توافق برای تجارت آزاد ایران با 5 کشور عضو اوراسیا در آستانه امضا قرار گرفته است؛‌ بر این اساس فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان، فصل جدیدی از تجارت و همکاری‌های مشترک را با کشورهای روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان دنبال خواهند کرد. 4 سالی است تجارت ترجیحی ایران با کشورهای عضو اوراسیا آغاز شده است. قبل از آنکه این نوع از تجارت شکل بگیرد، ‌حجم تجارت ایران با کشورهای عضو اوراسیا تنها 2.5 میلیارد دلار بود اما اکنون این عدد به 5 میلیارد دلار رسیده است. در ۶ ماه ابتدای امسال تجارت ایران و اوراسیا رشد حدود ۱۸ درصدی داشته و سال گذشته نیز رشد ۲۸ درصدی با ۵ کشور یاد شده، ‌حاصل شده است. بر این اساس برخی‌ها پیش‌بینی می‌کنند که ظرفیت حجم تجارت ایران و اوراسیا 20 میلیارد دلار است و برخی دیگر این عدد را تا 30 میلیارد دلار قابل تحقق می‌دانند. فعالان اقتصادی در گفت‌و‌گوهایی که با «ایران اقتصادی» داشتند، عضویت در پیمان اوراسیا را بسیار مثبت و اثربخش دانستند و یادآور شدند که آغاز تجارت آزاد با 5 کشور اوراسیا می‌تواند در ارز‌آوری به کشور تأثیرات مثبتی بگذارد ولی در این میان ضرورت دارد که بنگاه‌های تولیدی بیش از پیش به موضوع کیفیت محصولات خود توجه کنند. وقتی تعرفه‌های تجاری، به صفر برسد، ضمن آسان‌سازی صادرات، واردات کالا به کشور نیز تسهیل می‌شود. لذا تولیدکنندگان در شرایط بسیار رقابتی قرار می‌گیرند و باید به نحوی فعالیت خود را توسعه دهند که از ورود کالاهای خارجی به کشور، صدمه نبینند.
زمانی‌که موضوع تجارت آزاد با کشورهای عضو اوراسیا مطرح شد، منتقدان دولت، تصور نمی‌کردند که دولت سیزدهم به سمت اجرایی شدن این امر برود. اما سازمان توسعه تجارت و وزارت امور خارجه، تمام تلاش خود را کردند که تمام مصوبات سال 1398، بی‌کم و کاست اجرا شود. از این‌رو تا قبل از پایان سال میلادی 2023، تجارت آزاد، اجرایی خواهد شد. بر این اساس می‌توان تأکید کرد که دولت سیزدهم برای افزایش تجارت، عزم خود را جزم کرده و با بسترسازی‌های سیاسی به دنبال آن است که توافقات گذشته در این دولت به صورت صددرصد اجرا شود. این در حالی است که دولت‌های گذشته، هیچ زمانی به تعهدات قبلی پایبند نبودند.
در موافقتنامه قبلی یعنی زمانی که تجارت ترجیحی دنبال می‌شد، تنها 10 درصد کالا‌ها (862 قلم کالا) شامل این نوع تجارت می‌شد و این عدد برای موافقتنامه جدید (تجارت آزاد)‌ به حدود 90 درصد خواهد رسید. باید پذیرفت که موافقتنامه موقت تجارت ترجیحی با اوراسیا تجربه موفقی بود، حال توافقنامه جدید بیشتر کالا‌ها را شامل می‌شود و مطالعات انجام شده رشد ۱۰ برابری را برای ۸ سال آینده پیش‌بینی کرده است بر این اساس تا سال مورد اشاره تجارت ایران و اوراسیا به 50 میلیارد دلار خواهد رسید.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و چین درباره تجارت آزاد ایران با کشورهای عضو اوراسیا به «ایران»، ‌گفت: فعالان اقتصادی از هرگونه پیمان‌های بین‌المللی و همکاری‌های مشترک استقبال می‌کنند. پیمان اوراسیا از آن دست پیمان‌هایی است که می‌تواند در تبادلات اقتصادی ایران بسیار اثرگذار باشد. وی با تأکید بر اینکه پیمان اوراسیا کاملاً جنبه تجاری دارد و خیلی از کشورها تمایل دارند که به این پیمان بپیوندند، ‌ادامه داد: بعد از پیوستن ایران به پیمان اوراسیا و آغاز تجارت ترجیحی، مبادلات تجاری ایران با 5 کشور عضو اتحادیه اوراسیا (روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، بلاروس و ارمنستان) بیش از دو برابر شده است. حریری گفت:یکی از اهداف تجاری که در کشور دنبال می‌شود، ‌پیوستن به سازمان تجارت جهانی است، قطعاً تحقق چنین امری نیازمند آن است که ما در قالب پیمان‌های بین‌المللی تجارت آزاد را تجربه کرده باشیم. اگر با تعرفه صفر، تولید و تجارت کشور لطمه نبیند، می‌توان با سرعت بیشتری به سمت تجارت جهانی رفت.
