«نانو» زندگی را آسان می‌کند
تغییرات بزرگ با ذرات ریز
یوسف حیدری
گزارش نویس
جرقه‌های اولیه فناوری نانو در ایران سال ۱۳۸۰ زده و مطالعات راهبردی فناوری‌نانو آغاز شد. دو سال بعد از شروع این مطالعات، در سال ۱۳۸۲ ستاد ویژه توسعه فناوری نانو (INIC) تأسیس شد. بعداز تأسیس ستاد نانو شاید کسی تصور نمی‌کرد در 20 سال آینده نانو باعث تحول در زندگی انسان‌ها شود. فناوری نانو امروز تحول زیادی در حوزه‌های مختلفی نظیر نفت و انرژی، بهداشت و سلامت، آب و محیط زیست، کشاورزی و بسته‌بندی، خودرو، رنگ و پوشش، ساختمان و منسوجات ایجاد کرده است. در این میان نقش شرکت‌های دانش‌بنیان که در آن جوانان خلاق ومبتکر فعالیت می‌کنند بیش از گذشته نمایان می‌شود. استفاده از نانو ذرات در صنعت، کشاورزی و پزشکی باعث شده تا مردم بیشتر با حوزه نانو و تحولاتی که می‌تواند ایجاد کند آشنا شوند. چهاردهمین نمایشگاه نانو (ایرانانو) جایی است که شرکت‌های دانش‌بنیان و فعال در زمینه نانو آخرین دستاوردهای علمی‌شان را به نمایش گــذاشتند.
سعید یکی از مهندسان شرکت تولید لوله و اتصالات با فناوری نانو با افتخار ازمحصولات شرکت می‌گوید. محصولاتی که با فناوری نانو توانسته بودند تحول عظیمی در مقوله لوله و اتصالات و محصولات PVC ایجاد کنند. چند نمونه از لوله و اتصالات تولیدی شرکت را به بازدیدکنندهها نشان می‌دهد و می‌گوید: امروز در بسیاری از مسکن‌های ملی که در کشور ساخته می‌شود از محصولات شرکت دانش‌بنیان ما استفاده می‌شود. وی با اشاره به اینکه این لوله‌ها واتصالات ضد جرم وضد رسوب هستند، می‌گوید:«وقتی لوله‌های فاضلاب ساختمان دچار رسوب و یا گرفتگی می‌شوند باید با تخریب زمین مسیر آب را باز کنیم. اما لوله و اتصالاتی که با فناوری نانو تولید می‌شوند هرگز دچار رسوب و یا گرفتگی نمی‌شوند و از لحاظ استحکام ومقاومت هم 5 برابر لوله و اتصالات معمولی هستند. امروزه در ساختمان‌سازی از این لوله و اتصالات که توسط جوانان شرکت دانش بنیان تولید شده استفاده می‌کنند. قیمت این لوله‌ها هم 5 درصد بیشتر از لوله‌های معمولی است و در مسکن ملی و همچنین لوله و اتصالات آب شیرین‌کن‌ها استفاده می‌شود.»
