برنامه کاهش هزینه تمام شده ساخت مسکن در برنامه نهضت ملی در دستور کار دولت قرار گرفته است. همزمان با اجرای این برنامه، آمار رسمی کاهش قیمت مسکن را تأیید می‌کند. قیمت مسکن از ماه‌های گذشته روند کاهشی در پیش گرفته است که این روند بخصوص در شهر تهران که همیشه پیشتاز افزایش قیمت بوده، محسوس است. در شهرهای اطراف تهران که در سال‌های اخیر با تقاضای بالای مسکن مواجه بوده نیز افت قیمت مسکن نمایان است. بر اساس گزارشی که بانک مرکزی به وزارت راه و شهرسازی اعلام کرده است افت قیمت مسکن در شهر تهران از ابتدا تا 19شهریور ماه در مقایسه با همین زمان در مرداد ماه 3.3 درصد کاهش یافته است. این در حالی است که در مناطقی قیمت تا 18 درصد نیز افت پیدا کرده است. بر اساس این گزارش با اینکه در برخی مناطق قیمت مسکن رشد داشته اما به‌طور متوسط قیمت کل کاهشی است. بر اساس این گزارش تغییرات قیمت مسکن در برخی از مناطق مانند منطقه ۴ معادل ۱۸ درصد، منطقه ۷ معادل ۷،۸ درصد، منطقه ۱۱ معادل ۱۲،۹ درصد، منطقه ۱۲معادل ۵،۷ درصد، منطقه ۱۴ معادل ۰،۴ درصد، منطقه ۱۵معادل ۷،۲ درصد و منطقه ۱۷ معادل ۱،۳ درصد افزایشی است، اما در سایر مناطق قیمت مسکن در شهریور ماه کاهشی بوده است.
اجرای برنامه ساماندهی بازار مسکن و اجاره و با سیاست شناسایی واحدهای خالی و اخذ مالیات از مالکان این خانه‌ها، ساماندهی مشاوران و بنگاه‌های مشاور املاک، راه‌اندازی سامانه‌های ثبت معاملات اجاره و خرید و فروش مسکن، از عواملی است که در کنار شرایط حاکم بر اقتصاد، کنترل قیمت ارز، فعال شدن دیپلماسی اقتصادی و گسترش روابط بین‌المللی، بر کاهش قیمت مسکن اثر‌گذار بوده است.
عرضه گسترده زمین که به گفته وزیر راه و شهرسازی در برنامه است که تا پایان سال ۵۰۰ هزار قطعه زمین به واجدان شرایط واگذار شود، تکمیل واحدهای باقیمانده مسکن مهر به تعداد یکصد هزار واحد در دولت سیزدهم، تلاش برای عرضه و تولید مسکن، توجه به نوسازی بافت‌های فرسوده از جمله راهکارهای به کار گرفته شده است که فعالان بازار مسکن آن را در ثبات قیمت در بازار مسکن و ادامه کاهش قیمت مؤثر می‌دانند. تا کنون در برنامه نهضت ملی مسکن 50 هزار هکتار زمین تأمین شده است. هزینه آماده‌سازی هر قطعه زمین معادل 200 میلیون تومان است که دولت آن را می‌پردازد.
علاوه بر کاهش قیمت مسکن رشد بخش ساختمان نیز بر اساس اطلاعات اقتصادی مرکز آمار، مثبت شده است. بر این اساس، رشد بخش ساختمان که در سه ماه نخست سال ۱۴۰۱ معادل منفی ۱،۹، در 6 ماهه نخست ۱۴۰۱ معادل منفی ۰،۶، در ۹ ماهه ۱۴۰۱ معادل منفی ۱،۸ و در سال ۱۴۰۱معادل منفی ۲،۳ بوده در ۳ ماه نخست امسال به مثبت ۴،۷ رسیده است. دولت سیزدهم هدفگذاری کرده تا قیمت مسکن و اجاره مسکن در ماه‌های آتی روند کاهشی داشته باشد و از سوی دیگر ساخت و تولید مسکن سرعت بگیرد.

