سنندج بیست و سومین مرکز استان کشور است که در روزهای آینده با سفر رئیس‌جمهور به کردستان، راه‌آهن سنندج افتتاح می‌شود. راه‌آهن این کلانشهر، یکی از ده‌ها پروژه نیمه‌کاره‌ای است که 18 سال پیش ساخت آن شروع شد. در آغاز دولت سیزدهم، پیشرفت این پروژه 63 درصد بود، در سفر اول رئیس‌جمهور به کردستان، اعتباری به ارزش یکهزار و 100 میلیارد تومان برای تکمیل راه‌آهن سنندج تخصیص یافت و بعد از 2 سال ریل سنندج تکمیل شده و به مرحله بهره‌برداری رسید. این مسیر ریلی یک خطه با ۳ قطعه اجرایی بخشی از راه‌آهن تهران - همدان - سنندج است که مراکز استان‌های همدان و کردستان را به هم مرتبط می‌سازد. راه‌آهن سنندج به طول 151 کیلومتر و بخش دوم راه‌آهن تهران-همدان-سنندج به طول 420 کیلومتر است. راه‌آهن همدان-سنندج به عنوان گذرگاه مهم در کریدور شرقی_ غربی کشور است و در حوزه باری و مسافری نقش بسیار مهمی در بخش بین‌المللی دارد. راه‌آهن تاهمدان تکمیل شده و بخش دوم آن نیز آماده افتتاح است. این راه‌آهن به عنوان بخشی از کریدور ترانزیتی شرق به غرب برای نخستین بار کردستان را به شبکه ریلی وصل می‌کند و قرار است در فاز بعدی تا مرز باشماق ادامه یافته و به راه‌آهن عراق متصل شود.
هزینه راه‌آهن سنندج 3.4 هزار میلیارد تومان است که ارزش روز آن 15 هزار میلیارد تومان برآورد شده است. عباس خطیبی، معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل، در گفت‌و‌گو با «ایران اقتصادی» با اشاره به تکمیل راه‌آهن سنندج گفت: این راه‌آهن در بخش‌های مسافری و باری فعالیت می‌کند و مراکز صنعتی کردستان را به ریل متصل می‌کند.
وی با اشاره به مزایای راه‌آهن سنندج گفت: در سال نخست بهره‌برداری جابه‌جایی 540 هزار مسافر و در سال بیستم، جابه‌جایی 950 هزار مسافر از این ریل پیش‌بینی شده است. همچنین جابه‌جایی 1.5 میلیون تن بار و تا 3 میلیون تن در افق طرح از راه‌آهن سنندج انتظار می‌رود.
به گفته خطیبی، علاوه بر راه‌آهن سنندج تا پایان سال راه‌آهن رشت-کاسپین به طول 37 کیلومتر و راه‌آهن میانه-اردبیل به طول 175 کیلومتر به بهره‌برداری می‌رسدکه با افتتاح این مسیرها، ساخت راه‌آهن به 470 کیلومتر در سال افزایش می‌یابد که بیش از دو برابر متوسط ساخت سالانه ریل در کشور است.

