حسین فاطمی
خبرنگار

محافل رسانه‌ای از دو توافق همزمان بین عربستان و امریکا و نیز رژیم صهیونیستی و ایالات متحده در راستای توافق عادی‌سازی خبر دادند.
به موازات مطرح شدن توافق ریاض – واشنگتن درباره تعهد نظامی، هسته‌ای شدن عربستان و مهم‌تر از آن موضوع کشور فلسطینی در سوی دیگر اخباری دال بر این طرح شده که بایدن و نتانیاهو بر سر «راه‌حل دو دولت» در مسأله فلسطین به توافق رسیده‌اند.به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رسانه‌های صهیونیستی، توافقات اولیه بین «جو بایدن» و «بنیامین نتانیاهو» برای حفظ «گزینه راه‌حل دو کشور» به عنوان بخشی از آنچه «توافق جامع» عادی‌سازی بین ریاض و تل‌آویو نامید، حاصل شده است. در همین‌باره پایگاه اینترنتی شبکه «آی۲۴» به نقل از یک مقام ارشد رژیم صهیونیستی گزارش داد، هرچند بایدن فهرستی از خواسته‌های امریکا در قبال فلسطینی‌ها را به نتانیاهو ارائه نکرده است، اما «به‌‌طور ویژه اصرار داشت که اسرائیل امکان دستیابی به راه‌حل دو کشوری را حفظ کند.» در گزارش‌های دیگر آمده بود که کاخ سفید به تل‌آویو تصریح کرده باید «امتیازات قابل توجهی را برای فلسطینیان بپذیرد».

ریسک به قیمت سقوط یا دور زدن در آینده؟
هرچند اخبار حکایت از توافق بایدن و بی‌بی برای پذیرش راه‌حل دو کشوری دارد، اما در این میان باید دو نکته حائز اهمیت را مدنظر قرار داد؛ نخست پیرو گزارش قبل «ایران»، دادن هرگونه امتیاز از سوی نتانیاهو به امریکا، عربستان و فلسطینی‌ها می‌تواند به قیمت فروپاشی کابینه و ائتلاف حاکم منجر شود بخصوص که بن گویر و اسموتریج هیچ مماشات و انفعالی را در این‌باره نخواهند پذیرفت. نکته دوم نیز که در قالب آلترناتیو بیشتر خودنمایی می‌کند، این است که شاید از اساس رژیم صهیونیستی به سان ادوار گذشته روی کاغذ حاضر به دادن امتیازاتی بشود اما در صحنه عمل هیچ‌گاه امتیازی به فلسطینی‌ها نخواهد داد و به‌راحتی می‌تواند عربستان و امریکا را در این رابطه دور بزند.
اما نکته محوری اینجا است که براساس گزارش شبکه صهیونیستی آی۲۴ و به گفته این منابع آگاه، هم‌اکنون سؤال اصلی این است که چگونه می‌توان اصل کلی مورد توافق بین بایدن و نتانیاهو را به «اقدامات عملی در میدان» تبدیل کرد؟ شاید پاسخ احتمالی این سؤال آن باشد که اصلاً بنایی برای دادن امتیاز عملی به فلسطینی‌ها وجود ندارد و توافقات اولیه و امتیازات روی کاغذ تا زمانی جلو خواهد رفت که بی‌بی به آرزویش در عادی‌سازی روابط با سعودی‌ها دست پیداکند، کما اینکه در پیمان‌های پیشین نیز، علی‌رغم وعده‌های متعدد در کمپ‌دیوید گرفته تا اسلو و...، امتیازی به فلسطینی‌ها داده نشد.

