سفر به «نگار خاتون» همدان؛ روستایی با 50 کارگاه صنعتی
در ژاپن ایران هیچ‌کس بیکار نیست
«خیلی وقت است که دنبال کارگر می‌گردم، سفارش هایم مانده و نمی‌توانم جواب خریداران را بدهم. خدا خیرت بدهد اگر کارگر سراغ داشتی حتماً خبرم کن جبران می‌کنم.» این جملات ورد زبان صاحبان کارگاه‌های صنعتی «نگار خاتون» است، روستایی که با فعالیت بیش از 50 کارگاه تولیدی به روستای صنعتی شهرت دارد و در این کارگاه‌ها قطعات مورد نیاز برای ادوات کشاورزی تولید می‌شود. اگر سری به کارگاه‌های گوشه و کنار روستا بزنید، کار تراشکاری چنان رونق دارد که بسیاری از کارگاه‌ها سفارش جدید قبول نمی‌کنند چراکه تا دو سه سال آینده قرارداد دارند و نمی‌توانند سفارش جدید قبول کنند. از فامنین که ۵ کیلومتر به سمت جنوب بروید به روستایی می‌رسید که هر چند زمین زیادی برای کشاورزی ندارد اما چرخ صنعتش خوب می‌چرخد و نه تنها معیشت همه اهالی روستا را تأمین می‌کند بلکه برکتش به افراد جویای کار غیر ساکن روستاها هم می‌رسد. شهرت صنعتی روستا و کارآفرینی در نگار خاتون باعث شده این روستا نام دومی هم بگیرد؛ ژاپن ایران!
زهره افشار
خبرنگار
می‌خواهم کارگاه را دوشیفته کنم اما کارگر پیدا نمی‌شود
«رضا شکاری» یکی از کسانی است که در کنار خانه خود کارگاه تراشکاری دارد و برای ۸ نفر از اقوام خودش هم اشتغالزایی کرده است. وی می‌گوید: من در کارگاهم انواع ادواتی را که به تراکتور می‌بندند از جمله گاردان، سمپاش و کود پاش را می‌سازم. مشتری‌های ثابت من هم عمدتاً کشت و صنعت‌ها و کارخانه‌های بزرگ ادوات کشاورزی هستند. خدا را شکر روزی مان می‌رسد. من تا سه سال دیگر برای تولید گاردان قرارداد بسته‌ام و قرار شده سالی ۸ هزار گاردان تحویل‌شان بدهم. راستش خیلی دلم می‌خواهد کارگاه را دوشیفته کنم تا سفارش بیشتری بگیرم ولی متأسفانه کارگر پیدا نمی‌کنم. به گفته وی همه کارگرانش بیمه هستند و طبق ضوابط قانون کار حقوق و اضافه کاری می‌گیرند. در چند سال گذشته با توسعه کارگاه‌های صنعتی در نگارخاتون به همه کارگاه‌ها برق 3 فاز داده شده و با محاسبه برق صنعتی برای کارگاه‌ها روستاییان مشکلی برای تأمین برق ندارند. شکاری می‌افزاید: درست است هزینه برقمان را با تعرفه روستایی محاسبه نمی‌کنند ولی با تعرفه صنعتی هر چقدر بخواهیم می‌توانیم برق مصرف کنیم و این نعمت بزرگی برای ما است. به گفته وی از ۱۰۰ هزار گاردان مورد نیاز کشور ۸ هزار قطعه آن در نگارخاتون با نصف قیمت وارداتی‌اش تولید می‌شود. شکاری توضیح می‌دهد که انواع خارجی آن عمدتاً ایتالیایی و چینی هستند و خدمات پس از فروش و گارانتی ندارند. ولی ما مشتری هایمان را تنها نمی‌گذاریم و علاوه بر گارانتی یکساله، محصول هر مشکلی داشته باشد رفع می‌کنیم؛ شاید به همین دلیل است که تولید گاردان هم برای من تولید کننده و هم مصرف کننده صرفه اقتصادی دارد. حسن عبدی یکی دیگر از روستاییان است که در کارگاه عمویش گاوآهن تولید می‌کند. او می‌گوید: با اینکه این‌کار در خانواده ما موروثی است اما من وقتی ازدواج کردم خواستم کار دیگری داشته باشم. دست زنم را گرفتم و رفتم تهران اما طی دو سالی که در پایتخت بودم تنها توانستم به کار سرایداری بپردازم و در زیرزمین ۴۵ متری یک آپارتمان ۱۰ واحدی زندگی کنم. اما در آخر به روستای خودمان برگشتم و الان خوشحالم که در کارگاه عمویم کار و در خانه‌ای ۲۰۰ متری زندگی می‌کنم. درست است حقوق زیادی نمی‌گیرم اما زندگی‌ام می‌چرخد و در کنار خانواده هستم.