آیینه‌ها را با نظم خاصی روی میز چیده و با حوصله از نانو ذرات‌هایی که در تولید آیینه استفاده شده برای بازدیدکنندهها می‌گوید. از کاهش تصادفات در شب و بالا رفتن تمرکز راننده‌ها هنگام رانندگی در شب. مسئول غرفه یکی از آیینه‌های نانو را دردست می‌گیرد و می‌گوید: در صنعت خودروسازی کشورهای اروپایی استفاده از آیینه‌های جانبی نانو الزام‌آور شده وامیدواریم در ایران هم الزام‌آور شود. نانوذراتی که در تولید آیینه به کار می‌بریم باعث می‌شود شب‌ها وقتی نور بالای خودروها به آیینه برخورد می‌کند بخش زیادی از نور از آیینه عبور کرده و چشم راننده اذیت نمی‌شود. به این ترتیب آمار تصادفات در شب که براثر نور بالای برخی از خودروها اتفاق می‌افتد کاهش پیدا می‌کند. همچنین از نانو ذراتی که توسط همکاران من در شرکت دانش بنیان تولید می‌شود در بحث تولید ظروف هم استفاده می‌کنیم. این کار علاوه بر زیبایی و درخشندگی ظروف استحکام آنها را هم چند برابر می‌کند. مثلاً این سوپ‌خوری بعد از یک سال به‌دلیل شست و‌شو‌های متعدد ممکن است تغییر حالت داده و یا خط و خش پیدا کند. اما با نانو ذراتی که در تولید آن استفاده می‌کنیم مقاومت ظروف در برابر تغییر و خط و خش چند برابر می‌شود. شرکت دانش‌بنیان ما 6 سال قبل با هدف استفاده از نانو در تولید آیینه و ظروف راه‌اندازی شد و امروز جوانان با استعداد زیادی در این شرکت مشغول کار هستند.»
از چسب چوب تا چسب زخم
ورودی سالن 44 نوشته‌های روی پوستر توجه بازدیدکنندهها را جلب می‌کند. از چسب‌های عایق نانو و ترمیم زخم با فناوری نانو تا تقویت گیاهان دارویی با فناوری نانو. ورودی یکی از غرفه‌ها تعدادی قاب گوشی موبایل را که با فناوری نانو ساخته شده روی میز قرار داده‌اند. نوشته روی میز نظر خیلی‌ها را جلب می‌کند. «با فناوری نانو گوشی موبایل را ضد ویروس کنید.» مهندس شرکت فناوری از توان علمی و فنی جوانان و متخصصان داخلی در تولید مواد بر پایه نانو فناوری این‌گونه می‌گوید:« محصول اصلی ما گارد ضد ویروس تلفن همراه است که برای اولین بار در ایران تولید می‌شود. این فناوری تا پیش از این فقط در کشور امریکا و سوئیس بود و آنها چنین محصولی را تولید می‌کردند. ما هم از دو سال قبل با مطالعه و آزمایش‌های مختلف علمی توانستیم به این فناوری دست پیدا کنیم. این فناوری تأییدیه سازمان غذا و دارو و نانو مقیاس را هم دارد. این گارد‌های محافظ تلفن همراه که در ساخت آن از نانو ذرات استفاده می‌کنیم ضد ویروس است. با توجه به اینکه گوشی تلفن همراه یکی از آلوده‌ترین سطوح است استفاده از این گاردها می‌تواند شما را از شر ویروس راحت کند. همچنین پوشش‌های ضد ویروس سطوح تولید می‌کنیم که به طور خاص روی ویروس‌هایی مثل آنفلوانزا و کرونا اثر دارد و می‌تواند آنها را از بین ببرد. تولید انبوه گارد‌های گوشی تلفن همراه و پوشش‌های ضدویروسی شروع شده است و امیدواریم با استقبال مردم مواجه شویم. در شرکت ما 25 نفر فعالیت می‌کنند و خوشحالیم که برای اولین بار در ایران توانسته‌ایم این محصولات را تولید کنیم.»
دانش‌آموزان یکی از دبیرستان‌های دخترانه با خوشحالی در غرفه لوازم‌التحریر نانو جمع شده‌اند و هر کدام با ماسه و رنگ‌های گواش مشغول ساخت حجم و یا کشیدن نقاشی می‌شوند. مسئول غرفه به حلقه دانش‌آموزان می‌رود تا از فناوری نانو در تولید لوازم‌التحریر بگوید. او با اشاره به خودکارهایی که روی میز ردیف شده‌اند، می‌گوید:«در تولید این خودکارها از نانو استفاده شده و خواص آنتی باکتریال دارند. یعنی وقتی این خودکارها دست به دست می‌شوند باکتری‌های دست که روی خودکار باقی می‌مانند از بین می‌روند و به این ترتیب انتقال پیدا نمی‌کنند. از این خودکارها می‌توان در محیط‌های عمومی که خودکارها دست به دست می‌شود استفاده کرد تا چرخه انتقال باکتری قطع شود. همچنین در تولید رنگ گواش از نانو ذرات استفاده می‌کنیم. این رنگ‌ها ضد خراش هستند و اگر به مدت طولانی در معرض نور قرار بگیرند دچار رنگ پریدگی نمی‌شوند. این چسب چوب‌ها هم خواص نانو دارند و علاوه بر استحکام خیلی بالا کاملاً بی‌رنگ و بدون بو هستند. همچنین در ساخت وسایل ماسه بازی کودکان زیر 5 سال هم از نانو ذرات استقاده می‌کنیم که خاصیت آنتی باکتریال دارند.»