ویژگی پروژه
راه‌آهن همدان- سنندج ۱۵۱ کیلومتر طول دارد که با احتساب خطوط ایستگاهی به ۱۷۸ کیلومتر می‌رسد و ٤٨ کیلومتر آن در استان همدان و حدود ۱۰۳ کیلومتر آن نیز در استان کردستان واقع شده است .خط ریلی همدان- سنندج از ایستگاه همدان آغاز شده و ضمن عبور از حوالی شهرهای بهار، لالجین، صالح‌آباد، قروه و دهگلان به ایستگاه سنندج منتهی می‌شود و مقرر است در ادامه مسیر با عبور از شهر مریوان به مرز باشماق متصل شود.
جابه‌جایی کالا از مرز باشماق (کردستان عراق) و اتصال سنندج به شبکه ریلی سراسری از طریق همدان و تهران از جمله اهداف احداث این راه‌آهن است. با اجرای این پروژه ریلی، جابه‌جایی محصولات کشاورزی و تولیدات کارخانجات و صنایع موجود در منطقه تسهیل می‌شود و امکان توسعه در آینده و اتصال این پروژه به استان‌های کرمانشاه، آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی نیز فراهم خواهد شد. هم‌اکنون و در فاز نخست، ریل‌گذاری ۱۷ کیلومتر از خطوط ایستگاهی پروژه راه‌آهن همدان- سنندج انجام شده است.
عملیات روسازی آن از ابتدای سال ۱۳۹۹ آغاز شد و در ۴ سال ساخت خطوط اصلی و ایستگاهی عملیات تکمیل سیستم ارتباطات و فیبر نوری محور انجام شد.
استفاده از ۲۰ هزار تن ریل ملی و بومی‌سازی تجهیزات وارداتی با دانش مهندسان داخلی ویژگی دیگر راه‌آهن سنندج است.
عمده‌ترین تجهیزات روسازی شامل ریل، سوزن، تراورس، ادوات پابند و سیستم انتقال بر مبنای استانداردهای بین‌المللی تأمین شده است و تمام ادوات وارداتی نیز با بهره از توان و تخصص مهندسان داخلی منطبق برآخرین تکنولوژی‌های روز بومی‌سازی شده است.
همچنین در این پروژه ۲۰ هزار تن ریل تولید ملی به کار رفته و خودکفایی در این حوزه اقدام ارزشمندی در راستای کاهش ریسک واردات، کنترل هزینه‌های اجرایی و افزایش سرعت در اجرای عملیات محورهای ریلی است.
حداکثر سرعت طراحی این مسیر ریلی برای قطارهای مسافری ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت و قطارهای باری ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت است که انتظار می‌رود سرعت عملیاتی قطار مسافری در شروع بهره‌برداری حدود ۱۲۰ کیلومتر بر ساعت باشد و پیش‌بینی می‌شود ظرف ۲ ماه آینده به ۱۶۰ کیلومتر در ساعت برسد.
ایستگاه راه‌آهن سنندج در مجاورت شهر سنندج آخرین ایستگاه مسیر و از نوع درجه یک تشکیلاتی بوده که در زمینی به مساحت ۵۲.۲ هکتاری احداث شده است .معماری ایستگاه نشأت گرفته از مهربانی و مهمان‌پذیری مردم، زیبایی و ظرافت هنر کردی و اقلیم منطقه با فناوری روز دنیا و تولیدات مصالح و تجهیزات ایرانی طراحی و اجرا شده است. این پروژه ریلی ۲۹ دستگاه پل بزرگ و ۴۱۱ دستگاه پل کوچک دارد.
با توجه به مزیت‌های سیستم علائم الکتریکی در ارتقای ایمنی و افزایش ظرفیت ترافیکی خط و با توجه به پیش‌نیازهای لازم برای شروع فعالیت‌های مرتبط با این موضوع شامل تکمیل سوزن‌بندی، نصب خطوط ایستگاهی و سیستم ارتباطات که فاز  نخست آن انجام شده است، هم‌اکنون شرایط عملیاتی لازم برای تجهیز محور به سیستم علائم الکتریکی فراهم است.  تحقق این امر مستلزم تأمین و تخصیص اعتبار مورد نیاز از طرف مبادی ذی‌ربط و همکاری دستگاه بهره‌بردار است.

امکان افزایش ظرفیت جابه‌جایی بار به ۹ میلیون تن در سال
راه‌آهن همدان- سنندج ظرفیت جابه‌جایی 450هزار نفر و یک میلیون تن بار را در سال دارد که با توجه به توسعه صنایع منطقه‌ای در سنوات اخیر و افزایش جمعیت، این ارقام در بخش باری افزایش قابل ملاحظه‌ای خواهد یافت. در فاز دوم بهره‌برداری و تکمیل خطوط ایستگاهی و اتصال خطوط پیش‌بینی شده به مراکز بار در استان کردستان ظرفیت این محور به ۸ تا ۹ میلیون تن بار در سال ارتقا خواهد یافت.

برش

وضعیت پروژه‌های چابهار-زاهدن و رشت-آستارا
علاوه بر اتصال مراکز استانی به شبکه سراسری، دو مسیر ریلی مهم در کشور تکمیل‌کننده کریدور ریلی شمال-جنوب است که مربوط به خط ریلی رشت-آستارا و چابهار-زاهدان است. راه‌آهن رشت-آستارا قرار است با مشارکت روسیه و تأمین منابع از طرف این کشور تکمیل شود. معاون شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل و نقل با اشاره به مذاکرات با طرف روسی، گفت: این مذاکرات پیشرفت 65 درصدی دارد و امیدواریم تا پایان سال میلادی قرارداد با روسیه نهایی و وارد فاز اجرایی شود. خطیبی همچنین پیشرفت راه‌آهن چابهار-زاهدان را 67 درصد عنوان کرد و گفت: در صورت تأمین اعتبارات این راه‌آهن تکمیل می‌شود. وی افزود برای منابع راه‌آهن چابهار، مسیرهای مختلفی را دنبال می‌کنیم و تأمین آن محدود به صندوق توسعه ملی نیست.