هما همت‌خواه
روزنامه نگار

 به‌رغم تلاش‌های دولت برای ثبات قیمت نان و ساماندهی نانوایی‌ها، برخی نانوایان علاوه بر کاهش وزن چانه و کوچک کردن آن، همچنان نان را با قیمت‌های ۲ تا ۳ برابری نرخ مصوب به فروش می‌رسانند.
دولت سیزدهم در پی آزادسازی نرخ آرد؛ تلاش در ثبات نرخ نان و ساماندهی نانوایی‌های کشور با نصب کارتخوان‌‌های هوشمند با هدف کاهش توزیع خارج از شبکه، جلوگیری از قاچاق آرد و کاهش ضایعات نان در کشور داشته است اما گزارش‌ها حاکی از آن است که برخی نانوایی‌‌ها هر روز ترفندهای جدیدی را برای گرانفروشی، توزیع نان و آرد در مجاری غیررسمی و قاچاق به‌کار می‌گیرند تا جایی که بخشی از اقدامات دولت را در این مسیر کم‌اثر کرده است.
این در حالی است که دولت برای جلوگیری از افزایش نرخ نان، برای نانوایی‌ها تسهیلاتی قرار داده است، به طوری که علاوه بر عرضه آرد به نرخ دولتی به آنها، به ازای هر یک میلیون تومان فروش نان، هر شب ساعت ۱۱ به حساب آنها ۳۰۰ هزار تومان واریز می‌کند.
بررسی‌‌های میدانی خبرنگار ایران اقتصادی نشان می‌دهد با وجود اینکه قیمت آرد نان تغییری نداشته است و همچنان با نرخ سال گذشته به دست نانوایان می‌رسد، اما برخی نانوایی‌ها اقدام به کاهش وزن چانه و کوچک کردن نان کرده‌اند تا جایی که برخی شهروندان می‌گویند اندازه نان به نصف تغییر یافته و بسیار کوچک شده که ناچارند برای مصرف روزانه خود تعداد نان بیشتری خریداری کنند.
بر اساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، قیمت هر عدد نان یارانه‌ای در قالب نوع «یک» آرد ۶۶۵ تومان و نوع «دو» آرد ۹۰۰ تومان با قیمت‌های تعیین شده بود، یعنی قیمت هر عدد نان دولتی با یارانه ۶۶۵ تومانی برای بربری وزن چانه ۶۰۰ گرمی ۱۸۰۰ تومان، تافتون سنتی وزن ۲۵۰ گرمی ۹۰۰ تومان، تافتون گردان ماشینی وزن چانه ۲۲۰ گرمی ۷۰۰ تومان، لواش و تافتون گردان ماشینی وزن ۱۶۰ گرمی ۵۰۰ تومان و تافتون خراسانی وزن ۳۰۰ گرمی ۱۰۰۰ تومان بود که به تدریج این نرخ‌ها با فرایند گران‌سازی نان در نانوایی‌ها حذف شد و تنها قیمت‌های نوع «دو» در نانوایی‌های دولتی اعمال می‌شود.
بنابراین اکنون براساس مصوبه ستاد تنظیم بازار، هر عدد نان بربری ساده با وزن چانه ۶۰۰ گرمی ۲ هزار و ۵۰۰ تومان، سنگک ساده با وزن چانه ۶۵۰ گرمی ۳ هزار تومان، تافتون سنتی با وزن چانه ۲۵۰ گرمی ۱۲۰۰ تومان، تافتون گردان (برقی) با وزن چانه ۲۲۰ گرمی ۱۰۰۰ تومان، لواش و تافتون گردان ماشینی وزن چانه ۱۶۰ گرمی ۵۰۰ تومان و تافتون خراسانی با وزن ۳۰۰ گرمی باید ۱۵۰۰ تومان به فروش برسد، اما حال برخی نانوایان علاوه بر کاهش وزن چانه، هر عدد نان بربری را بین ۲۵۰۰ تا ۱۱ هزار تومان و هر عدد سنگک را بین ۴ تا ۱۵ هزار تومان تحت عناوین مختلف سنتی، سبوس‌دار، کنجدی، شویدی، کره‌ای، شیری، سیاه‌دانه و چهارمغز می‌فروشند که البته نان تافتون و لواش نیز از این قاعده مستثنی نیست و نان لواش سنتی ساده ۱۰ عدد ۱۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۲۰ عدد ۲۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۳۰ عدد ۳۳ هزار تومان، لواش ماشینی ساده ۴۰ عدد ۴۳ هزار تومان، لواش سنتی ساده ۵۰ عدد ۵۳ هزار تومان و هر کیلوگرم آرد گندم ۲۰هزار تومان به فروش می‌رسد.
البته نان در اسنپ‌فودها برای هر عدد بربری و سنگک سنتی ساده از ۵ تا ۷ هزار تومان شروع و برای سنگک سبوس‌دار، سیاه‌دانه، دورو کنجد و... بین ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان، نان تافتون بین ۱۵۰۰ تا ۴۰۰۰ هزار تومان و لواش بین ۱۰۰۰ تا ۲۰۰۰ هزار تومان برای واحدهای بسته‌بندی و سوپرمارکت‌ها به فروش می‌رسد، بنابراین نانوایی‌‌ها همچنان بخش عمده نان تولیدی روزانه خود را به اسنپ‌فودها، مراکز بسته‌بندی، سوپرمارکت‌ها و صنوف به دلیل قیمت‌‌های بالاتر می‌فروشند و مردمی که در صف‌‌ها هستند از نان کمتری بهره‌مند می‌شوند.
همچنین برخی از واحدهای نانوایی اولویت عرضه نان را اسنپ‌فودها و صنوف یعنی کله‌پاچه‌ای‌ها، کبابی‌ها، رستوران‌ها و سوپرمارکت‌ها می‌دانند و با وجود صف‌های طولانی در نانوایی‌ها، بخش عمده نان را برای واحدهای مذکور به دیوار می‌زنند و خارج از واحدهای خود با قیمت‌های ۲ تا ۳ برابری نرخ مصوب به صنوف می‌فروشند، بنابراین این موضوع باعث می‌شود شهروندان ساعت‌ها در صف‌‌های طولانی جلوی نانوایی‌‌ها برای تهیه تعدادی نان بایستند.
با وجود نصب کارتخوان‌های هوشمند در نانوایی‌ها، اکثر نانوایان خود مبلغ نان را محاسبه و کارت می‌کشند، در عین حال واحدهای نانوایی که هنوز به کارتخوان‌های هوشمند مجهز نشده‌اند نیز گاهاً ممکن است به طور اتفاقی مبالغ مختلف یا بیشتر را از مشتریان دریافت کنند، زیرا پیامک مبالغ کمتر از ۳۰ هزار تومان برای مشتریان بانکی ارسال نمی‌شود، بنابراین احتمال دارد مشتریان متوجه این موضوع نشوند. البته ناگفته نماند این اقدام نانوایی‌ها باعث شده ساعت کاری‌شان کاهش یابد، یعنی ساعت کاری آنان از ۳ شیفت به دو شیفت و گاهاً به یک شیفت در روز تغییر یافته و برخی تا ظهر بیشتر کار نمی‌کنند و همین امر باعث سردرگمی شهروندان برای تهیه نان روزانه خود می‌شود.
برخی از واحدهای نانوایی ادعا دارند قیمت فعلی نان کفاف هزینه‌های تولیدشان را نمی‌دهد و علت کاهش ساعت کاری‌شان به دلیل پایین بودن سهمیه آردشان است و به هر میزان که دولت آرد در اختیارشان قرار دهد به همان اندازه نان تهیه می‌کنند.

