گواهینامه برای رانندگی کافی نیست
وقتی با باک خالی به قلب ترافیک می‌زنیم
ایران واشقانی فراهانی
گزارش نویس
اینجا قبل از تونل رسالت در بزرگراه حکیم، ترافیک آنچنان قفل شده که گویی تصادف بدی شده است. شاید باورش سخت باشد اما این ترافیک فقط به دلیل جوش آوردن رادیاتور خودروی یک راننده زن است و توقف دو خودروی دیگر برای کمک و امدادرسانی!
وقتی راه باریکی گشوده می‌شود، صدای رانندگان دیگر شنیده می‌شود: خانم همیشه آب ماشین را چک کن. لااقل یک ظرف آب داخل خودرو داشته باش...
نوشداروهای بعد از مرگ سهراب، کارساز نیستند و منتظر رسیدن امداد خودرو مانده‌اند. اما در این ترافیک تو در تو، راهی برای رسیدن خودروهای یدکی باز نیست.
شاید برای شما هم اتفاق افتاده است که در مسیر خود با توقف یک خودرو و درخواست کمک برای رفع این ایراد روبه‌رو شده‌اید. نواقصی که گاه آنقدر ساده و پیش‌پا افتاده است که با کمترین اطلاعات و پیش‌پا افتاده‌ترین روش، رفع و برطرف می‌شود. مثل همین خودروی 206 که دختر جوانی پشت فرمان نشسته و به چند راننده که دورش جمع شده‌اند، می‌گوید «روشن نمی‌شود.» هر اهل فن، نظر و ایده‌ای دارد، از برداشتن سرباتری گرفته تا تماس گرفتن با چند مکانیک و جست‌و‌جوی علت این خرابی. ماشین هنوز هزار کیلومتر کار نکرده و توصیه می‌کنند به نمایندگی‌اش بسپارید. اما خودروی امدادی که می‌رسد، فقط داخل باک، بنزین می‌ریزد و روشن می‌شود. فقط بنزین!
هر کاربر باید حتی قبل از خرید هر دستگاه یا وسیله‌ای، روش صحیح استفاده از آن را بیاموزد. خودرو نیز همین شرایط را دارد. آشنایی با موتور و فنی خودرو، نیاز ضروری برای استفاده بی‌دردسر از آن است. ضمن آنکه اگر به دلیل ناآشنایی با اصول فنی خودرو در خارج از شهر یا ساعات دیرهنگام دچار مشکل شوید، دردسرهای ناراحت‌کننده‌ای گریبانگیرتان خواهد شد. بنابراین ضرورت درک این شرایط ایجاب می‌کند که با اطلاعات کلی بتوانید عیوب کوچک را رفع کنید.
علیرضا گوهریان مربی مکانیک درجه یک فنی و حرفه‌ای کشور به مواردی اشاره می‌کند که در بزرگراه‌ها و خارج از شهر به دلیل ناآشنایی با فنی موتور خودرو ناچار به ترک خودرو یا صرف هزینه سنگین و اتلاف وقت شده‌اند. اما تأکید دارد این موضوع بیشتر برای رانندگان زن، چالش‌برانگیز است. او به نیاز امروزه جامعه بشری اشاره می‌کند که بر پایه تلاش و حضور زنان همراستا با مردان، استوار است و می‌گوید: همین دلیل، ضرورت آموزش زنان را نشان می‌دهد. حالا که زنان پا به پای مردان در فعالیت‌های اجتماعی و اقتصادی نقش دارند و ناچار به استفاده از خودروی شخصی هستند، لازم است به اصول نگهداری خودرو آشنا باشند. پیش از این کمتر به آموزش مکانیک بانوان توجه می‌شد، چون تصور بر محدودیت‌های بانوان در برخی مهارت‌های خاص و فنی بود. اما امروزه با گسترش تعداد زنان راننده، ضرورت آموزش مکانیک خودرو برای آنان جدی‌تر شده است.
به توصیه او، در همه دنیا یکی از اصول برجسته و حائز اهمیت برای داشتن خودرو و رانندگی ایمن، سرویس‌های دوره‌ای و و ضروری است که هر راننده باید نسبت به آن دقت داشته باشد، چرا که اگر در نگهداری و مراقبت ایمنی خودرو کوتاهی کند، ناچار است در زمان نزدیک هزینه زیادی برای یک وسیله نقلیه مستهلک و معیوب صرف کند. تعویض روغن خودرو، فیلترها و کنترل قسمت‌های مهم و حیاتی، می‌تواند از حوادث و هزینه‌های ناگهانی و غیرمترقبه جلوگیری کرده و مانع از خرابی‌های اتفاقی و پیش‌بینی نشده شود. هر قطعه از خودرو، عمر مفید و مشخصی دارد که در اثر اتفاقات و صدمات می‌تواند مستهلک شده و آسیب ببیند. بنابراین چنانچه مراقبت و نگهداری به صورت منظم در زمانبندی اصولی و استاندارد انجام شود، این حوادث کمتر پیش خواهد آمد.
