اجلاسی با تعریف چشم اندازهای همکاری چندجانبه و دوجانبه. این گزاره بیانگر رهاورد سفر معاون اول رئیس‌جمهور به بیشکک پایتخت قرقیزستان باهدف حضور و سخنرانی در بیست و دومین نشست شورای نخست‌وزیران سازمان همکاری‌ شانگهای بود. سفر محمد مخبر، دارای متن و حاشیه‌هایی بود؛ متن و حاشیه‌ای که هر دو به‌هم مرتبط و چه بسا به لحاظ اهمیت، قابل تفکیک از یکدیگر هم نباشند. از لحاظ متن، سخنرانی محمد مخبر در نشست شورای نخست‌وزیران سازمان همکاری شانگهای، از آن رو اهمیت داشت که وی نه صرفاً به لحاظ نظری و سیاسی، بلکه با پیشنهادهای عملیاتی در این نشست حضور یافت. سخنرانی معاون اول رئیس‌جمهور، شش محور کلی و 13 پیشنهاد مشخص خطاب به اعضا داشت؛ پیشنهادهایی که هم می‌تواند زمینه ارتقای کشورهای عضو سازمان و هم ارتقای جایگاه اقتصادی سازمان شانگهای را فراهم آورد. در حاشیه اجلاس رسمی، معاون اول رئیس‌جمهور دیدارهایی با برخی نخست‌وزیران شرکت کننده در اجلاس داشت که نخست‌وزیران چین، روسیه، قرقیزستان، پاکستان و تاجیکستان از آن جمله بودند. آنچه این دیدارهای برگزار شده در حاشیه اجلاس را مهم می‌سازد، متن مذاکرات دوجانبه مخبر با این نخست‌وزیران است. مهم‌ترین دستورکارها، پس از تأکید بر ارتقای مناسبات سیاسی، مرور بخش‌ها، طرح‌ها و زمینه‌هایی بود که دو کشور می‌توانستند برای سرمایه‌گذاری یا ارتقای مناسبات بر آنها تأکید کنند. البته، با لحاظ مسأله تحریم‌های غیرقانونی و ظالمانه امریکا علیه جمهوری اسلامی ایران، راه غلبه بر این تحریم‌ها، بویژه از طریق ارزهای ملی دو کشور یا تهاتر، یکی از تأکیدات ثابت در دیدارهای مخبر و نخست‌وزیران عضو سازمان شانگهای بود.
 
ضرورت پایان دادن فوری به کشتار مردم غزه
معاون اول رئیس‌جمهور، سخنرانی خود در بیست و دومین نشست شورای نخست‌وزیران شانگهای را با محکومیت شدید نسل کشی صهیونیست‌ها در غزه آغاز کرد. مخبر با بیان اینکه رژیم صهیونیستی انتقام شکست خود در میدان نبرد را از غیرنظامیان غزه می‌گیرد، اقدام این رژیم علیه مردم غزه را بیانگر جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت دانست و گفت: باید یکی از مهم‌ترین دستورکارهای مجامع بین‌المللی، پایان دادن فوری به کشتار مردم مظلوم، ارسال کمک‌های بشردوستانه و رفع محاصره غزه باشد.

6 محور پیشنهادی همکاری به سازمان شانگهای
وی در ادامه، با اشاره به اینکه نظام بین‌الملل در حال عبور از یک نظم سنتی و یکجانبه‌گرا به یک نظم جدید مبتنی بر چندجانبه‌گرایی با نقش‌آفرینی همه کشورها و بازیگران جدید است، برای نقش‌آفرینی در نظم نوین جهانی باهدف همکاری با کشورهای عضو سازمان شانگهای، بر شش محور «کریدورها»، «اقتصاد»، «فناوری‌های نوظهور»، «امنیت غذایی، محیط‌زیست و تغییر اقلیم»، «امنیت انرژی» و «امنیت منطقه‌ای، مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی» تأکید کرد.

