صربستان نیروهای رزمی خود را در مرز کوزوو مستقر کرد
بالکان در آستانه تنشی دیگر
فائزه سادات یوسفی
خبرنگار
تنش‌های پیاپی میان کوزوو و صربستان در بستر وقایع جدید همچنان مسیر صعودی خود را طی می‌کند تا به موازات جنگ اوکراین بحران دیگری را در شرق اروپا رقم بزند. این بار نیز پای رقابت غرب با روسیه هویدا است و در همین ارتباط امریکا که مدعی حمایت مسکو از صربستان است، از بلگراد خواسته نیروهایی را که در مرز مستقر کرده به پایگاه‌های خود بازگرداند.
به گزارش رسانه‌های کوزوو، حمله پلیس این کشور روز جمعه به مکان‌هایی در منطقه‌ای تحت کنترل صرب‌ها پس از رویداد چند روز گذشته که منجر به کشته شدن یک افسر پلیس کوزوو و سه مرد مسلح صرب شد، سبب شکل‌گیری فصل جدیدی از درگیری‌ها بین صربستان و کوزوو شده است. اهمیت این درگیری آنجاست که مدیر کل پلیس کوزوو این عملیات را بزرگترین اقدام پلیس در این کشور از زمان جنگ کوزوو در سال 1999 نامید. علاوه بر آن، ناظران این سطح از درگیری را مایه نگرانی جامعه بین‌الملل در مورد ثبات و باز شدن زخم جنگ در این منطقه می‌دانند.
به گزارش الجزیره، بحران جدید بالکان پس از آن آغاز شد که یک گروه از مردان مسلح صرب به یک گشتزنی در چند مایلی مرز صربستان حمله کردند و یک افسر پلیس کوزوو را کشتند. سپس ده‌ها نفر از آنها که برخی منابع شمار آنها را 30 نفر اعلام کردند، در یک صومعه ارتدکس سنگر گرفتند. درنهایت در پی تیراندازی بین آنها و پلیس کوزوو که یک ساعت به طول انجامید، سه مرد مسلح کشته و سه نفر دستگیر شدند.
روز جمعه میلان رادویچیچ، یک سیاستمدار حزب سیاسی لیست صرب کوزوو این حمله را تأیید کرد و در ادامه آلبین کورتی، نخست‌وزیر کوزوو او را از عاملان اجرایی این حمله دانست و دولت صربستان را به داشتن برنامه‌ریزی و صدور دستور برای این اقدام متهم کرد. به گزارش یورونیوز، مقامات کوزوو با تکیه بر این اتهام از مجامع بین‌المللی خواسته‌اند تحریم‌های ویژه‌ای را علیه صربستان اعمال کنند. در آن سو، بلگراد از همان آغاز ماجرا اتهامات طرح شده از سوی پریشتینا مبنی بر دست داشتن صربستان در این حمله را رد کرد. این در حالی است که این اتفاقات باعث شده، روابط بین اکثریت آلبانیایی قومی کوزوو و اقلیت صرب تیره شده و آتش تنش‌هایی که در ماه‌های اخیر در شمال کوزوو روشن شده، شدت بیشتری بگیرد.
دور قبلی تنش در چند ماه گذشته (خرداد ماه) و در پی انتخاب شهردار آلبانیایی تبار در منطقه صرب نشین شمال کوزوو رخ داد. جامعه صرب نشین مراسم تحلیف او را نمادی از اشغال منطقه خود می‌دانستند. در آن زمان، شهرداران آلبانیایی‌تبار که تازه انتخاب‌شده بودند با کمک پلیس ضدشورش کوزوو به دفاتر خود نقل مکان کردند. صرب‌ها سعی کردند از ورود این شهردارها به ساختمان جلوگیری کنند و پلیس اقدام به شلیک گاز اشک‌آور برای متفرق کردن جمعیت کرد. این اتفاقات منجر به درگیری‌های جدی میان صرب‌ها و نیروهای ناتو در کوزوو و پلیس محلی شد. الکساندر ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان در آن زمان انتخاب شهردار را تحریک‌آمیز و سازماندهی شده از سوی غرب بویژه ایالات متحده، انگلیس و فرانسه دانست و هدف آنها را تأمین جواز برای حمله به صرب‌های ساکن شمال دانست.
واکنش امریکا و ناتو به حادثه
در همین راستا، روز گذشته کاخ سفید با ادعای استقرار تانک‌ها و توپخانه‌های پیشرفته صربستان در نزدیکی مرز کوزوو هشدار داد که تحرکات آنها را زیر نظر دارد. رویترز به نقل از جان کربی، سخنگوی امنیت ملی کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ما معتقدیم که این یک تحول بسیار بی‌ثبات کننده است و از صربستان می‌خواهیم که نیروهای خود را از مرز خارج کند.» بنا بر بیانیه وزارت خارجه امریکا، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا تأکید کرده، افراد مسئول در این حملات اخیر که اکنون در صربستان به سر می‌برند باید مجازات شوند.