علیرضا گوهریان به برگزاری کلاس‌های آموزش مکانیک بانوان در سازمان فنی و حرفه‌ای کشور اشاره دارد که آموزش‌های تئوری، عملی و کاربردی برای همه در سطوح مختلف از مبتدی و ساده تا سطوح حرفه‌ای و تخصصی قابل اجراست و در پایان دوره نیز به جهت محک کارآموزان و مهارت‌سنجی آنان، آزمون با اعطای گواهینامه برگزار می‌شود و می‌گوید: محتوای این آموزش‌ها بر‌اساس نیازسنجی با در نظر گرفتن استانداردهای شغلی و شایستگی تدوین شده است. در حال حاضر برخی ارگان‌ها و مجموعه‌ها که این ضرورت را برای همکاران خانم احساس کرده‌اند، کلاس‌های دوره‌ای برگزار می‌شود. هرچند برای اینکه به صورت رسمی یا همه‌گیر رانندگان برای مهارت فنی خودرو آموزش ببینند، نیاز به اطلاع‌رسانی و تشویق آنان دارد.
محال است راننده باشید و صحنه رانندگی آهسته، با احتیاط و سرعت کم یک خا نم در خیابان یا بزرگراه را ندیده باشید. یا استیصال یک راننده زن در هنگام پارک دوبل، دور زدن و یا حتی نیم‌کلاچ که با کلافه شدن، بوق‌زدن‌های مکرر و حتی بد‌وبیراه رانندگان دیگر همراه و موجب اختلال در ترافیک شده است. با اینکه در دهه‌های گذشته تعداد رانندگان زن خصوصاً در کلانشهرها رو به افزایش است و روز به روز بهتر می‌شود، اما باز هم رانندگی خانم‌ها مورد تمسخر واقع می‌شود و یک باور پذیرفته شده عمومی و بدون تغییر است. هرچند به عقیده کارشناسان جامعه‌شناس و روانشناس، تفاوت‌های جسمی، روانی و اجتماعی، تفاوت در ساختار مغز زن و مرد و حتی تفاوت در ژنتیک و توانایی‌های شناختی موجب می‌شود که زنان و مردان رانندگی متفاوت از هم داشته باشند و زن‌ها محتاط‌تر و قانونمندتر برانند، اما حالا بحث بر سر این است که نه تنها آموزش رانندگی و آیین‌نامه یا تجربه رانندگی، که آموزش فنی خودرو برای خانم‌ها یک ضرورت است.
مربی مکانیک درجه یک فنی و حرفه‌ای کشور می‌گوید: خیلی اتفاق افتاده که کوچکترین اختلال یا ناآشنایی به مسائل پیش‌پا افتاده در خودرو منجر به توقف آن در بزرگراه یا ایجاد ترافیک و راهبندان در خیابان‌ها شده است. بعضی از اشکالات و ایرادات عمومی است و می‌شود با اطلاعات عمومی و در دسترس آن را رفع کرد. مثلاً خودرویی که خاموش شده و هرچه استارت می‌زنند، روشن نمی‌شود. بی‌دقتی در اینکه چراغ هشدار بنزین از مدت‌ها قبل روشن شده و خودرو به‌خاطر تمام شدن سوخت، خاموش شده است. یا آنقدر استارت زده‌اند که باتری ضعیف شده و اگر کسی کمترین اطلاعاتی داشت، می‌توانست آن را برطرف کند. یا ماشین جوش آورده که درجه نشان‌دهنده قبل از آنکه به دمای بحرانی برسد، هشدار داده است. توجه به نشان‌دهنده‌ها، عیوب و ایرادها را قابل پیشگیری و رفع می‌کند اما نداشتن اطلاعات کافی و انتظار برای رسیدن امداد خودرو موجب ترافیک و صرف هزینه‌های غیر ضروری می‌شود.
از نگاه او، نداشتن مهارت در مکانیک خودرو و ناآشنایی با موتور آن برای رانندگان زن، دو علت دارد: «اگر یک گام به عقب برگردیم، متأسفانه ریشه در تربیت فرزندان دارد. در بسیاری از سطوح جامعه اگر دختری برای انجام مهارتی اراده کند، می‌گوییم به برادرت بسپار و از عهده این موضوع برنمی‌آیی. همین است که دختران با وجود سطح بالای تحصیلات و حضور پررنگ در اجتماع از انجام برخی کارهای فنی سبک درمی‌مانند. دیگر اینکه نیازمند تغییر رویکرد هستیم و باید با فرهنگ‌سازی، زمینه آموزش فراهم شود. بر‌اساس تجربه‌ام همان‌طور که ضرورت استفاده یک زن از حقوق اجتماعی اجتناب‌ناپذیر است، نیاز به آموزش و کسب مهارت نیز لازمه زندگی اجتماعی است اما در این فرهنگ‌سازی دچار ضعف هستیم. اگر زنی بخواهد آموزش تخصصی مکانیک ببیند و لباس کار بپوشد، عجیب به نظر می‌رسد و ممکن است مورد مخالفت یا ممانعت قرار بگیرد. در حالی که نیاز به وجود زنان قوی و متخصص است.
علیرضا گوهریان تأکید دارد که در آموزش، دو قاب را تصور می‌کنیم. یکی یادگیری است و دیگری تکرار یادگیری است که مهارت نامیده می‌شود. آنچه نیاز و ضرورتش وجود دارد، یادگیری است که طبق استاندارد، دوره‌های آموزشی آن برگزار می‌شود. اما باید توجه داشت که تکرار و کسب تجربه، موجب ایجاد یک دیدگاه و نگرش متفاوت نسبت به موضوع می‌شود و مهارت کاربردی را در افراد ایجاد می‌کند.