13 راهکار عملیاتی
معاون اول رئیس‌جمهور در حوزه «کریدورها»، ایران را سرزمین فرصت‌های لجستیکی و ترانزیتی برشمرد و با اشاره به اینکه ایران بر همین اساس، آمادگی ایجاد یک کریدور ترانزیتی فراگیر برای اتصال کشورهای عضو را دارد، اظهارکرد: مشارکت در ایجاد زیرساخت کریدور شمال-جنوب و نیز کریدور «شرق-غرب-آسیا-دریای مدیترانه» را می‌توان به عنوان یک راهکار پیشنهادی در قالب سازمان شانگهای دنبال کرد. وی در حوزه اقتصاد با بیان اینکه برای شکل‌دهی به یک نظام اقتصادی عادلانه بین‌المللی، باید تجارت با ارزهای ملی یا ارز مشترک به‌طور جدی در دستور کار قرار گیرد، بر گسترش استفاده از ارزهای ملی بویژه ارزهای مبتنی بر فناوری‌های نوین در بین کشورهای عضو، گسترش همکاری اعضای سازمان در حوزه‌های انرژی، فناوری، صنعت، کشاورزی و تجارت از طریق سازکار مبادلات بین بانکی و تأمین مالی سازمان همکاری شانگهای تأکید کرد. مخبر در همین رابطه، آمادگی ایران را برای میزبانی کارگروه سرمایه‌گذاری و نشست وزرای صنعت برای سال آینده میلادی اعلام کرد.
معاون اول رئیس‌جمهور در محور فناوری‌های نوظهور، از سوی جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد کرد که سازمان شانگهای اقدام به «تأسیس صندوق‌ توسعه فناوری و نوآوری برای تأمین مالی پروژه‌های فناورانه مشترک بین اعضا»، «تشکیل کنسرسیوم مشترک تولید محصولات فناورانه»، «ایجاد استانداردهای مشترک فناوری و نوآوری» و «تشکیل کارگروه هوش مصنوعی» کند.
در حوزه «امنیت غذایی، محیط‌زیست و تغییر اقلیم» نیز علاوه بر تأکید بر همکاری متقابل و «توسعه کشت فراسرزمینی» در مناطق حاصلخیز کشورهای عضو، تشکیل کارگروه‌های مشترک برای مدیریت و توزیع عادلانه منابع آبی را پیشنهاد کرد.
مخبر در زمینه «امنیت انرژی» با اشاره به آمادگی ایران برای توسعه «ابتکار گاز در خدمت بازیابی اقتصاد جهانی در دوره پس از کرونا»، گفت: پیشنهاد می‌کنیم «صندوق تأمین مالی مشترک پروژه‌های بالادستی و پایین‌دستی پتروشیمی» بین کشورهای علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری ایجاد شود. وی اضافه کرد: پیشنهاد می‌کنیم یک هاب منطقه‌ای «انرژی شانگهای»، با هدف تجارت، تبادل و امنیت انرژی شامل سوخت‌های فسیلی، برق و انرژی‌های تجدیدپذیر در دستور کار سازمان شانگهای قرار گیرد.
سرانجام در زمینه «امنیت منطقه‌ای، مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی» وی خواستار استفاده از ظرفیت‌های عظیم «همسایگی و همگرایی» شد تا انگیزه‌های حضور و نفوذ قدرت‌های بیگانه و سلطه‌گر را کاهش داده و هدف «منطقه‌ عاری از تروریسم، افراط‌گرایی و جدایی‌طلبی» که سه اصل بنیادین تشکیل این سازمان است، محقق شود.

گفت‌و‌گو درباره زمینه‌های مشخص همکاری اقتصادی ایران و چین
 در حاشیه این اجلاس، معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان و «لی کیانگ» نخست‌وزیر چین با یکدیگر دیدار کردند، دیداری که در آن عمدتاً زمینه‌های مشخص همکاری‌های اقتصادی، بویژه سرمایه‌گذاری چین در ایران بررسی شد. مخبر در این دیدار با اشاره به توافقنامه راهبردی همکاری ۲۵ساله میان ایران و چین گفت: اگر بر این زمینه‌ها تمرکز و بستر فعالیت بخش خصوصی دو کشور‌ را فراهم کنیم، به نقطه مطلوبی در تحقق اهداف توافقنامه ۲۵ ساله خواهیم رسید.
وی با اشاره به چشم انداز رسیدن به حجم مبادلات تجاری ایران و چین به حدود ۳۰ میلیارد دلار و نیز تأکید بر اینکه با اقداماتی نظیر تهاتر کالا و استفاده از ارز ملی دو کشور، این رقم افزایش قابل توجهی خواهد یافت، اظهار کرد: لازم است تبادلات تجاری با پول‌های دو کشور را افزایش دهیم.
معاون اول رئیس‌جمهور، توسعه روابط با چین را از رویکردهای جدی جمهوری اسلامی ایران و بویژه دولت سیزدهم برشمرد و افزود: توسعه سواحل مکران و چابهار، احداث ۱۵ هزار مگاوات نیروگاه تجدیدپذیر، توسعه معادن، پروژه‌های قطار سریع‌السیر تهران- مشهد و تهران- اصفهان و همکاری‌های ترانزیتی غرب و شرق از برنامه‌های در دستور کار ایران است که از مشارکت و سرمایه‌گذاری چین در این زمینه‌ها استقبال می‌کنیم. وی، تقویت بخش خصوصی را یکی از لوازم جهش مناسبات تجاری دو کشور برشمرد و افزود: برای این منظور باید موضوعاتی مانند حمل و نقل هوایی، گردشگری، روادید و مسائل بانکی را تسهیل کنیم.