صنعت نگارخاتون ۹۰ ساله است
کربلایی قدرت عمو حسن که نود و هشتمین پاییز زندگی‌اش را می‌گذراند در گوشه‌ای از کارگاه نشسته و برایمان گفت که اهالی خاتون آباد از همان دوران کودکی او صنعتگر بوده‌اند و آن موقع‌ها اسلحه‌های شکاری را تعمیر می‌کرده‌اند و بعدها هم رو به چاقو‌سازی و تولید گاوآهن آورده‌اند؛ چاقو‌هایی با کیفیت که حتی صادر هم می‌شده است. وی می‌افزاید: سال‌هاست که دیگر کسی چاقو نمی‌سازد، اما اگر چاقویی با نام استاد محمد که از استادان بنام چاقو ساز نگارخاتون بوده پیدا شود قیمتش به ۲۰ میلیون تومان هم می‌رسد.
نگارخاتون بیکار ندارد
«مهدی ربانی» رئیس شورای اسلامی نگارخاتون هم می‌گوید: جمعیت روستا ۲هزار و ۲۰۰ نفر است که بیشترشان در بخش تراشکاری فعال هستند و در ۵۰ کارگاه تولیدی بیش از یکهزار قطعه انواع ادوات کشاورزی از جمله گاردان، یونجه چین و دنباله‌بند تراکتور تولید می‌کنند. می‌توان گفت سالانه بیش از ۱۰۰ میلیون قطعه انواع ادوات کشاورزی در نگارخاتون تولید می‌شود.
از سال‌های دور اهالی روستا زمین زیادی برای کشاورزی نداشته‌اند و به اجبار به صنعت روی آورده‌اند و حالا شرایط به گونه‌ای شده که در نگارخاتون برای همه جوانانی که واقعاً می‌خواهند کار کنند شغلی وجود دارد. در حال حاضر در کارگاه‌های نگارخاتون علاوه بر اینکه برای صددرصد نیروی جوان کار وجود دارد با ۲۰ درصد کمبود نیرو مواجه هستیم. همین مسأله موجب مهاجرت معکوس به روستا شده و کارگران و نیروی ماهر از سایر روستاها و حتی همدان به نگارخاتون می‌آیند و ساکن می‌شوند. رئیس شورای اسلامی نگارخاتون می‌افزاید: به لطف توسعه صنعت تراشکاری ما مشکلی به نام بیکاری در روستا نداریم و در حال حاضر اولویت کاری شورا را پیگیری اعطای تسهیلات به کارگاه‌ها و روند ایجاد شهرک صنعتی در نزدیکی نگارخاتون گذاشته‌ایم. نگارخاتون علاوه بر اینکه روستای بدون بیکار است به عنوان روستای بدون دخانیات هم برگزیده شده و مشخصات روستا در پایگاه اینترنتی سازمان جهانی بهداشت آمده است. ربانی تأکید می‌کند: خوشبختانه به دلیل اینکه همه جوانان در نگارخاتون کار دارند و معیشت حداقل‌شان تأمین است ما افراد سیگاری زیادی در روستا نداریم و حتی در قهوه‌خانه روستا هیچ قلیانی دست مردم داده نمی‌شود. کاربری صنعتی روستا در بازنگری طرح هادی روستا گنجانده شده است، اشتغال صددرصدی ساکنان نگارخاتون که تأثیر مستقیم در توان اقتصادی روستاییان داشته در جنبه‌های دیگر زندگی آنها هم به صورت مستقیم اثر داشته است. یکی از این تأثیرات، توانمندی روستاییان برای مقاوم‌سازی خانه‌هایشان بوده است. «روح‌الله فاضل» رئیس بنیاد مسکن فامنین می‌گوید: در حالی که میانگین مقاوم‌سازی واحدهای مسکونی در خود فامنین زیر 50 درصد است اما میانگین مقاوم‌سازی نگارخاتون بالای 50 درصد است و این نشان می‌دهد مردم چون کار و کاسبی دارند از مقاوم‌سازی استقبال بیشتری می‌کنند. وی با تأکید بر اینکه صنعتی بودن روستا در معماری آن نیز تأثیر‌گذار بوده، می‌افزاید: در روستاها مردم معمولاً در کنار واحد مسکونی خود جایگاهی برای نگهداری دام دارند اما در نگارخاتون در کنار هر واحد مسکونی یک واحد تولیدی کوچک ساخته شده است. همین مسأله باعث شده طرح هادی روستایی نگارخاتون در سال ۹۷ مورد بازنگری قرار بگیرد و کاربری کارگاه‌های صنعتی در آن گنجانده شود.
بــــرش
اگر سری به کارگاه های گوشه و کنار روستا بزنید، کار تراشکاری چنان رونق دارد که بسیاری از کارگاه ها سفارش جدید قبول نمی کنند چراکه تا دو سه سال آینده قرارداد دارند و نمی توانند سفارش جدید قبول کنند