نفیسه امامی
خبرنگار

چغندرقند و نیشکر نقش اصلی در تولید شکر کشور ایفا می‌کند که با توجه به واردات سالانه 500 هزار تن شکر برای تأمین نیاز داخلی، توسعه و خودکفایی در تولید این محصولات از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران یکی از 6 کشور جهان محسوب می‌شود که به لحاظ تنوع اقلیمی، علاوه بر تولید شکر از چغندرقند و نیشکر، امکان کاشت چغندرقند به دو صورت بهاره در مناطق معتدل سرد و پاییزه در مناطق گرمسیر و معتدل گرم را دارد، اما به‌دلیل محدودیت منابع آبی، امکان توسعه کشت چغندرقند بهاره وجود ندارد.

مزایای کشت پاییزه چغندرقند
 توسعه کشت پاییزه چغندرقند یکی از راهکارهای مهم جهت تأمین شکر مورد نیاز کشور محسوب می‌شود و به همین منظور توسعه این نوع کشت از سیاست‎‌های وزارت جهاد کشاورزی است. در واقع مهم‌ترین عاملی که می‌توان آن را به‌عنوان شاخص بارزی برای اولویت و برتری کشت پاییزه چغندرقند نسبت به کشت بهاره معرفی کرد، استفاده بهینه از میزان بارش در طول دوره رشد و بهره‌وری بالای مصرف آب در زراعت چغندرقند پاییزه است. از مزایای کشت پاییزه چغندرقند نسبت به کشت بهاره می‌توان به مصرف آب کمتر، بالاتر بودن میانگین عملکرد، تحمل به شوری و اصلاح خاک، کاهش هزینه‎های تولید و کاهش جمعیت آفات و بیماری‎ها اشاره کرد. طبق اعلام پیمان حصادی مجری طرح گیاهان قندی کشور، از برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی است که با توجه به اینکه توسعه کشت پاییزه در دستور کار قرار گرفته، طی چند سال آتی بتوانیم به خودکفایی در تولید شکر دست یابیم.وی با بیان اینکه سالانه بیش از 500 هزار تن نیاز به واردات شکر وجود دارد، گفت: کشت پاییزه چغندرقند می‌تواند ما را به خودکفایی در تولید شکر برساند. حصادی نیاز سالانه کشور به شکر را بیش از ۲ میلیون تن عنوان کرد و افزود: نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن شکر در کشور تولید می‌شود در حالی که سالانه نیاز به واردات بیش از ۵۰۰ هزار تن شکر داریم. مجری طرح گیاهان قندی کشور با بیان اینکه ظرفیت صنعتی محدودی در مناطق مستعد کشت پاییزه چغندرقند وجود دارد، پیش‌بینی کرد؛ امسال با توجه به ظرفیت صنعتی موجود، برنامه کشت ۳۰ هزار هکتاری چغندرقند در مناطق مستعد کشت داریم که انتظار می‌رود همچون سال گذشته، ۲۲ تا ۲۳ هزار هکتار آن محقق شود.

سیاست خودکفایی در تولید شکر
خودکفایی در تولید کالاهای اساسی در کشور یکی از سیاست‌های بالادستی است. مصرف سالانه شکر در کشور در حدود ۲ میلیون و ۳۰۰ هزار تن است اما به طور متوسط در حدود ۱.۵ میلیون تن در کشور به وسیله چغندرقند و نیشکر تولید می‌شود. وزارت جهاد کشاورزی به منظور کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید محصول چغندرقند، برنامه‌های کشت پاییزه در استان‌های پرآب و نیز مدیریت مصرف آب از طریق اجرای طرح‌های آبیاری نوین را مورد توجه قرار داده است تا به این واسطه افزایش عملکرد در واحد سطح کشتزارهای چغندرقند و افزایش درصد شکر محقق شود.
علاوه بر این یکی دیگر از مهم‌ترین اقدامات وزارت جهاد کشاورزی در راستای اجرای سیاست‌های بالادستی، اصلاح قیمت خرید چغندرقند با هدف حمایت از تولید و تحقق خوداتکایی در تولید شکر است. میانگین افزایش قیمت خرید تضمینی چغندرقند در سال‌های گذشته کمتر از ۲۰ درصد بود اما وزارت جهاد کشاورزی به‌دنبال افزایش هزینه‌های تولید چغندرقند در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰، قیمت تضمینی آن را 37 درصد افزایش داد که بر این اساس نرخ چغندرقند بهاره با عیار 16 درصد 18700 ریال و چغندرقند پاییزه با عیار 15 درصد 18051 ریال تعیین شد که با احتساب کمک کرایه حمل و محاسبه ارزش جوایز تحویل به حدود ۲۲ هزار و ۵۰۰ ریال در هر کیلوگرم افزایش یافت.
نرخ خرید تضمینی چغندرقند بر اساس تصمیم شورای قیمت‌گذاری محصولات کشاورزی برای سال زراعی 1402-1401 هم در روزهای گذشته اعلام شد و بر این اساس قیمت چغندرقند بهاره با عیار 16 درصد برای هر کیلوگرم 28 هزار ریال و قیمت چغندر پاییزه با عیار 15 درصد در هر کیلوگرم 27 هزار ریال تعیین شد.
شورای قیمت‌گذاری، قیمت 32 کالای اساسی از جمله گندم، برنج، جو، ذرت، چغندر، پنبه وش، دانه‌های روغنی، چای، سیب‌زمینی، پیاز و حبوبات را تعیین کرده اما هنوز به‌صورت رسمی توسط وزیر جهاد کشاورزی اعلام نشده است. شورای قیمت‌گذاری با اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی موظف است همه‌ساله قیمت خرید تضمینی محصولات فوق‌الذکر را با رعایت حداقل قیمت خرید تضمینی براساس هزینه‌های واقعی تولید و سود متعارف و حفظ رابطه مبادله داخل و خارج بخش کشاورزی تعیین کند. این سیاست برای تعیین نرخ چغندرقند نیز در نظر گرفته شده است تا گام‌های مثبتی در جهت رسیدن به خودکفایی در تولید شکر برداشته شود.

برش

واردات شکر به منظور تأمین نیاز داخل
طی دو سال اخیر وزارت جهاد کشاورزی با افزایش نرخ خرید تضمینی نیشکر و چغندرقند به‌دنبال افزایش تولید شکر در کشور بوده ولی در کنار آن برای تنظیم بازار به واردات این محصول نیز توجه شایانی کرده است. به طوری که آمارهای گمرک در پنج ماهه سال‌ جاری نیز حاکی از آن است که طی این مدت 260 هزار و 527 تن و 157 کیلوگرم شکر تصفیه نشده به ارزش 155 میلیون و 465 هزار دلار از گمرکات کشور ترخیص و پس از تصفیه و بسته‌بندی روانه بازار شده است