در این میان میرهادی سیدی، مشاور امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت گفت: حدود 6 سال است که با اتحادیه اوراسیا برای موافقتنامه تجارت آزاد در حال مذاکره هستیم. این مذاکرات در دو بخش انجام شده است که 8 آبان 98 اولین بخش آن با تصویب مجلس اجرایی شد و حدود 4 سال است که تجارت ترجیحی با اوراسیا داشتیم و منجر به توسعه تجارت دو طرف شده است.
وی افزود: یک سال بعد از آغاز تجارت ترجیحی، یعنی آبان 99 مذاکرات ما برای تبدیل تجارت ترجیحی به تجارت آزاد آغاز شد؛ امروز می‌توانیم بگوییم که مذاکرات به اتمام رسیده و 5 کشور بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان برای ایجاد تجارت آزاد با ایران توافق دارند. انتظار داریم پیش از پایان سال میلادی این موافقتنامه به امضا برسد و بعد از تصویب مجالس 5 کشور اوراسیا و ایران اجرایی خواهد شد.
مشاور امور بین‌الملل سازمان توسعه تجارت افزود: این اولین موافقتنامه تجارت آزاد کشور ماست و می‌تواند تأثیر زیادی بر تجارت کشور داشته باشد. این توافقنامه کمک کرده تا مسیر مذاکره با سایر کشور‌ها هم فراهم شود و امیدواریم بزودی بتوانیم به مرحله تحقق برسیم.
اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) یک اتحادیه اقتصادی میان‌دولتی شامل بلاروس، قزاقستان، روسیه، قرقیزستان و ارمنستان است. اعضای ناظر این اتحادیه ازبکستان، مولداوی و کوبا هستند.پیش‌نویس توافقنامه بین ایران و اوراسیا بر سر اخذ تعرفه‌های صادراتی ترجیحی در ۵ ژوئیه ۲۰۱۷ در ایروان امضا شد. در سال ۲۰۱۸ توافقنامه موقت (برای مدت سه سال) در خصوص مشارکت ایران با اوراسیا منعقد شد و از نیمه دوم سال ۲۰۲۱ مذاکرات برای انعقاد یک توافقنامه تمام عیار بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در حال انجام است.

برش

۸۷ درصد تعرفه‌های تجاری بین ایران و اوراسیا صفر می‌شود
سید محمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب و کارهای بین‌المللی سازمان توسعه تجارت نیز گفت:‌بعد از حدود 5 سال مذاکرات فشرده می‌توانیم اعلام کنیم که تا پیش از پایان سال میلادی توافق تجارت آزاد بین ایران و 5 کشور اوراسیا نهایی خواهد شد؛ به این معنا که بیش از 87 درصد کالا‌های تجاری تعرفه صفر خواهند داشت.  وی تأکید کرد: این اتفاق ظرفیت بی‌نظیری برای جهش تجارت کشور ایجاد خواهد کرد چرا که در همین مدت به صورت آزمایشی و با توافقات موقت از این شرایط استفاده کردیم، ظرفیت تجارتمان با اوراسیا دو برابر شد و به حدود 5 میلیارد دلار رسید، اما آمار‌ها چند برابر شدن تجارت ایران و اوراسیا را پیش‌بینی می‌کند. همه زیرساخت‌ها برای این کار آماده شده و ظرفیت بخش خصوصی هم به کار گرفته شده است تا بزودی شاهد جهشی در تجارت کشورمان باشیم. چندی پیش، سفیر جمهوری اسلامی ایران در روسیه گفته بود:‌ متن توافقنامه دائم تجارت آزاد اتحادیه اوراسیا و جمهوری اسلامی ایران تدوین شده و در گام نهایی، پس از اعلام نظر کشورهای عضو به امضا خواهد رسید. همچنین آندری اسلپنف، وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیش از این با بیان اینکه متن توافقنامه دائم تجارت آزاد این اتحادیه با ایران نهایی شده و آماده طی مراحل امضا و تصویب در مجالس است، گفت: این اتحادیه آماده است که حجم تجارت با ایران را به ۳۰ میلیارد دلار ارتقا دهد.