بر همین اساس، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه امریکا روز جمعه با رئیس‌جمهور صربستان تماس تلفنی برقرار کرد و خواستار خروج نیروها، کاهش تنش فوری و بازگشت به مسیر گفت‌و‌گوها شد. واشنگتن تلاش دارد، با نامگذاری «تهدید بزرگ» از سوی صرب‌ها، حضور ناتو را در این منطقه تعمیق بخشد. جان کربی سلاح‌های کار گرفته شده در حادثه تیراندازی را پیشرفته و نوع درگیری را حاصل یک برنامه دقیق و پیچیده دانست. بر همین اساس بود که ینس استولتنبرگ، رئیس ناتو تأیید کرد که این ائتلاف آماده است تا نیروهای حافظ صلح ناتو در کوزوو موسوم به KFOR را برای مقابله با این وضعیت تقویت کند. موضوعی که ایالات متحده نیز بر آن تأکید کرده است.
در آن سو، امریکا با انتقال تهدید بزرگ به داخل کوزوو در صدد است تا نیروهای کوزوو را به یک صف آرایی رزمی در برابر صربستان بکشاند. بر همین اساس، جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی ایالات متحده نیز با نخست‌وزیر کوزوو گفت‌و‌گو و نگرانی خود را در مورد بسیج نظامی صربستان ابراز کرد. کورتی نیز در پی این اظهارات خواهان افزایش کمک‌ها علیه برنامه‌های جنگ صربستان شده است. او گفت: «ما به ناتو نیاز داریم زیرا مرز با صربستان بسیار طولانی است و ارتش صربستان اخیراً ظرفیت‌های خود را تقویت کرده است و آنها تجهیزات نظامی زیادی از فدراسیون روسیه و چین دارند.»
در همین راستا وزارت دفاع انگلیس از انتقال یک گردان دسته اول از هنگ سلطنتی - یک نیروی ذخیره برای نیروهای ناتو کوزوو (KFOR) - به ناتو به منظور پشتیبانی از آنها خبر داد. این گردان به تازگی برای یک تمرین آموزشی که مدت‌ها برنامه‌ریزی شده بود، وارد منطقه شده است.
موضعگیری مسکو
پیش‌تر مسکو با هشدار به اینکه تلاش برای تشدید اوضاع می‌تواند منجر به ایجاد درگیری شود، اعلام کرد که تداوم تنش می‌تواند کل منطقه بالکان را به لبه پرتگاه خطرناکی بکشاند. از منظر کرملین ریشه این اختلافات به اقدامات تنبیهی سیستماتیک دولت پریشتینا(مرکز کوزوو) علیه جامعه صرب‌های مستقر در شمال کوزوو برمی‌گردد. صربستان نیز بارها نیروهای کوزوو را به خشونت و بدرفتاری با ساکنان صرب‌نژاد متهم کرده است.
ووچیچ، رئیس‌جمهور صربستان به طور مستقیم حضور در مرزها را رد نکرده اما ادعاهایی مبنی بر اینکه نیروهای کشورش در حالت آماده باش هستند را رد کرده است. الجزیره از قول او نوشت: «من دروغ‌هایی را که در مورد بالاترین سطح آمادگی رزمی نیروهای ما صحبت می‌کنند رد کرده‌ام زیرا دقیق نیست.» این در حالی است که صربستان روز چهارشنبه گفته بود وزیر دفاع و رئیس نیروهای مسلح برای بازدید از منطقه استقرار رفته‌اند اما جزئیات بیشتری ارائه نکرد.
با رصد تحولات و افزایش تنش‌ها در منطقه کوزوو می‌توان انتظار داشت که این منطقه در یک درگیری فعال فرو برود. خصوصاً که این روند همزمان با جنگ اوکراین شتاب بیشتری به خود گرفته و ناظران آن را برخاسته از انتشار جنگ اوکراین و توسعه قدرت طلبی‌های ناتو در جنگ اوکراین می‌دانند.
کوزوو که اکثریت آلبانیایی قومی دارد، در سال 2008 پس از یک جنگ خونین و مداخله ناتو در سال 1999 استقلال خود را از صربستان اعلام کرد، وضعیتی که بلگراد و مسکو از به رسمیت شناختن آن خودداری کردند. صرب‌ها که اکثریت جمعیت منطقه شمالی کوزوو را تشکیل می‌دهند، همچنان اعلامیه استقلال سال ۲۰۰۸ کوزوو از صربستان را نمی‌پذیرند و با گذشت بیش از دو دهه از پایان جنگ در سال ۱۹۹۹ بلگراد را پایتخت خود می‌دانند.