غرفه پوشاک نانو شلوغ‌تر از بقیه غرفه‌ها است. لباس‌هایی که با ذرات نانو خاصیت آنتی باکتریال پیدا می‌کنند و ضد تعریق هستند. اما پوشاک تب نمای نوزاد یکی از دستاوردهای شرکت دانش بنیان است که مورد توجه بازدیدکنندهها قرار می‌گیرد. مسئول غرفه نحوه تغییر رنگ لباس نوزاد را با سشوار نشان می‌دهد. بعداز حرارت سشوار لباس آبی نوزاد تغییر رنگ داده و سفید می‌شود. بعد از چند دقیقه دوباره رنگ سفید به آبی تغییر می‌کند. وی با اشاره به اینکه لباس تب نمای نوزاد تولیدی آنها به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر می‌شود، می‌گوید: دمای نرمال بدن نوزاد 37 درجه است و وقتی کمی از این دما بالاتر برود نوزاد تب دارد. برخی از والدین متوجه تب نوزاد نمی‌شوند. این لباس که در تولید آن از نانو ذرات استفاده می‌کنیم با بالا رفتن دمای نوزاد تغییر رنگ می‌دهد و والدین متوجه تب فرزندشان می‌شوند. در خاورمیانه ما تنها شرکتی هستیم که این پوشاک را تولید می‌کنیم و قیمت محصول تولیدی آن در امریکا و اروپا 5 برابر ما است. خوشبختانه این محصول به کشورهای حاشیه خلیج فارس صادر شده و خیلی هم مورد استقبال قرار گرفته است.»
باشگاه دانش‌آموزان نانو شلوغ‌ترین بخش نمایشگاه است. دانش‌آموزان زیادی از مدارس مختلف آمده‌اند تا از دستاوردهای نانو که توسط گروه‌های علمی دانش‌آموزی انجام گرفته بازدید کنند. ستایش، عسل و سلنا پشت میز کوچکی که بشقاب توت فرنگی روی آن قرار گرفته ایستاده‌اند و ازدستاورد بزرگ علمی‌شان می‌گویند. دانش‌آموزان مدرسه فرزانگان کرج مدال‌ها و لوح‌های افتخار را که از کشورها و دانشگاه‌های مختلف گرفته‌اند روی میز قرار داده‌اند. ستایش با تشریح دستاورد علمی‌شان می‌گوید: محصول ما یک پوشش‌دهنده زیستی است. نانو ذرات اکسید روی را با عصاره قارچ دکمه‌ای سنتز کردیم و یک پوشش‌دهنده زیستی درست کردیم. از آنجا که توت فرنگی فسادپذیرترین میوه است این پوشش دهنده را روی این میوه امتحان کردیم. نتیجه شگفت‌انگیز بود. بر اساس نتایج ما ماندگاری میوه توت فرنگی 7 برابر می‌شود و تا 14 روز فاسد نمی‌شود. این محصول هیچ ضرری برای انسان ندارد و می‌توان از آن در زمان انبارداری میوه‌ها استفاده کرد. 8 ماه روی این محصول کار کردیم. این محصول در جشنواره‌های رومانی و لهستان و همچنین دانشگاه‌های شریف، تهران و علم و صنعت صاحب مدال و تأییدیه‌های لازم شده است.
