنتاین، روز تولد و مناسبت‌های مختلف وجود دارد. افرادی که در این ‏روز به ‏همدیگر حیوان هدیه می‌دهند، اما بعد از مدتی چون توان و شرایط نگهداری از حیوان را ندارند به ‏جای ‏اینکه آن را واگذار کنند در پارک و خیابان رها می‌کند که ‏اغلب این حیوانات، چون از ابتدا در ‏محیط خانه زندگی کرده‌اند، نمی‌توانند زندگی در خیابان را تحمل کنند و زود تلف ‏می‌شوند.
این فعال حقوق حیوانات معتقد است: شرایط نگهداری حیوانات خانگی در ایران بسیار دردناک است. با وجود اینکه تصور می‌شود که شرایط حیات وحش بد باشد و یا رها بودن حیوانات مثلاً در خیابان‌ها بد باشد اما به نظر من شرایط حیوانات خانگی بسیار بدتر است. زیرا بسیاری از افرادی که حیوان خانگی دارند، شرایط نگهداری از حیوان را ندارند.
به گفته سلیمی، نگهداری حیوانات خانگی در بسیاری از کشورهای دنیا، اینگونه است که محل نگهداری، باید مناسب حیوان و جثه‌اش باشد. شرایط مالی، زمانی و بهداشت برای او درنظر گرفته شود. او می‌گوید: نگهداری از حیوان به سن و عمر مفیدش بستگی دارد که گاهی تا 20 سال طول می‌کشد. بنابراین اگر کسی شرایط نگهداری ندارد (شرایط مالی پایدار، قصدجابه‌جایی، قصد مهاجرت، ازدواج، وقت مناسب و...) به هیچ وجه نباید حیوان خانگی داشته باشد. زیرا این موجب آسیب دیدن حیوان می‌شود.

بــــرش

نگهداری از حیوان، به سن و عمر مفیدش بستگی دارد که گاهی تا 20 سال طول می‌کشد. بنابراین اگر کسی شرایط نگهداری ندارد (شرایط مالی پایدار، قصدجابه‌جایی، قصد مهاجرت، ازدواج،‌ وقت مناسب و ...) به هیچ وجه نباید حیوان خانگی داشته باشد زیرا این موجب آسیب دیدن حیوان می‌شود.