تأمین هزینه ساخت
یکی از موانع تولید مسکن، تأمین مالی است. بانک‌ها در این خصوص کارشکنی کرده‌اند و تعهدات خود را در قبال پرداخت تسهیلات ساخت مسکن در برنامه نهضت ملی پرداخت نکرده‌اند. بانک‌ها مکلف بودند در دو سال اخیر (شهریور 1400 تا شهریور 1402) تسهیلات مورد نظر را پرداخت کنند. بانک‌ها در سال اول باید ۳۶۰ هزار میلیارد تومان و در سال دوم ۴۵۸ هزار میلیارد تومان پرداخت می‌کردند که تا به امروز تنها ۱۷۱ همت پرداخت شده که معادل ۲۱ درصد از تعهدات است. میزان همکاری بانک‌های دولتی و بانک‌های خصوصی در این برنامه کمرنگ بوده که به گفته علیرضا جعفری، معاون وزیر راه و شهرسازی، بانک‌های دولتی قول دادند عقب‌ماندگی را جبران کنند، اما دولت اعلام کرده علاوه بر اینکه بانک‌ها را به پرداخت تسهیلات ملزم می‌کند، برای تأمین منابع ساخت نهضت ملی و جلوگیری از کاهش سرعت ساخت، 2 میلیارد دلار از منابع صندوق توسعه و همچنین از محل تهاتر نفت به این طرح اختصاص می‌یابد.
مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی در این خصوص گفت: یکی از مشکلات اجرای طرح نهضت ملی مسکن تخصیص منابع مالی بود که مجوزی از سوی رهبر معظم انقلاب اخذ کردیم تا از ظرفیت‌های موجود تهاتر نفت و صندوق ملی در این راستا استفاده کنیم. با موافقت و اجرای این مجوز با تزریق منابع مالی به پروژه‌، نهضت ملی مسکن جانی دوباره گرفت و هم‌اکنون در مرحله طی کردن روند اداری است.
وی بر همکاری بانک‌ها برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن تأکید کرد و گفت: رئیس کل بانک مرکزی جلسه‌ای را برگزار کرد که در آن جلسه تمامی بانک‌ها حضور داشتند و مقرر شد بانک‌ها همکاری لازم را برای اجرای طرح نهضت ملی مسکن انجام دهند. از وزیر امور اقتصادی و دارایی خواستیم جلسات خود را تشکیل دهد تا بانک‌ها برای اجرای دستور ریاست‌جمهوری برای مشارکت طرح نهضت ملی مسکن مشارکت یابند و ارائه تسهیلات بانکی عملیاتی شود.

کاهش قیمت تمام شده
وزیر راه و شهرسازی همچنین به برنامه دیگری برای کاهش قیمت تمام شده مسکن اشاره کرد و با تأکید بر اینکه نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن اجرایی می‌شود، گفت: یکی از سیاست‌ها و رویکردهای دولت سیزدهم اجرای نهضت کاهش قیمت تمام شده مسکن است که در اجرای این سیاست بخش عمده‌ای از ارکان دولت همچون وزارت راه و شهرسازی، وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت صمت مشارکت حداکثری خواهند داشت. دولت سیزهم با مکانیزم‌هایی تلاش کرده است تا فاصله قیمت تمام شده مسکن و قدرت خرید مردم را کاهش دهد. رئیس‌جمهور اخیراً در دوازدهمین جلسه شورای‌عالی مسکن تأکید کرد که بانک‌ها برای ارائه تسهیلات نهضت ملی مسکن و ساخت و تولید مسکن، همکاری خود را تقویت کنند.
به گفته بذرپاش، در تفاهمی که بین وزارت صمت و وزارت راه و شهرسازی انجام شده، مقرر است تا مصالح ساختمانی از جمله سیمان و فولاد با قیمت مناسب و در حجم انبوه در اختیار سازندگان نهضت ملی مسکن قرار گیرد تا بتوان بخش عمده‌ای از متقاضیان واقعی مسکن را صاحبخانه کرد.
بذرپاش گفت: با مذاکراتی که وزارت راه و شهرسازی با وزارت صمت انجام داده، مقرر شد، وزارت صمت مسئولیت یابد تا سیمان و فولاد با قیمت مناسب در اختیار پروژه نهضت ملی قرار بگیرد که قطعاً اثر مناسبی در قیمت خواهد داشت.

کاهش قیمت مجوزها
کاهش هزینه ساخت علاوه بر قیمت مصالح، ارتباط مستقیمی با قیمت مجوزهای ساخت دارد. کاهش هزینه صدور پروانه ساختمانی بخصوص در برنامه نهضت ملی مسکن از سوی سیاستگذاران پیگیری می‌شود. در این خصوص وزیر راه و شهرسازی اظهار داشت: بعد از پیگیری‌ها و مصوبه جدید مجلس، هزینه صدور پروانه ساخت کاهش یافته است و مصوبه جدید مجلس، می‌تواند به افزایش پروانه ساختمانی کمک کند.
به نظر می‌رسد دولت در تلاش است با راهکارهایی، فاصله بین عرضه و تقاضای مسکن را کاهش داد و با این راهکار بتواند قیمت مسکن را مهار کند. تکمیل مسکن مهر باقیمانده راهکار دیگری برای افزایش تولید و عرضه در بازار مسکن است. 240 هزار مسکن مهر باقیمانده از دولت‌های قبل در حال حاضر به سرعت در حال ساخت است و 100 هزار واحد آنها در دو سال اخیر تحویل داده شده است. به گفته وزیر راه و شهرسازی، برنامه دولت اتمام مسکن مهر تا پایان 1404 است.