پخت‌و‌پزهای پشت‌پرده
بن سلمان و بایدن
به موازات گزارش‌های رسانه‌های عبری پیرامون توافقات اولیه بی‌بی و بایدن در خصوص راه‌حل دو کشوری، در سوی دیگر هم رویترز خبر داد که عربستان هم به توافق‌هایی با بایدن برای عادی‌سازی روابط با تل‌آویو ولو به بهای کنار گذاشته شدن خواسته‌های فلسطینیان دست یافته است. بنابراین گزارش واشنگتن در مذاکرات با سعودی‌ها روی پیش شرط‌های ریاض در خصوص پیمان‌نامه امنیتی و مشابه با تعهد ماده 5 ناتو و نیز هسته‌ای شدن عربستان به توافقاتی رسیده‌اند، مبنی بر اینکه دولت ایالات متحده به یک معاهده امنیتی، کمتر از یک معاهده کامل ناتو با عربستان دست پیدا خواهد کرد.
البته بنا بر گزارش رویترز و به نقل از یک مقام امریکایی که مانند سایرین به دلیل حساسیت موضوع از ذکر نام خود خودداری کرد، اطلاع داده که پارامترهای این پیمان دفاعی بین امریکا و عربستان هنوز در حال بررسی است. این منبع یادآور شده که دستیاران بایدن می‌توانند توافقنامه‌ای را مطابق با الگوی قراردادهای دفاعی با کشورهای چون ژاپن و سایر متحدان آسیایی در نظر بگیرند، که بر‌اساس آن ایالات متحده متعهد به حمایت نظامی می‌شود، اما درمورد اینکه آیا در صورت حمله مستقیم، نیروهای امریکایی در آن کشور مستقر خواهند شد یا خیر، امریکا را متعهد به انجام اقدامی نمی‌کند. با این حال، این منبع گفته که برخی از قانونگذاران امریکایی ممکن است در برابر چنین پیمانی مقاومت کنند.
الگوی دیگری که نیازی به تأیید کنگره ندارد، توافقنامه امضا شده با بحرین در 13 سپتامبر است که در آن ایالات متحده متعهد شده است که «هرگونه تجاوز خارجی را علیه منامه خنثی و با آن مقابله کند.»  

تعهدات عربستان در قبال فلسطینی‌ها
بر‌اساس اخباری که از این شنیده‌ها برآمده است، برخی منابع این احتمال را مطرح کرده‌اند که ریاض در خصوص پیش‌شرطش برای موضوع فلسطین دست به انفعال و عقب‌نشینی بزند، کما اینکه بن سلمان در مصاحبه معروفش با فاکس نیوز گفت که پادشاهی به‌طور پیوسته به عادی‌سازی روابط با رژیم اسرائیل نزدیک‌تر می‌شود. او در مورد نیاز رژیم صهیونیستی به «تسهیل زندگی فلسطینی‌ها» صحبت کرد، اما هیچ اشاره‌ای به دولت فلسطین نداشت. ضمن آنکه نایف بن بندر السدیری، سفیر عربستان در فلسطین سفر چهارشنبه گذشته خود به مسجدالاقصی برای شرکت در مراسم فلسطینی‌ها در سالروز تولد پیامبر اکرم(ص) را لغو کرد که به گفته ناظران می‌تواند از آغاز عقب‌نشینی عربستان در قبال موضوع فلسطین حکایت داشته باشد.
از این‌رو به اذعان تحلیلگران، فلسطینی‌ها می‌توانند در جریان عادی سازی، برخی از محدودیت‌های صهیونیست‌ها را کاهش دهند، اما چنین اقداماتی از آرزوهای آنها برای ایجاد یک کشور خارج است. به گفته سه منبع منطقه‌ای آشنا با این مذاکرات، مانند سایر معاملات اعراب و رژیم صهیونیستی که در طول دهه‌ها منعقد شده است، عادی‌سازی روابط ریاض – تل‌آویو نیز خواسته اصلی فلسطین برای تشکیل کشور مستقل را در جایگاه دوم قرار خواهد داد تا جایی که یکی از منابع منطقه‌ای گفته، «عادی‌سازی بین صهیونیست‌ها و عربستان جدی است و اگر فلسطینی‌ها با آن مخالفت کنند، پادشاهی سعودی به مسیر خود در عادی‌سازی ادامه خواهد داد.»
با این وجود، دیپلمات‌ها و منابع منطقه‌ای به رویترز گفته‌اند که بن سلمان بر برخی تعهدات برای رژیم صهیونیستی در قبال موضوع فلسطین پافشاری می‌کند تا نشان دهد فلسطینی‌ها را رها نمی‌کند. محمود عباس، رئیس‌جمهور فلسطین گفته است که هر معامله‌ای باید حق فلسطین برای داشتن کشوری در مرزهای 1967 از جمله بیت‌المقدس شرقی را به رسمیت بشناسد و شهرک‌سازی صهیونیست‌ها را متوقف کند. با این حال، همه منابع گفتند که توافق عربستان و رژیم صهیونیستی بعید است که به این مسائل حساس رسیدگی کند، بخصوص که نتانیاهو گفته است که فلسطینی‌ها نباید بر هیچ توافق عادی‌سازی حق وتو داشته باشند.