نخست‌وزیر چین: پکن آماده توسعه روابط راهبردی با تهران است
نخست‌وزیر چین نیز در‌ این دیدار، با اشاره به اینکه حضور و عضویت کامل ایران در شانگهای و بریکس منجر به تقویت این سازمان‌ها خواهد شد و برای صلح و ثبات منطقه و جهان بسیار مفید خواهد بود، از ایران به عنوان شریک مهم کشور چین یاد کرد.
لی کیانگ با بیان اینکه پکن آماده است تا روابط راهبردی خود با تهران را توسعه دهد و همکاری‌های دو کشور را در زمینه‌های مختلف تعمیق بخشد، ادامه داد: چین مثل همیشه بر حفظ حاکمیت ملی، تمامیت ارضی و سربلندی ملت ایران تأکید دار‌د و با هرگونه دخالت خارجی و تحریم‌های غیرقانونی علیه ایران مخالف است.
نخست‌وزیر چین در ادامه با بیان اینکه فجایع غزه بی‌ثباتی خاورمیانه را افزایش داده است، تأکید کرد: در این میان موضع پکن کاملاً روشن است و از همه طرف‌ها آتش‌بس سریع و حفاظت از غیرنظامیان را خواهان است تا تنش گسترش پیدا نکند.
وی با تأکید بر اینکه چین طرفدار صلح و عدالت است و از مردم فلسطین برای حفاظت از حقوق ملی‌شان حمایت می‌کند، تصریح کرد: کشورهای اسلامی باید با اقدامات مشترک در جهت تنش‌زدایی فعالیت کنند و پکن نسبت به نقش مهم ایران در منطقه اهمیت فراوانی قائل است و علاقه دارد هماهنگی بیشتری با تهران داشته باشد.
لی کیانگ همچنین از علاقه‌مندی کشورش برای توسعه روابط برد-برد با ایران خبر داد و با اشاره به اینکه در سال گذشته حجم مبادلات تجاری چین با ایران به بیش از 18.5 میلیارد دلار رسیده است، بر ضرورت تلاش برای افزایش پایدار مناسبات تجاری دو کشور تأکید کرد. نخست‌وزیر چین ضمن استقبال از حضور شرکت‌های ایرانی در ششمین نمایشگاه واردات در چین، افزود: چین آمادگی دارد پروژه‌های بنادر، راه‌آهن و شبکه ارتباطات را بررسی و زمینه سرمایه‌گذاری شرکت‌های چینی در این بخش‌ها را فراهم کند، چرا که ایران محیطی مطمئن برای سرمایه‌گذاری و کسب‌و‌کار شرکت‌های چینی است.
لی کیانگ ادامه داد: پکن آمادگی دارد مردم خود را برای گردشگری و سفر به ایران تشویق کند و همکاری‌های خود را با ایران در زمینه آموزش، گردشگری و افزایش بورسیه دانشجویان ایرانی ارتقا دهد.

دیدار با نخست‌وزیر تاجیکستان و وزیر خارجه پاکستان
مخبر در دیدار «قاهر رسول‌زاده» نخست‌وزیر تاجیکستان هم لازمه توسعه مناسبات اقتصادی تهران- دوشنبه را فعال شدن بخش خصوصی دو کشور دانست. معاون اول رئیس‌جمهور ابراز امیدواری کرد، قراردادها و اسناد همکاری مناسبی میان دو کشور تدوین شود تا در سفر رؤسای جمهور دو کشور به امضا برسد و بتوانیم حجم مبادلات اقتصادی را جهش بخشیم.
مخبر در دیدار «جلیل عباس جیلانی» وزیر خارجه پاکستان نیز ابراز امیدواری کرد، کشورهای مسلمان با قاطعیت نسبت به جنایات رژیم صهیونیستی موضعگیری کرده و این رژیم را وادار به توقف کشتار مردم و زمینه کمک‌رسانی را فراهم کنند. معاون اول رئیس‌جمهور با اشاره به ظرفیت‌های فراوان ایران و پاکستان و مرزهای طولانی میان دو کشور تصریح کرد: باید بتوانیم مسائل پولی و بانکی بر سر راه فعالان اقتصادی دو کشور را حل و فصل کرده و بستر گسترش همکاری‌های اقتصادی آنها را فراهم کنیم.
وزیر خارجه پاکستان نیز با بیان اینکه اسلام‌آباد جنایات رژیم صهیونیستی در غزه را نسل‌کشی می‌داند، با استقبال از پیشنهادهای معاون اول رئیس‌جمهور کشورمان برای تهاتر، احداث نیروگاه در مناطق مرزی و توسعه بنادر دو کشور، افزود: این پیشنهادها به طور جدی در کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی و تجاری دو کشور پیگیری خواهد شد.
وزیر خارجه پاکستان با اشاره به روند رو به رشد مناسبات تجاری دو کشور تصریح کرد: ایران و پاکستان ظرفیت‌های گسترده‌ای دارند و امیدوارم با اتکا به این ظرفیت‌ها در آینده نزدیک شاهد توسعه مناسبات و روابط اقتصادی دو کشور باشیم.