برش

گلایه شهروندان از گرانفروشی نان
یکی از شهروندان در تماس تلفنی با «ایران اقتصادی» می‌گوید: از نانوایی نزدیک محل کارش خرید می‌کند. این نانوایی هر عدد نان بربری ساده را ۷ هزار تومان و بربری کنجدی را ۱۰ هزار تومان می‌فروشد، اما کارگر نانوایی بابت خرید دو عدد نان ساده با نایلون، یک‌بار مبلغ ۱۵ هزار تومان، یک‌بار ۱۷ هزار تومان و بار دیگر ۲۲ هزار تومان طی مراجعات مختلف دریافت کرده که پس از چک کردن تراکنش‌های بانکی خود متوجه این موضوع شده است و با وجود اعتراض به نانوایی، نانوا مدعی شده حواسش نبوده که مبلغ بیشتری دریافت کرده و حتی مبلغ را بازنگردانده است.
این در حالی است که بارها مسئولان امر اعلام کرده‌اند با افزایش قیمت گندم، نرخ آرد و نان تغییر نمی‌یابد و با تشدید نظارت‌ها بر واحدهای نانوایی، با متخلفان برخورد جدی صورت می‌گیرد. پیش از این جبرئیل برادری، رئیس جهاد کشاورزی استان تهران نیز درباره نظارت بر واحدهای نانوایی اعلام کرده بود طی دو ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ بیش از 8 هزار و ۵۰۰ واحد نانوایی مورد رصد و پایش قرار گرفته بودند که گرانفروشان ۴.۷ میلیارد تومان جریمه شدند.