گفت و گو
گفت‌وگوی «ایران» با بهمن نامورمطلق
عضو پیوسته فرهنگستان هنر درباره اهمیت برپایی هفته کتاب
تعاملی که براساس کتاب شکل بگیرد ماندگارتر است
گروه فرهنگی/ بهمن نامورمطلق، عضو پیوسته فرهنگستان هنر برپایی رویدادهای کتاب‌محور در روزگاری که تکنولوژی‌های مدرن ارتباطی حضور پررنگی بر زندگی انسان پیدا کرده را کاری مهم در جهت حفظ جایگاه کتاب و کتاب‌خوانی در زندگی امروز می‌داند. در گپ‌وگفت امروز «ایران» با این نویسنده و نظریه‌پرداز فرهنگی نکات بیشتری را درباره ضرورت برگزاری هفته‌های فرهنگی می‌خوانید.
نیازمند رویدادهای فرهنگ‌محور هستیم
بهمن نامورمطلق درباره چگونگی اثرگذاری برنامه‌های هفته کتاب در فضای عمومی جامعه به «ایران» گفت: «میزان اثرگذاری برپایی رویدادی همچون هفته کتاب به شرایط فضای عمومی جامعه، دغدغه‌مند بودن مسئولان و مدیران فرهنگی و همچنین تعریفی که ازاین قبیل رویداد ارائه می‌شود بستگی دارد. هر زمان فضای جامعه مناسب بوده و متولیان نیز دغدغه کتاب داشته و از جنس کتاب بوده‌اند، مجریان برگزاری هفته کتاب با بیشترین میزان اثرگذاری ویژه‌برنامه‌های این رویداد فرهنگی روبه‌رو شده‌اند و شاهد کارها و ابداعات جدید و اثرگذار بوده‌ایم.»
نویسنده کتاب «درآمدی بر بینامتنیت»، درباره نقش رویدادهای ملی بویژه رویدادهای حوزه فرهنگ در ایجاد همبستگی اجتماعی نیز تصریح کرد: «فرهنگ یکی از بخش‌های رویدادمحوراست و هر رویدادی برای خود فلسفه و قاعده‌ای دارد. اهمیت رویدادهای فرهنگی در عصر کنونی بیش از گذشته است چرا که نقش واسطه را برای تسریع و تسهیل دریافت ما از مسائل فرهنگی ایفا می‌کند. مطالعات و فلسفه رویداد در دوره معاصر شکل گرفته و امروزه دانشی به‌عنوان «مطالعات رویداد» وجود دارد.»
وی افزود: «هفته کتاب می‌تواند به‌عنوان یک رویداد بزرگ نقش‌آفرینی کند و ما نیاز بسیاری به رویدادهای کتاب‌محور داریم. به‌خصوص که نوع دریافت ما از نظام کلامی بویژه نظام نوشتاری، کاملاً متفاوت از نظام تصویری است. هر کدام از این دو نظام، بخشی از نیازهای ما را مرتفع می‌کنند و مکمل یکدیگر هستند و نظام تصویری به‌هیچ‌وجه نمی‌تواند جای نظام کلامی را بگیرد. این مسأله بویژه در حوزه فرهنگ که کلام‌محور است، نمود بیشتری دارد. بالطبع دریافت در نظام کلامی عمیق‌تر است.»
عضو هیأت‌علمی دانشگاه شهید بهشتی در تشریح اهمیت نظام کلامی، ادامه داد: «ما در دوره باستان، نوشتار خاص خودمان را ابداع کردیم. در اسطوره‌های‌مان هم می‌بینیم که طهمورث شرط زنده ماندن و آزاد کردن دیوها را آموزش خواندن و نوشتن به انسان‌ها قرار داد؛ همان رویکردی که پیامبر(ص) در صدر اسلام نسبت به اسرا داشتند. قرآن کتاب آسمانی ما نیز نوشتاری و کلامی است. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «کن فیکون» و این نشان از اهمیت گفتن دارد.»
این استاد دانشگاه تصریح کرد: «در طول تاریخ، نوع ارتباط ما با مضامین و مفاهیم عمدتاً از طریق کلمه بوده و کتاب در نظام اسلامی جایگاه خاصی دارد ولی چون آگاهی کافی نسبت به اهمیت کلام و نوشتار وجود ندارد، آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. باید ابتدا اهمیت و ویژگی‌های دریافت کلامی و نوشتاری را بشناسیم و سپس آن را برای جامعه و بویژه نسل جوان تشریح کنیم. در این صورت جوانان بیشتر به سمت کتاب و کتاب‌خوانی سوق پیدا می‌کنند و مطالعه روزانه چند صفحه کتاب برای آنها تبدیل به یک عادت می‌شود.»
هفته کتاب می‌تواند نقطه اوج فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی باشد
نویسنده کتاب «اسطوره‌کاوی عشق در فرهنگ ایرانی» در بخش دیگری از سخنانش گفت: «کارکرد اصلی هفته کتاب، فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی برای توجه بیشتر به کتاب و مقوله کتاب‌خوانی است که این موارد می‌تواند ما را به همبستگی اجتماعی برساند. اگر اهداف اصلی به‌درستی دنبال شوند، بهره‌های دیگری همچون همبستگی اجتماعی در پی آن حاصل خواهد شد. خوب است در پیشبرد برنامه‌های هفته کتاب از گروه‌های مرجع برای ترویج کتاب‌خوانی استفاده شود و یک برنامه عدالت‌محور در حوزه رویدادها اتفاق بیفتد و همه مردم در سراسر کشور احساس کنند که در برنامه‌های این رویداد سهیم هستند.»
بهمن نامورمطلق در ادامه افزود: «فراهم ساختن زمینه گفت‌وگوی مخاطبان با نویسندگان و برنامه‌هایی از این‌دست می‌تواند به این رویداد گرما و شور و شوق ببخشد. اگر آدم‌ها به‌واسطه کتاب با هم مرتبط شوند، این ارتباط عمیق خواهد بود. مفاهیمی مانند همبستگی، صلح، رفاه و حکمت را می‌توان به‌واسطه کتاب در جامعه نهادینه کرد. هفته کتاب می‌تواند نقطه اوج فرهنگ‌سازی و گفتمان‌سازی باشد. کشور ما همواره در طول تاریخ، مهد علم، فرهنگ و هنر بوده است که با استفاده از فرصت هفته کتاب می‌توان این جایگاه را به همه دنیا نشان داد. امیدوارم شاهد روزی باشیم که مردم و بویژه جوانان‌مان را در همه اماکن در حال کتاب خواندن ببینیم.» گفتنی است که سی‌ویکمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران با شعار «آینده خواندنی است» از بیست‌وسوم آبان‌ماه آغاز شده و تا سی‌ام آبان‌ماه ۱۴۰۲ نیز ادامه دارد.